રામનગર (ઉત્તરાખંડ): તમે માણસોને ગલીપચી કરતી વખતે હસતા જોયા જ હશે. પરંતુ રામનગરના જંગલમાં એક એવું ઝાડ છે જેને ગલીપચી કરવાથી તે હસી પડે છે. તે વિસ્તારના લોકો તેને હાસ્યનું ઝાડ કહે છે. વાસ્તવમાં, જ્યારે આ ઝાડને ગલીપચી કરીને અથવા સ્પર્શ કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેના પાંદડામાં હલચલ થવા લાગે છે. જેને સ્થાનિક લોકો આ ઝાડનું લાફિંગ કહે છે.
ઉત્તરાખંડ જંગલ સંપત્તિથી સમૃદ્ધ છેઃ ઉત્તરાખંડના જંગલોમાં જોવા મળતા વૃક્ષો અનેક ઔષધીય ગુણો માટે જાણીતા છે. તેઓ પર્યાવરણની શુદ્ધતામાં પણ અમૂલ્ય ફાળો આપે છે. ઉત્તરાખંડના જંગલોમાં આવા અનેક વૃક્ષો છે, જેના પાંદડા, ડાળીઓ અને છાલથી અનેક રોગોને દૂર કરી શકાય છે. આજે પણ આ વૃક્ષોના પાંદડાનો ઉપયોગ ઘણી દવાઓમાં થાય છે.
રામનગરના જંગલમાં છે એક હસતું ઝાડઃ આજે અમે તમને એક એવા વૃક્ષ વિશે જણાવી રહ્યા છીએ જેને ગલીપચી કરવાથી હસવાનું શરૂ થઈ જાય છે. માત્ર માણસોને જ નહીં પણ વૃક્ષોને પણ ગલીપચી થાય છે. આજે અમે તમને એક એવા અનોખા વૃક્ષ વિશે જણાવીશું જેને ગલીપચી કરવાથી તે માણસોની જેમ જ હસવા લાગે છે. આ ઝાડના થડને ગલીપચી થાય તો ઝાડની ડાળીઓ હસવા લાગે છે. એવું નથી કે તમે ઝાડને હસતા સાંભળો. પરંતુ, આ વૃક્ષને સ્પર્શ થતાં જ તે ધ્રૂજવા લાગે છે. જાણે કોઈ વ્યક્તિ હોય તેમ. જ્યારે તમે આ ઝાડના થડને ગલીપચી કરશો ત્યારે તમે તમારી આંખોથી તેની હિલચાલને સ્પષ્ટપણે જોઈ શકો છો.
ગલીપચી થાય ત્યારે આ વૃક્ષ હસે છેઃ તમે ઉત્તરાખંડના નૈનીતાલ જિલ્લાના છોટી હલ્દવાની અને કોર્બેટ શહેર રામનગરમાં આવા વૃક્ષ જોઈ શકો છો. જો તમે તેની દાંડી પર આંગળીઓ ઘસો છો, તો તેની ડાળીઓ ધ્રૂજવા લાગે છે. તમને આ જાણીને નવાઈ લાગશે પણ આ સત્ય છે. આ વૃક્ષનું બોટનિકલ નામ 'રેન્ડિયા ડ્યુમિટોરમ' છે. તેને સ્થાનિક ભાષામાં થાનૈલા કહેવામાં આવે છે. Rubaceae પરિવારનો આ સભ્ય 300 થી 1300 મીટરની ઉંચાઈ પર જોવા મળે છે.
પ્રવાસીઓને ગમે છે આ વૃક્ષ: સ્થાનિક પ્રકૃતિ માર્ગદર્શક મોહન પાંડે જણાવે છે કે કાલાઢુંગી, રામનગરના જંગલો જૈવિક વિવિધતા માટે વિશ્વ પ્રસિદ્ધ છે. આ ગાઢ જંગલોમાં તમામ પ્રકારના વૃક્ષો અને છોડ જોવા મળે છે. તેમની વચ્ચે એક એવું વૃક્ષ છે જેને સ્પર્શ કરવાથી ગલીપચી થાય છે અને તે હસવા લાગે છે. જો તેની ડાળીને થોડીક સ્પર્શ કરવામાં આવે એટલે કે ગલીપચી કરવામાં આવે તો તેની ડાળીઓ આપમેળે હલવા લાગે છે. તેઓ કહે છે કે તેને થાનૈલા પણ કહેવામાં આવે છે. મોહમ પાંડે કહે છે કે, પશુપાલકો તેનો ઉપયોગ તેમના પશુઓ પર દવા તરીકે કરે છે. તેમણે કહ્યું કે, જ્યારે પ્રાણીઓના આંચળમાં ગાઠ્ઠો બને છે, ત્યારે તેના પાંદડાને પીસીને લગાવવામાં આવે છે. મોહન પાંડે કહે છે કે, જ્યારે અમે પ્રવાસીઓને આ વૃક્ષ જોવા માટે લાવીએ છીએ ત્યારે તેઓ તેને જોઈને દંગ રહી જાય છે.
વનસ્પતિના પ્રોફેસરે શું કહ્યુંઃ રામનગર કોલેજના વનસ્પતિ વિભાગના પ્રો. એસએસ મૌર્યએ જણાવ્યું કે, આ ઘટાદાર વૃક્ષ જંગલોમાં ઘણી જગ્યાએ જોવા મળે તેનું હિન્દી નામ મદનફળ છે અને તેને થાનૈલા વૃક્ષ પણ કહેવામાં આવે છે. તે ઔષધીય વૃક્ષ છે. તેનો ઉપયોગ અસ્થમા, શરદી, બળતરા જેવી ઘણી બીમારીઓથી રાહત આપવા માટે થાય છે. આ વૃક્ષ દક્ષિણ ભારત અને મહારાષ્ટ્રમાં પણ જોવા મળે છે. જ્યારે તેને સ્પર્શ કરવામાં આવે છે ત્યારે તે વાઇબ્રેટ થાય છે. તેથી તે પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર પણ છે.
ડીએફઓએ શું કહ્યું: આ મુદ્દા અંગે રામનગર વન વિભાગના ડીએફઓ દિગંત નાયકે જણાવ્યું હતું કે, આ વૃક્ષ કાલાઢુંગી રેન્જ અને રામનગરની ફાટો રેન્જમાં પણ જોવા મળે છે. તેમણે કહ્યું કે, મૂળભૂત રીતે આ વૃક્ષ દક્ષિણ પૂર્વના દેશો અથવા પ્રદેશોમાં જોવા મળે છે. આ એક ઔષધીય વનસ્પતિ પણ છે. તેને સ્પર્શ કરવાથી તેના પાંદડા ધ્રૂજવા લાગે છે. તેમણે કહ્યું કે ડિસેમ્બરથી જાન્યુઆરી સુધી વૃક્ષોને ફળ આપવાનો સમય છે. તેને મેનફળ, મીંડા, રાધા અને મદનફળ નામ પણ આપવામાં આવ્યું છે.
આ પણ વાંચો:
