নিউজ ডেস্ক, 2 ছেপ্তেম্বৰ : 1939 চনৰ পৰা 1945 চনলৈকে সুদীৰ্ঘ ছবছৰ ধৰি সমগ্ৰ বিশ্বজুৰি অব্যাহত থকা যুদ্ধখনেই ইতিহাসৰ পৃষ্ঠাত দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ(World War II) হিচাপে অভিহিত কৰা হৈছে ৷ প্ৰায় 70 খন দেশৰ সৈন্য বাহিনী জড়িত থকা এই যুদ্ধত সমগ্ৰ বিশ্ব মূলতঃ দুটা ভাগত বিভক্ত হৈছিল, মিত্ৰশক্তি(The allies) আৰু অক্ষশক্তি(The Axis Powers) ৷ বিভিন্ন ৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰায় ১০০ নিযুত সৈন্যই এই যুদ্ধত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু এই যুদ্ধত জড়িত সকলো মহাশক্তিয়েই তেওঁলোকৰ অৰ্থনৈতিক, ঔদ্যোগিক আৰু বৈজ্ঞানিক ক্ষমতা আদি সকলোখিনি এই যুদ্ধত নিক্ষেপ কৰিছিল ৷
অক্ষশক্তি(Axis Powers)
জাৰ্মানী, জাপান আৰু ইটালীয়ে অক্ষশক্তি নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰিছিল ৷ ইয়াত বুলগেৰিয়া(Bulgaria), হাংগেৰী(Hungary), ৰোমানিয়া(Romania) আৰু দুই জাৰ্মান নিৰ্মিত ৰাজ্য ক্ৰমে ক্ৰোৱেছিয়া(Croatia) আৰু শ্লোভাকিয়া(Slovakia)ও অন্তৰ্ভুক্ত আছিল ৷
অক্ষশক্তি গোটৰ মুখ্য নেতৃত্ব
জাৰ্মানীৰ এডল্ফ হিটলাৰ(Adolf Hitler), জাপানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী এডমিৰেল হিদেকি তোজো(Hideki Tojo) আৰু ইটালীৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী বেনিটো মুছোলিনি(Benito Mussolini) আছিল অক্ষশক্তি গোটৰ অন্যতম প্ৰধান নেতৃত্ব ৷
মিত্ৰ ৰাষ্ট্ৰ
আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ(United States), গ্ৰেট ব্ৰিটেইন(Great Britain) আৰু ছোভিয়েট ইউনিয়নে(Soviet Union) মিত্ৰশক্তি গঠন কৰিছিল ৷ ১৯৩৯ ৰ পৰা ১৯৪৪ চনৰ ভিতৰত কমেও ৫০ জন লোকে ইয়াত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।
ইয়াৰ উপৰিও, ১৯৪৫ চনৰ ভিতৰত আৰু তেৰখন ৰাষ্ট্ৰই যোগদান কৰিছিল ৷ এই ৰাষ্ট্ৰকেইখনৰ ভিতৰত আছিল অষ্ট্ৰেলিয়া(Australia), বেলজিয়াম(Belgium), ব্ৰাজিল(Brazil), ব্ৰিটিছ কমনৱেলথ ৰাষ্ট্ৰ(British Commonwealth Nations), কানাডা(Canada), ভাৰত(India), নিউজিলেণ্ড(New Zealand), দক্ষিণ আফ্ৰিকা(South Africa), চেকোশ্লোভাকিয়া(Czechoslovakia), ডেনমাৰ্ক(Denmark), ফ্ৰান্স(France), গ্ৰীচ(Greece), নেডাৰলেণ্ড(Netherlands), নৰৱে(Norway), পোলেণ্ড(Poland), ফিলিপাইনছ(Philippines) আৰু যুগোশ্লাভিয়া।
মিত্ৰ ৰাষ্ট্ৰ গোটৰ মুখ্য নেতৃত্ব
আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ফ্ৰেংকলিন ডি ৰুজভেল্ট(Franklin D. Roosevelt), গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী উইনষ্টন চাৰ্চিল(Winston Churchill) আৰু ছোভিয়েট জেনেৰেল জোচেফ ষ্টেলিন( Joseph Stalin) এই গোটৰ মুখ্য সদস্য আছিল ৷
দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধত হতাহতৰ সংখ্যা
দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ ইতিহাসৰ আটাইতকৈ ভয়ংকৰ আন্তৰ্জাতিক সংঘৰ্ষ (deadliest international conflict in history) বুলি প্ৰমাণিত হৈছিল, যাৰ ফলত ৬০ ৰ পৰা ৮০ নিযুত লোক নিহত হৈছিল ৷ ইয়াৰ ভিতৰত আছিল ৬ মিলিয়ন ইহুদী(Jews) যাক Holocaustৰ সময়ত নাজীসকলে(Nazis) হত্যা কৰিছিল ৷
এই যুদ্ধত আনুমানিক ৫০-৫৫ নিযুত লোক নিহত হোৱাৰ বিপৰীতে যুদ্ধত নিহত সৈনিকৰ সংখ্যা আছিল ২১ৰ পৰা ২৫ নিযুত ৷ ইয়াৰ উপৰিও যুদ্ধত লাখৰো অধিক লোক আঘাতপ্ৰাপ্ত হৈছিল ৷
১৯৩৯-১৯৪৫ চনৰ ভিতৰত দেশসমূহৰ সৈন্যৰ হতাহতৰ সংখ্যা(Military Casualties of Countries between 1939-1945)
ছোভিয়েট ইউনিয়ন: ৭,৫০০,০০০ নিহত, ৫,০০০,০০০ আহত
আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ: ৪,০৫,৩৯৯ জন নিহত, ৬,৭০,৮৪৬ জন আহত
অষ্ট্ৰেলিয়া: ২৩,৩৬৫ জন নিহত, ৩৯,৮০৩ জন আহত
অষ্ট্ৰিয়া: ৩,৮০,০০০ জন নিহত, ৩,৫০,১১৭ জন আহত
বেলজিয়াম: ৭,৭৬০ জন নিহত, ১৪,৫০০ জন আহত
বুলগেৰিয়া: ১০,০০০ জন নিহত, ২১,৮৭৮ জন আহত
কানাডা: ৩৭,৪৭৬ জন নিহত, ৫৩,১৭৪ জন আহত
চীন: ২,২০০,০০০ নিহত, ১,৭৬২,০০০ আহত
ফ্ৰান্স: ২,১০,৬৭১ জন নিহত, ৩,৯০,০০০ আহত
জাৰ্মানী: ৩,৫০০,০০০ নিহত, ৭,২৫০,০০০ আহত
গ্ৰেট ব্ৰিটেইন: ৩,২৯,২০৮ জন নিহত, ৩,৪৮,৪০৩ জন আহত
হাংগেৰী: ১,৪০,০০০ জন নিহত, ৮৯,৩১৩ জন আহত
ইটালী: ৭৭,৪৯৪ জন নিহত, ১,২০,০০০ আহত
জাপান: ১,২১৯,০০০ জন নিহত, ২,৯৫,২৪৭ জন আহত
পোলেণ্ড: ৩,২০,০০০ নিহত, ৫,৩০,০০০ আহত
ৰোমানিয়া: ৩,০০,০০০ নিহত, আহতৰ সঠিক তথ্য উপলব্ধ নাই
অন্যান্য তথ্য
প্ৰায় ৭০ নিযুত লোকে মিত্ৰ দেশ আৰু অক্ষ ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সশস্ত্ৰ বাহিনী(armed forces)ত যুঁজ দিছিল ৷ অৱশ্যে ফিনলেণ্ডে(Finland) আনুষ্ঠানিকভাৱে কেতিয়াও মিত্ৰশক্তি বা অক্ষ গোটত যোগদান কৰা নাছিল ৷
১৯৪০ চনত সহায়ৰ প্ৰয়োজন হোৱাত ছোভিয়েট ইউনিয়নক প্ৰতিহত কৰিবলৈ ফিনলেণ্ড নাজী জাৰ্মানী(Nazi Germany)ৰ সৈতে মিলিত হৈছিল ৷ ১৯৪৪ চনত ফিনলেণ্ড আৰু ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ (ছোভিয়েট ইউনিয়ন) মাজত শান্তি ঘোষণা কৰাৰ লগে লগে জাৰ্মানসকলক আঁতৰাবলৈ ফিনলেণ্ডে ছোভিয়েট ইউনিয়ন(Soviet Union)ত যোগদান কৰে ৷
যুদ্ধৰ সময়ত চুইজাৰলেণ্ড(Switzerland), স্পেইন(Spain), পৰ্তুগাল(Portugal) আৰু ছুইডেনে(Sweden) নিৰপেক্ষতা(neutrality) ঘোষণা কৰে ৷ ইফালে ছোভিয়েট ইউনিয়নে সাত মিলিয়নতকৈও অধিক সৈন্য হেৰুৱাবলগীয়া হয় ৷
