નવી દિલ્હી : ભૂખમરો અને કુપોષણની સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે સામુદાયિક રસોડા સ્થાપવાની યોજના બનાવવા માટે અપીલ કરતી જાહેર હિતની અરજી સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ થઈ હતી. આ અરજી પર સુનાવણી કરતા સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે, સરકારી નીતિ વિષયક બાબતોની તપાસમાં ન્યાયિક સમીક્ષાનો અવકાશ ખૂબ જ મર્યાદિત છે. કોઈ નીતિ વધુ સારી, નિષ્પક્ષ કે સમજદાર વિકલ્પ ઉપલબ્ધ હોવાના આધારે અદાલતો રાજ્યોને કોઈ ચોક્કસ નીતિ અથવા યોજના લાગુ કરવા નિર્દેશ આપી શકે નહીં.
સુપ્રીમ કોર્ટે આ કેસમાં કોઈપણ દિશાનિર્દેશ પસાર કરવાનો ઇનકાર કરતા કહ્યું કે, રાષ્ટ્રીય ખાદ્ય સુરક્ષા અધિનિયમ (NFSA) અને અન્ય કલ્યાણકારી યોજનાઓ કેન્દ્ર અને રાજ્યો દ્વારા લાગુ કરવામાં આવી રહી છે. ન્યાયાધીશ બેલા એમ. ત્રિવેદી અને પંકજ મિથલની બેન્ચે જણાવ્યું કે નીતિની વિવેકશીલતા અથવા સુદ્રઢતાને બદલે નીતિની વૈધતા ન્યાયિક સમીક્ષાનો વિષય હશે.
ખંડપીઠે કહ્યું કે, એ વાત સર્વવિદિત છે કે નીતિગત બાબતોની તપાસમાં ન્યાયિક સમીક્ષાનો અવકાશ ઘણો મર્યાદિત છે. અદાલતો કોઈપણ નીતિની શુદ્ધતા, યોગ્યતા અથવા ઔચિત્યની તપાસ નથી કરતી અથવા કરી શકે નહીં અને ન તો અદાલત નીતિગત બાબતો પર કાર્યપાલિકાની સલાહકાર છે, જેને બનાવવાનો અધિકાર કાર્યપાલિકા પાસે છે. વધુ સારો, પારદર્શક અથવા તાર્કિક વિકલ્પ ઉપલબ્ધ હોવાના આધારે અદાલતો રાજ્યોને કોઈ ચોક્કસ નીતિ અથવા યોજનાનો અમલ કરવા નિર્દેશ આપી શકતી નથી.
સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે, એ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો પર છે કે વૈકલ્પિક કલ્યાણ યોજનાઓના અમલીકરણની ખાતરી કરે. ખંડપીઠે જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે ખોરાક અને પોષણ સુરક્ષા પ્રદાન કરવા માટે 'અધિકાર આધારિત અભિગમ' સાથે રાષ્ટ્રીય ખાદ્ય સુરક્ષા કાયદો (NFSA) લાગુ કરવામાં આવ્યો છે અને જ્યારે લોકોને ગરિમાપૂર્ણ જીવન જીવવા માટે પોષણક્ષમ ભાવે પર્યાપ્ત માત્રામાં ગુણવત્તાયુક્ત ખોરાકની સુલભતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ઉપરોક્ત અધિનિયમ હેઠળની અન્ય કલ્યાણકારી યોજનાઓ પણ ભારત સંઘ અને રાજ્યો દ્વારા ઘડવામાં આવી અને અમલમાં મૂકવામાં આવી છે, તેથી અમે તે સંદર્ભમાં કોઈ વધુ દિશા આપવાનો પ્રસ્તાવ નથી કરતા.
સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે, અમે એ તપાસ કરી નથી કે NFSA ના ઉદ્દેશ્યને પ્રાપ્ત કરવા માટે સામુદાયિક રસોડાનો ખ્યાલ રાજ્યો માટે વધુ સારો કે સમજદાર વિકલ્પ છે કે નહીં, પરંતુ અમે આવી વૈકલ્પિક કલ્યાણકારી યોજનાની માહિતી મેળવવાનું રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો પર મૂકવાનું પસંદ કરીશું, જેને NFSA હેઠળ અનુમતિ આપી શકાય.
સામાજિક કાર્યકર્તા અનુન ધવન, ઈશાન સિંહ અને કુંજન સિંહ દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી PIL પર સુપ્રીમ કોર્ટે નિર્ણય આપ્યો હતો. આ અરજીમાં તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને ભૂખમરો અને કુપોષણ સામે લડવા માટે સામુદાયિક રસોડા માટે યોજના તૈયાર કરવા માટે નિર્દેશોની માંગ કરવામાં આવી હતી.
