ETV Bharat / science-and-technology

Year-ender 2023: চন্দ্ৰযান-৩ৰ ঐতিহাসিক চন্দ্ৰ অৱতৰণৰ পিছত চন্দ্ৰপৃষ্ঠত ভাৰত

CHANDRAYAAN 3: ভাৰতীয় মহাকাশ খণ্ডৰ বাবে ২০২৩ চনৰ অন্যতম সুখৰ মুহূৰ্ত আছিল চন্দ্ৰযান-৩ চন্দ্ৰত অৱতৰণ । সমগ্ৰ দেশে একেলগে উদযাপন কৰিলে এই মাহেন্দ্ৰ ক্ষণ । ইটিভি ভাৰতৰ ইৰ্শাদ খানে ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থা (ইছৰো)ৰ ঐতিহাসিক অভিযানৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে ।

CHANDRAYAAN 3
Year-ender 2023
author img

By ETV Bharat Assamese Team

Published : Dec 20, 2023, 9:52 PM IST

নিউজ ডেস্ক, 20 ডিচেম্বৰ: ২০২৩ চন ভাৰতৰ মহাকাশ গৱেষণাৰ বছৰ বুলি ক’লেও অতিৰঞ্জিত নহ’ব । ২০১৯ চনৰ ৭ ছেপ্টেম্বৰত চন্দ্ৰযান-২ চন্দ্ৰ অভিযানৰ হৃদয়বিদাৰক ব্যৰ্থতাৰ পিছত ইছৰোৰ মুৰব্বী এছ সোমানাথে ঘোষণা কৰা অনুসৰি ২০২৩ চনৰ ২৩ আগষ্টত পৰৱৰ্তী চাৰি বছৰ নৌহওঁতেই ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থাই বহু দূৰ আগবাঢ়িল ৷ "আমি সফল অৱতৰণ লাভ কৰিছো, ভাৰত চন্দ্ৰত আছে ৷" প্ৰতিজন ভাৰতীয়ৰ স্থায়ী স্মৃতিৰ লগতে ইতিহাসৰ পাততো এই কাহিনী খোদিত হ’ল ।

এই মুহূৰ্তটো কোনো সাধাৰণ কৃতিত্ব নাছিল ৷ কাৰণ ভাৰত চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰুত সফল অৱতৰণ কৰা প্ৰথমখন ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে পৰিগণিত হয় ৷ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত সফল অৱতৰণ কৰা চতুৰ্থখন ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে আমেৰিকা, ছোভিয়েট ইউনিয়ন, আৰু চীনৰ পিচতে নামাংকিত হ’ল ভাৰতৰ ৷

২০২৩ চনৰ ১৪ জুলাইত অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ শ্ৰীহৰিকোটাৰ সতীশ ধৱন মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ (SDSC-SHAR)ৰ পৰা LVM3-M4 বাহনত উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল বিক্ৰম লেণ্ডাৰ আৰু প্ৰজ্ঞান ৰভাৰেৰে গঠিত চন্দ্ৰযান-৩ । ২৩ আগষ্টৰ অৱতৰণৰ দিনটোতে চন্দ্ৰযান-৩ এ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত ঐতিহাসিক টাচডাউন কৰিছিল আৰু তাৰ পিছত প্ৰজ্ঞান ৰভাৰখন নিয়োগ কৰা হৈছিল ।

প্ৰপালচন মডিউলৰ গৃহাভিমুখী যাত্ৰা: মিছনৰ লক্ষ্য সম্পন্ন হোৱাৰ পিছত বিশেষকৈ ইছৰোৰ বিজ্ঞানীসকলক চন্দ্ৰৰপৃষ্ঠৰ গঠন বুজিবলৈ চন্দ্ৰপৃষ্ঠ অধ্যয়ন কৰি চন্দ্ৰযান-৩ প্ৰপালচন মডিউলে ৯ অক্টোবৰ ২০২৩ৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা ধাৰাবাহিক কৌশল সফল কৰি ২০২৩ চনৰ ২২ নৱেম্বৰত পৃথিৱীৰ কক্ষপথলৈ ঘূৰি আহে ৷ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত চন্দ্ৰযান-৩ৰ সফল অৱতৰণ আৰু প্ৰপালচন মডিউলটো পুনৰ পৃথিৱীৰ কক্ষপথলৈ ঘূৰি অহাৰ মাজত ইছৰোৱে আশা কৰিছিল যে এই অভিযানে চন্দ্ৰত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে হপ কৰিব, যিটো নহ’ল ।