অৱশ্যে দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ ফলত সাধাৰণ নাগৰিকৰ মৃত্যু(civilian casualties)ৰ সঠিক সংখ্যা হয়টো কেতিয়াও স্পষ্ট ৰূপত জানিব পৰা নাযাব ৷ কিয়নো বোমা বিস্ফোৰণ(bombing), গণহত্যা(genocide), অনাহাৰ(starvation) আৰু অন্যান্য যুদ্ধ সম্পৰ্কীয় কাৰণত(war-related reasons)ও বহু লোকৰ মৃত্যু হৈছিল ৷
যুদ্ধৰ সময়ত Nazi concentration campত প্ৰায় ৬০ লাখ ইহুদী লোক(Jewish people) নিহত হৈছিল ৷
আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰক যিকোনো দেশৰ যুঁজাৰু গোটলৈ অস্ত্ৰ, সঁজুলি বা কেঁচা সামগ্ৰী ধাৰ বা লীজত দিয়াৰ অনুমতি দিয়াৰ বাবে Lend-Lease Act প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল ৷
যুদ্ধৰ পিছত, বিশ্বৰ ৩৮ খন দেশে প্ৰায় ৫০ বিলিয়ন ডলাৰ সাহায্য লাভ কৰিছিল ৷
১৯৪৮ চনত যুদ্ধবিধ্বস্ত ইউৰোপ পুনৰ নিৰ্মাণত সহায় কৰাৰ বাবে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰই Marshall Plan প্ৰস্তুত কৰে ৷ ইয়াৰ অধীনত, 18 খন দেশে 13 বিলিয়ন ডলাৰৰ খাদ্য, যন্ত্ৰপাতি আৰু অন্যান্য সামগ্ৰী লাভ কৰিছিল।
১৯৭৪ চনৰ মাৰ্চ মাহত ফিলিপাইনছ(Philippines)ৰ লুবাং দ্বীপত (lubang island) হিৰু ওনোদা(Hiru Onoda) নামৰ এজন জাপানী সৈনিক( Japanese soldier)ক উদ্ধাৰ কৰা হয় যি সেই সময়তো যুদ্ধ কৰি আছিল ৷ যুদ্ধ সমাপ্ত হোৱাৰ পাচতো তেওঁ সুদীৰ্ঘ 29 বছৰ ধৰি লুকাই আছিল আৰু পূৰ্বৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰে যুদ্ধ শেষ কৰিছে বুলি তেওঁ আশ্বস্ত হোৱাৰ পাছতে তেওঁক Manilaলৈ লৈ যোৱা হয় আৰু তেওঁ আনুষ্ঠানিকভাৱে ৰাষ্ট্ৰপতি Ferdinand Marcosৰ ওচৰত আত্মসমৰ্পন কৰে ৷ 2014 চনৰ 16 জানুৱাৰীত ওনোদাৰ মৃত্যু হয় ৷
দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সংক্ষিপ্ত ঘটনাক্ৰম
১ ছেপ্টেম্বৰ , ১৯৩৯ - জাৰ্মানীয়ে পোলেণ্ড আক্ৰমণ কৰে (Germany invades Poland)আৰু সোনকালেই ডেনমাৰ্ক, নেডাৰলেণ্ড, নৰৱে, বেলজিয়াম আৰু ফ্ৰান্স আদি জাৰ্মানীৰ নিয়ন্ত্ৰণলৈ আহে ৷
১০ জুন, ১৯৪০ - ব্ৰিটেইন আৰু ফ্ৰান্সৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ ঘোষণা কৰি জাৰ্মানীৰ হৈ ইটালীয়ে যুদ্ধত যোগদান কৰে ৷ ইয়াৰ মাজতে গ্ৰীচ আৰু উত্তৰ আফ্ৰিকালৈ যুদ্ধ বিয়পি পৰে ৷
১৪ জুন , ১৯৪০ - জাৰ্মান সৈন্যই পেৰিছলৈ যাত্ৰা কৰে ৷
জুলাই ১৯৪০ - ছেপ্টেম্বৰ ১৯৪০ - জাৰ্মানী আৰু গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ মাজত আকাশমাৰ্গত এক যুদ্ধ সংঘটিত হয় ৷
৭ ছেপ্টেম্বৰ , ১৯৪০ - মে ১৯৪১ - লণ্ডনত নিশা সংঘটিত বিমান আক্ৰমণৰ প্ৰতিক্ৰিয়া স্বৰূপে জাৰ্মানীয়ে Blitz নামৰ এটা বোমা বিস্ফোৰণ(bombing campaign) অভিযান চলায় ৷
২২ জুন, ১৯৪১ - জাৰ্মানীয়ে ছোভিয়েট ইউনিয়ন আক্ৰমণ কৰে ৷