মিছন ২০৩৫ৰ বাটত এটা মাইলৰ খুঁটি: চন্দ্ৰযান-৩ মিছনে ভাৰতক চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰুত সফল অৱতৰণ কৰা প্ৰথমখন ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে পৰিগণিত কৰাৰ উপৰিও ইয়াক ২০৩৫ চনৰ ভিতৰত প্ৰথমটো মহাকাশ কেন্দ্ৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰিবলৈ ভাৰতৰ মিছন ২০৩৫ ৰ গেম চেঞ্জাৰ হিচাপেও চিহ্নিত কৰিছে ৷ প্ৰথম ভাৰতীয়ক চন্দ্ৰপৃষ্ঠলৈ প্ৰেৰণ কৰাৰো চিন্তা-চৰ্চা অব্যাহত আছে । চন্দ্ৰযান-৩ অভিযানৰ সফলতাৰ লগে লগে মহাকাশ গৱেষণাৰ বাবে ব্যক্তিগত খেলুৱৈৰ কাৰণে ইছৰো মুকলি কৰা হৈছে ।

ইছৰ’ই ডাঙৰ লক্ষ্য ৰাখিছে: যদি আপুনি ভাবিছিল যে চন্দ্ৰযান-৩ মিছনৰ সফল চফ্ট-লেণ্ডিঙৰ পিছত ইছৰোৱে জিৰণি ল’ব, তেন্তে আপুনি ভুল কৰিছে । চন্দ্ৰ অভিযানৰ তৎকালীন অনুসৰণ কৰি ইছৰ’ই শ্ৰীহৰিকোটাৰ সতীশ ধৱন মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ পৰা যোৱা ২ ছেপ্টেম্বৰত অভিলাষী আদিত্য-এল১ সৌৰ অভিযান আৰম্ভ কৰে । পৰৱৰ্তী কৌশলত মহাকাশযানখনে ১২৫ দিনত পৃথিৱীৰ পৰা প্ৰায় ১৫ লাখ কিলোমিটাৰ দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰিছিল আৰু সূৰ্যৰ আটাইতকৈ ওচৰৰ বুলি গণ্য কৰা লেগ্ৰেঞ্জিয়ান বিন্দু L1ৰ চাৰিওফালে Halo কক্ষপথত স্থাপন কৰা হ’ব বুলি আশা কৰা হৈছে । সৌৰপৃষ্ঠ অনুসন্ধানৰ অন্যান্য কামৰ লগতে ভাৰতৰ আদিত্য এল ১ অভিযানে সূৰ্যৰ ছবি বন্দী কৰি বৈজ্ঞানিক পৰীক্ষাৰ বাবে ইছৰোলৈ প্ৰেৰণ কৰিব ।

কৌশলগত স্থান আৰু অভিযানৰ উদ্দেশ্য: ইছৰোৰ ৱেবছাইট অনুসৰি এল ১ বিন্দুত উপস্থিত হোৱাৰ লগে লগে আন এটা কৌশলে আদিত্য-এল১ক পৃথিৱী আৰু সূৰ্যৰ মাজৰ সুষম মহাকৰ্ষণীয় স্থান এল ১ৰ চাৰিওফালে থকা কক্ষপথত বান্ধি ৰাখে । এল ১ লেগ্ৰেঞ্জ পইণ্টত কৌশলগতভাৱে স্থাপন কৰাটোৱে আদিত্য-এল১ সূৰ্যৰ এক স্থিৰ, নিৰৱচ্ছিন্ন দৃশ্য বজাই ৰাখিব পৰাটো নিশ্চিত কৰে ৷ ইছৰ’ই লগতে কয় যে এই নিৰ্দিষ্ট স্থানে উপগ্ৰহটোক পৃথিৱীৰ চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হোৱাৰ পূৰ্বে সৌৰ বিকিৰণ আৰু চুম্বকীয় ধুমুহাত প্ৰৱেশ কৰিবলৈও অনুমতি দিয়ে ।

আদিত্য এল ১ৰ যাত্ৰা: সৌৰ অভিযানৰ সফল আৰম্ভণিৰ পিছত নৱেম্বৰ মাহত ইছৰোৰ মুৰব্বী এছ সোমনাথে কয় যে এই অভিযান নিজৰ লক্ষ্য পথত আছে আৰু চূড়ান্ত পৰ্যায়ৰ ওচৰ চাপিছে । কেৰালাৰ তিৰুৱনন্তপুৰমত অনুষ্ঠিত হোৱা প্ৰথম শাব্দিক ৰকেট উৎক্ষেপণৰ ৬০ সংখ্যক বৰ্ষ উদযাপনৰ সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ সৈতে হোৱা এক সাক্ষাৎকাৰত সোমনাথে কয় যে ভাৰতীয় মহাকাশ কাৰ্যসূচীৰ পিতৃ বিক্ৰম সাৰাভায়ে শব্দৰ পৰীক্ষা-নিৰীক্ষাৰ উদ্দেশ্যে যতুম্বাক চিনাক্ত কৰাৰ পিছৰে পৰা বায়ুমণ্ডলৰ ওপৰত ৰকেটৰ ৬০ বছৰীয়া এক মহান যাত্ৰা ।

আগবাঢ়ি যোৱাৰ পথ: প্ৰথম শব্দযুক্ত ৰকেট উৎক্ষেপণৰ ৬০ সংখ্যক বছৰত ইছৰ’ই ভাৰতৰ ৰকেটৰ ঐতিহাসিক দিশ আৰু ইছৰ’ত হোৱা পৰিৱৰ্তনৰ ওপৰত এখন নথি প্ৰকাশ কৰে । ইছৰ’ৰ মুৰব্বী এছ সোমনাথে কয় যে ইছৰ’ই আৰম্ভণিৰ পৰা বহু দূৰ আগবাঢ়িছে আৰু এতিয়া ইছৰোৱে কাৰখানাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিবলগীয়া হোৱা পূৰ্বৰ দৰে বিশ্বমানৰ প্ৰপেলেণ্টৰ ঘৰতে নিৰ্মাণ কৰাৰ কথাত গৌৰৱ কৰিছে ।

ইছৰোৰ মুৰব্বীগৰাকীয়ে কয় যে এইটো কেৱল বিস্ফোৰক নহয়, বিশ্বমানৰ প্ৰপেলেণ্ট । কেন্দ্ৰীয় ৰাজ্যিক (স্বাধীন চাৰ্জ) বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি, পাৰমাণৱিক শক্তি আৰু মহাকাশ মন্ত্ৰী ড৹ জিতেন্দ্ৰ সিঙে কৈছিল যে আদিত্য-এল১ এ অহা মাহৰ আৰম্ভণিতে, সঠিকভাৱে ক’বলৈ গ’লে, ২০২৪ চনৰ জানুৱাৰী মাহৰ প্ৰথম সপ্তাহৰ আশে-পাশে গন্তব্যস্থান লেগ্ৰেঞ্জ পইণ্ট ১ত উপস্থিত হ’ব ।

লগতে পঢ়ক: 2023 year-ender: এছিয়ান গেমছত ভাৰতৰ স্থিতিস্থাপকতা, কৃতিত্ব আৰু গৌৰৱৰ কাহিনী

নিউজ ডেস্ক, 20 ডিচেম্বৰ: ২০২৩ চন ভাৰতৰ মহাকাশ গৱেষণাৰ বছৰ বুলি ক’লেও অতিৰঞ্জিত নহ’ব । ২০১৯ চনৰ ৭ ছেপ্টেম্বৰত চন্দ্ৰযান-২ চন্দ্ৰ অভিযানৰ হৃদয়বিদাৰক ব্যৰ্থতাৰ পিছত ইছৰোৰ মুৰব্বী এছ সোমানাথে ঘোষণা কৰা অনুসৰি ২০২৩ চনৰ ২৩ আগষ্টত পৰৱৰ্তী চাৰি বছৰ নৌহওঁতেই ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থাই বহু দূৰ আগবাঢ়িল ৷ "আমি সফল অৱতৰণ লাভ কৰিছো, ভাৰত চন্দ্ৰত আছে ৷" প্ৰতিজন ভাৰতীয়ৰ স্থায়ী স্মৃতিৰ লগতে ইতিহাসৰ পাততো এই কাহিনী খোদিত হ’ল ।

এই মুহূৰ্তটো কোনো সাধাৰণ কৃতিত্ব নাছিল ৷ কাৰণ ভাৰত চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰুত সফল অৱতৰণ কৰা প্ৰথমখন ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে পৰিগণিত হয় ৷ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত সফল অৱতৰণ কৰা চতুৰ্থখন ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে আমেৰিকা, ছোভিয়েট ইউনিয়ন, আৰু চীনৰ পিচতে নামাংকিত হ’ল ভাৰতৰ ৷