৭ ডিচেম্বৰ, ১৯৪১ - হাৱাইৰ Pearl Harbourত জাপানে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ নৌসেনা(US Navy base)ৰ এটা ঘাটিত আক্ৰমণ চলায় ৷ ইয়াৰ ফলত আধাতকৈ অধিক বিমান ধ্বংস হয় আৰু আঠখন যুদ্ধজাহাজ ক্ষতিগ্ৰস্ত হয় ৷ জাপানে ফিলিপাইনছৰ Clark and Iba airfieldsতো আক্ৰমণ সংঘটিত কৰে আৰু এই আক্ৰমণত আধাতকৈও অধিক আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ সামৰিক বিমান ধ্বংস হয় ৷
৮ ডিচেম্বৰ , ১৯৪১ - আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰই জাপানৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ ঘোষণা কৰে৷ জাপানে হংকং(Hong Kong), গুয়াম(Guam), ৱেক আইলেণ্ড(wake islands), ছিংগাপুৰ(Singapore) আৰু ব্ৰিটিছ মালায়া(British Malaya) আক্ৰমণ কৰে৷ ।
১১ ডিচেম্বৰ, ১৯৪১ - জাৰ্মানী আৰু ইটালীয়ে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ ঘোষণা কৰে।
১৯৪২ - মিত্ৰ ৰাষ্ট্ৰসমূহে উত্তৰ আফ্ৰিকা আৰু ছোভিয়েট ইউনিয়নত অক্ষ শক্তিৰ অগ্ৰগতি বন্ধ কৰে ৷
ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৪২ - জাপানে মালয় উপদ্বীপ(Malay Peninsula) আক্ৰমণ কৰে ৷ ছিংগাপুৰে এসপ্তাহৰ ভিতৰত আত্মসমৰ্পণ কৰিছিল।
জুন ১৯৪২ - Midway Islandৰ পৰা জাপানৰ হাৱাই দ্বীপ(Hawaiian island) আক্ৰমণৰ পৰিকল্পনা আৰম্ভ হয় ৷ কিন্তু, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰই মিছনৰ সংহিতা ভংগ কৰে ৷ জাপানে midwayত আক্ৰমণ কৰে আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বাবে প্ৰথমটো স্পষ্ট বিজয়(victory for the United States)ত চাৰিখন বিমান বাহক(aircraft carriers) আৰু ২০০ তকৈও অধিক বিমান আৰু পাইলট হেৰুৱাইছিল ৷
১৯ আগষ্ট, ১৯৪২ - ষ্টালিনগ্ৰাড(Stalingrad)ৰ বাবে যুদ্ধ আৰম্ভ হয় ৷
আগষ্ট ১৯৪২ -ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৪৩ - আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ নৌসেনাই Pacific island of Guadalcanalৰ বাবে যুদ্ধ কৰে ৷
২৩ অক্টোবৰ, ১৯৪২ - El Alameinৰ দ্বিতীয় যুদ্ধত Tunisiaক পিছুৱাবলৈ ব্ৰিটিছ সৈন্যই অক্ষ সৈন্যক ঠেলি দিয়ে ৷
১ ফেব্ৰুৱাৰী, ১৯৪৩ - জাৰ্মান সৈন্যই ষ্টেলিনগ্ৰাড(Stalingrad)ত আত্মসমৰ্পণ কৰে ৷
১০ জুলাই , ১৯৪৩ - মিত্ৰ দেশসমূহে ইটালীত অৱতৰণ কৰে ৷
২৫ জুলাই , ১৯৪৩ - ইটালীৰ ৰজা (King of Italy)ক সম্পূৰ্ণ ক্ষমতালৈ পুনৰ স্থাপন কৰা হয়, আৰু মুছোলিনিক বহিষ্কাৰ কৰি গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হয় ৷
নৱেম্বৰ ১৯৪৩- মাৰ্চ ১৯৪৪ - জাপানীসকলৰ পৰা ইয়াৰ মেৰিন প্ৰত্যাহাৰ কৰিবলৈ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰই বগানভিল(Boganville)ৰ Solomon Island আক্ৰমণ কৰে ৷