২০২৩ চনৰ ১৪ জুলাইত অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ শ্ৰীহৰিকোটাৰ সতীশ ধৱন মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ (SDSC-SHAR)ৰ পৰা LVM3-M4 বাহনত উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল বিক্ৰম লেণ্ডাৰ আৰু প্ৰজ্ঞান ৰভাৰেৰে গঠিত চন্দ্ৰযান-৩ । ২৩ আগষ্টৰ অৱতৰণৰ দিনটোতে চন্দ্ৰযান-৩ এ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত ঐতিহাসিক টাচডাউন কৰিছিল আৰু তাৰ পিছত প্ৰজ্ঞান ৰভাৰখন নিয়োগ কৰা হৈছিল ।

প্ৰপালচন মডিউলৰ গৃহাভিমুখী যাত্ৰা: মিছনৰ লক্ষ্য সম্পন্ন হোৱাৰ পিছত বিশেষকৈ ইছৰোৰ বিজ্ঞানীসকলক চন্দ্ৰৰপৃষ্ঠৰ গঠন বুজিবলৈ চন্দ্ৰপৃষ্ঠ অধ্যয়ন কৰি চন্দ্ৰযান-৩ প্ৰপালচন মডিউলে ৯ অক্টোবৰ ২০২৩ৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা ধাৰাবাহিক কৌশল সফল কৰি ২০২৩ চনৰ ২২ নৱেম্বৰত পৃথিৱীৰ কক্ষপথলৈ ঘূৰি আহে ৷ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত চন্দ্ৰযান-৩ৰ সফল অৱতৰণ আৰু প্ৰপালচন মডিউলটো পুনৰ পৃথিৱীৰ কক্ষপথলৈ ঘূৰি অহাৰ মাজত ইছৰোৱে আশা কৰিছিল যে এই অভিযানে চন্দ্ৰত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে হপ কৰিব, যিটো নহ’ল ।

মিছন ২০৩৫ৰ বাটত এটা মাইলৰ খুঁটি: চন্দ্ৰযান-৩ মিছনে ভাৰতক চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰুত সফল অৱতৰণ কৰা প্ৰথমখন ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে পৰিগণিত কৰাৰ উপৰিও ইয়াক ২০৩৫ চনৰ ভিতৰত প্ৰথমটো মহাকাশ কেন্দ্ৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰিবলৈ ভাৰতৰ মিছন ২০৩৫ ৰ গেম চেঞ্জাৰ হিচাপেও চিহ্নিত কৰিছে ৷ প্ৰথম ভাৰতীয়ক চন্দ্ৰপৃষ্ঠলৈ প্ৰেৰণ কৰাৰো চিন্তা-চৰ্চা অব্যাহত আছে । চন্দ্ৰযান-৩ অভিযানৰ সফলতাৰ লগে লগে মহাকাশ গৱেষণাৰ বাবে ব্যক্তিগত খেলুৱৈৰ কাৰণে ইছৰো মুকলি কৰা হৈছে ।

ইছৰ’ই ডাঙৰ লক্ষ্য ৰাখিছে: যদি আপুনি ভাবিছিল যে চন্দ্ৰযান-৩ মিছনৰ সফল চফ্ট-লেণ্ডিঙৰ পিছত ইছৰোৱে জিৰণি ল’ব, তেন্তে আপুনি ভুল কৰিছে । চন্দ্ৰ অভিযানৰ তৎকালীন অনুসৰণ কৰি ইছৰ’ই শ্ৰীহৰিকোটাৰ সতীশ ধৱন মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ পৰা যোৱা ২ ছেপ্টেম্বৰত অভিলাষী আদিত্য-এল১ সৌৰ অভিযান আৰম্ভ কৰে । পৰৱৰ্তী কৌশলত মহাকাশযানখনে ১২৫ দিনত পৃথিৱীৰ পৰা প্ৰায় ১৫ লাখ কিলোমিটাৰ দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰিছিল আৰু সূৰ্যৰ আটাইতকৈ ওচৰৰ বুলি গণ্য কৰা লেগ্ৰেঞ্জিয়ান বিন্দু L1ৰ চাৰিওফালে Halo কক্ষপথত স্থাপন কৰা হ’ব বুলি আশা কৰা হৈছে । সৌৰপৃষ্ঠ অনুসন্ধানৰ অন্যান্য কামৰ লগতে ভাৰতৰ আদিত্য এল ১ অভিযানে সূৰ্যৰ ছবি বন্দী কৰি বৈজ্ঞানিক পৰীক্ষাৰ বাবে ইছৰোলৈ প্ৰেৰণ কৰিব ।

কৌশলগত স্থান আৰু অভিযানৰ উদ্দেশ্য: ইছৰোৰ ৱেবছাইট অনুসৰি এল ১ বিন্দুত উপস্থিত হোৱাৰ লগে লগে আন এটা কৌশলে আদিত্য-এল১ক পৃথিৱী আৰু সূৰ্যৰ মাজৰ সুষম মহাকৰ্ষণীয় স্থান এল ১ৰ চাৰিওফালে থকা কক্ষপথত বান্ধি ৰাখে । এল ১ লেগ্ৰেঞ্জ পইণ্টত কৌশলগতভাৱে স্থাপন কৰাটোৱে আদিত্য-এল১ সূৰ্যৰ এক স্থিৰ, নিৰৱচ্ছিন্ন দৃশ্য বজাই ৰাখিব পৰাটো নিশ্চিত কৰে ৷ ইছৰ’ই লগতে কয় যে এই নিৰ্দিষ্ট স্থানে উপগ্ৰহটোক পৃথিৱীৰ চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হোৱাৰ পূৰ্বে সৌৰ বিকিৰণ আৰু চুম্বকীয় ধুমুহাত প্ৰৱেশ কৰিবলৈও অনুমতি দিয়ে ।

আদিত্য এল ১ৰ যাত্ৰা: সৌৰ অভিযানৰ সফল আৰম্ভণিৰ পিছত নৱেম্বৰ মাহত ইছৰোৰ মুৰব্বী এছ সোমনাথে কয় যে এই অভিযান নিজৰ লক্ষ্য পথত আছে আৰু চূড়ান্ত পৰ্যায়ৰ ওচৰ চাপিছে । কেৰালাৰ তিৰুৱনন্তপুৰমত অনুষ্ঠিত হোৱা প্ৰথম শাব্দিক ৰকেট উৎক্ষেপণৰ ৬০ সংখ্যক বৰ্ষ উদযাপনৰ সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ সৈতে হোৱা এক সাক্ষাৎকাৰত সোমনাথে কয় যে ভাৰতীয় মহাকাশ কাৰ্যসূচীৰ পিতৃ বিক্ৰম সাৰাভায়ে শব্দৰ পৰীক্ষা-নিৰীক্ষাৰ উদ্দেশ্যে যতুম্বাক চিনাক্ত কৰাৰ পিছৰে পৰা বায়ুমণ্ডলৰ ওপৰত ৰকেটৰ ৬০ বছৰীয়া এক মহান যাত্ৰা ।

আগবাঢ়ি যোৱাৰ পথ: প্ৰথম শব্দযুক্ত ৰকেট উৎক্ষেপণৰ ৬০ সংখ্যক বছৰত ইছৰ’ই ভাৰতৰ ৰকেটৰ ঐতিহাসিক দিশ আৰু ইছৰ’ত হোৱা পৰিৱৰ্তনৰ ওপৰত এখন নথি প্ৰকাশ কৰে । ইছৰ’ৰ মুৰব্বী এছ সোমনাথে কয় যে ইছৰ’ই আৰম্ভণিৰ পৰা বহু দূৰ আগবাঢ়িছে আৰু এতিয়া ইছৰোৱে কাৰখানাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিবলগীয়া হোৱা পূৰ্বৰ দৰে বিশ্বমানৰ প্ৰপেলেণ্টৰ ঘৰতে নিৰ্মাণ কৰাৰ কথাত গৌৰৱ কৰিছে ।

ইছৰোৰ মুৰব্বীগৰাকীয়ে কয় যে এইটো কেৱল বিস্ফোৰক নহয়, বিশ্বমানৰ প্ৰপেলেণ্ট । কেন্দ্ৰীয় ৰাজ্যিক (স্বাধীন চাৰ্জ) বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি, পাৰমাণৱিক শক্তি আৰু মহাকাশ মন্ত্ৰী ড৹ জিতেন্দ্ৰ সিঙে কৈছিল যে আদিত্য-এল১ এ অহা মাহৰ আৰম্ভণিতে, সঠিকভাৱে ক’বলৈ গ’লে, ২০২৪ চনৰ জানুৱাৰী মাহৰ প্ৰথম সপ্তাহৰ আশে-পাশে গন্তব্যস্থান লেগ্ৰেঞ্জ পইণ্ট ১ত উপস্থিত হ’ব ।

লগতে পঢ়ক: 2023 year-ender: এছিয়ান গেমছত ভাৰতৰ স্থিতিস্থাপকতা, কৃতিত্ব আৰু গৌৰৱৰ কাহিনী

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.