6 জুন , 1944 - ডি-ডে(D-Day), য'ত মিত্ৰদেশৰ সেনাই Normandyৰ পাঁচটা সমুদ্ৰ তীৰ ক্ৰমে Utah(উটাহ), Omaha(ওমাহা), Gold, Juno আৰু Swardত অৱতৰণ কৰে ৷ এই অৱতৰণত ৫,০০০ তকৈও অধিক জাহাজ, ১১,০০০ বিমান আৰু ১,৫০,০০০ তকৈও অধিক সৈন্য আছিল ৷
২৫ আগষ্ট, ১৯৪৪ - আমেৰিকান আৰু মুক্ত ফৰাচী সেনা(Free French forces)ই পেৰিছক মুক্ত কৰে।
২৭ জানুৱাৰী, ১৯৪৫ - ছোভিয়েট সৈন্য(Soviet troops)ই পোলেণ্ডৰ ক্ৰাকোৰ ওচৰৰ Auschwitz camp complex মুক্ত কৰে ৷
19 ফেব্ৰুৱাৰী - মাৰ্চ 26, 1945 - আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ নৌসেনা(U.S. marine)ই Iwo Jima দ্বীপৰ বাবে জাপানীৰ সৈতে যুঁজ দিয়ে ৷
১২ এপ্ৰিল, ১৯৪৫ - Georgiaৰ Warm Springsত ৰুজভেল্টৰ মৃত্যু হয় আৰু উপ ৰাষ্ট্ৰপতি হেৰী ট্ৰুমেন (Vice President Harry Truman)এ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে শপত গ্ৰহণ কৰে ৷
২৫ এপ্ৰিল, ১৯৪৫ - ছোভিয়েট সৈন্যই বাৰ্লিনক আগুৰি ধৰে ৷
২৮ এপ্ৰিল, ১৯৪৫ - চুইজাৰলেণ্ডলৈ পলাই যোৱাৰ প্ৰচেষ্টাত মুছোলিনি নিহত হয় ৷
২৯ এপ্ৰিল, ১৯৪৫ - আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ সৈন্য(US troops)ই Dachau Concentration Camp মুক্ত কৰে ৷
৩০ এপ্ৰিল, ১৯৪৫ - হিটলাৰ(Hitler) আৰু তেওঁৰ পত্নী ইভা ব্ৰাউনে(Eva Braun) আত্মহত্যা কৰে ৷
৭ মে, ১৯৪৫ - জাৰ্মানীয়ে Eisenhowerৰ মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ এটা ৰেড স্কুল হাউচ(red school house)ত আত্মসমৰ্পণ কৰে ৷
৮ মে, ১৯৪৫ - ইউৰোপত আনুষ্ঠানিকভাৱে যুদ্ধ সমাপ্ত হয় ৷ এই দিনটোতে ইউৰোপত বিজয় দিৱস উদযাপন কৰা হয়, কিয়নো এই দিনটোতে যুদ্ধবিৰতি কাৰ্যকৰী(ceasefire came into force) হৈছিল ৷
১৬ জুলাই, ১৯৪৫ - নিউ মেক্সিকো(New Mexico)ৰ Alamogordoত পাৰমাণৱিক বোমাৰ প্ৰথম সফল পৰীক্ষা(successful test of the atomic bomb) সম্পন্ন হয় ৷
২৯ জুলাই , ১৯৪৫ - জাপানে যদিহে চৰ্তহীনভাৱে আত্মসমৰ্পণ নকৰে, তেন্তে দেশখন বিধ্বস্ত হ'ব বুলি ট্ৰুমেনে জাপানক সতৰ্ক কৰি দিয়ে ৷
৬ আগষ্ট, ১৯৪৫ - যুদ্ধৰ প্ৰথম পাৰমাণৱিক বোমা লিটল বয় (Little Boy) জাপানৰ হিৰোছিমা চহৰত পেলোৱা হয় ৷ যাৰ ফলত ১,৪০,০০০ লোক নিহত হয় ৷
৯ আগষ্ট, ১৯৪৫ - হিৰোছিমা বোমা বিস্ফোৰণৰ পিছত জাপান চৰকাৰৰ পৰা কোনো সঁহাৰি নাছিল, যাৰ পিছত নাগাচাকিত দ্বিতীয়টো পাৰমাণৱিক বোমা ফেট মেন (Fat Man) পেলোৱা হৈছিল ৷ ইয়াৰ ফলত ৮০,০০০ লোক নিহত হৈছিল ৷
১৪ আগষ্ট, ১৯৪৫ - জাপানে Potsdam Declarationৰ চৰ্তাৱলী গ্ৰহণ কৰাৰ লগতে যুদ্ধ সমাপ্ত কৰাৰ বাবে চৰ্তহীনভাৱে সন্মত হয় ৷
2 ছেপ্টেম্বৰ , 1945 - জাপানে টকিঅ' উপসাগৰৰ USS Missouriত আনুষ্ঠানিক আত্মসমৰ্পণত স্বাক্ষৰ কৰে ৷
লগতে পঢ়ক : ইতিহাসৰ পাতত 21 আগষ্টৰ দিনটো...