বিশ্বৰ অধিকাংশ ৰোগেই কোনোবা নহয় কোনোবা ভাইৰাছ, বেক্টেৰিয়া, ভেঁকুৰ, পৰজীৱী বা কোনো বিষাক্ত মৌল বা ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ সংস্পৰ্শলৈ অহাৰ বাবে দায়ী বুলি বিশ্বাস কৰা হয়(Act Now Act Together)। এনে কিছুমান ৰোগ বা সংক্ৰমণ সাধাৰণতে শুনা যায় যেনে চিকুংগুনিয়া, ডেংগু, জলাতংক, কুষ্ঠ বা পেটৰ কৃমি ইত্যাদি ই হয় । এই কাৰণসমূহৰ ফলত হোৱা সংক্ৰমণ বা ৰোগক "অৱহেলিত গ্রীষ্মমণ্ডলীয় ৰোগ"ৰ শ্ৰেণীত ৰখা হয়(Neglected Tropical Disease Day 30 jan) ।
ইয়াৰ কাৰণ কি ?
তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই বিশ্বজুৰি ২০টা ৰোগ বা সংক্ৰমণক অৱহেলিত ক্ৰান্তীয় ৰোগ বা এন টি ডি শ্ৰেণীত ৰাখিছে । ইয়াৰে ১২ টা ৰোগত আক্ৰান্ত হোৱা লোক আমাৰ দেশত বৃহৎ সংখ্যক দেখা যায়(causes of neglected tropical diseases)।
সমগ্ৰ বিশ্বতে এই শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত ৰোগৰ অধিকাংশ ৰোগীয়েই বেছিভাগেই দৰিদ্ৰ সীমাৰেখাৰ ওচৰত বসবাস কৰা জনসংখ্যাৰ মাজত দেখা যায় । কিয়নো অনাময় বা পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ সৈতে জড়িত সুবিধাৰ অভাৱ, স্বাস্থ্য সুবিধাৰ অনুপলব্ধতা, খাদ্য আৰু পানীত অসুবিধা আদি কাৰণবোৰক ইয়াৰ বিস্তাৰৰ বাবে দায়ী বুলি গণ্য কৰা হয় ।
বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাৰ তথ্য অনুসৰি বিশ্বৰ প্ৰতি পাঁচজন লোকৰ ভিতৰত এজন বিশেষকৈ এছিয়া আৰু আফ্ৰিকাত কোনো ধৰণৰ অৱহেলিত ক্ৰান্তীয় ৰোগ বা NTDত আক্ৰান্ত হয় (Invest in Neglected Tropical Diseases)।
বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাৰ ইতিহাস আৰু দহ বছৰীয়া পৰিকল্পনা
মন কৰিবলগীয়া যে, ২০২০ বৰ্ষত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই গ্রীষ্মমণ্ডলীয় দেশসমূহত গুণগত স্বাস্থ্য সেৱা, বিশুদ্ধ পানী আৰু পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ অভাৱত সৃষ্টি হোৱা বিভিন্ন ৰোগ আৰু ইয়াৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা সমস্যাসমূহৰ বিষয়ে আৰম্ভ কৰিছিল ৷ সজাগতা সৃষ্টিৰ উদ্দেশ্যে কৰা হৈছিল । ইয়াৰ বাবে বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই এন টি ডি ৰোডমেপো প্ৰস্তুত কৰিছিল(most common neglected tropical diseases)। যাৰ অধীনত ২০৩০ বৰ্ষৰ ভিতৰত সাধাৰণ জনতাক বিশেষকৈ দৰিদ্ৰ লোকক আক্ৰান্ত কৰা ২০টা ৰোগ প্ৰতিৰোধ আৰু চিকিৎসাৰ ব্যৱস্থা কৰা হ’ব ।
ইয়াৰ লগতে এই ৰোড মেপত আন কিছুমান উদ্দেশ্যও অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল, যেনে..
- এন টি ডি ৰোগৰ সংস্পৰ্শলৈ অহা লোকৰ সংখ্যা ৯০% হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰচেষ্টা
- কমেও ১০০খন দেশত এন টি ডি ৰোগ সম্পূৰ্ণৰূপে নাইকিয়া কৰা।
- ড্ৰেকুনকুলিয়াছিছ অৰ্থাৎ গিনি কৃমি আৰু দীৰ্ঘদিনীয়া সংক্ৰমণৰ দ্বাৰা হোৱা ৰোগৰ পৰা সম্পূৰ্ণ মুক্তি সকলো দেশতে
- এই শ্ৰেণীত পৰা ৰোগৰ বাবে অক্ষমতাৰ ক্ষেত্ৰত কমেও ৭৫% হ্ৰাস ।
প্ৰধান অৱহেলিত ক্ৰান্তীয় স্বাস্থ্য ৰোগ
বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই চিনাক্ত কৰা অৱহেলিত গ্রীষ্মমণ্ডলীয় স্বাস্থ্যজনিত ৰোগৰ শিতানত অহা কিছুমান প্রচলিত ৰোগ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল(what are the 17 neglected tropical diseases) ৷
ডেংগু, চিকুংগুনিয়া(Dengue, Chikungunya)
ডেংগু আৰু চিকুংগুনিয়া হৈছে মহৰ কামোৰত ভাইৰাছ অহাৰ ফলত হোৱা ৰোগ । যাৰ বাবে প্ৰতি বছৰে বৃহৎ সংখ্যক লোকে প্ৰাণ হেৰুৱাইছে ।
ড্ৰেকুনকুলিয়াছিছ(Dracunculiasis)
ইয়াৰ কাৰণ গিনি কৃমি বা পৰজীৱী । এই দীৰ্ঘদিনীয়া সংক্ৰমণ সংক্ৰমিত আৰু অপৰিষ্কাৰ পানী ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে বিয়পে ।
কুষ্ঠ ৰোগ / হেনচেন ৰোগ(Leprosy / Hansen's disease)
কুষ্ঠ ৰোগ হৈছে মাইকোবেক্টেৰিয়াম লেপ্ৰে আৰু মাইকোবেক্টেৰিয়াম লেপ্ৰমেট’ছিছ বেক্টেৰিয়াৰ দ্বাৰা হোৱা দীৰ্ঘদিনীয়া ৰোগ ।
চগাছ ৰোগ(Chagas disease)
ট্ৰাইএট’মাইন নামৰ পোকবিধৰ কামোৰৰ ফলত এই ৰোগ হয়, যাক কিছিং বাগ বুলিও কোৱা হয় । চাগাছ ৰোগ যিকোনো লোকৰ লগত হ’ব পাৰে ৷
ৰেবিজ ৰোগ(Rabies)
এই ৰোগ সাধাৰণতে আক্ৰান্ত জীৱ-জন্তু বিশেষকৈ কুকুৰৰ কামোৰৰ ফলত ৰেবিজ নামৰ ভাইৰাছৰ দ্বাৰা হয় ।
এলিফেণ্টিয়াচিছ / লিম্ফেটিক ফাইলেৰিয়াচিছ(Elephantiasis / Lymphatic filariasis)
জনপ্ৰিয়ভাৱে লিম্ফেটিক ফাইলেৰিয়াচিছ নামেৰে জনাজাত এই ৰোগ মহৰ কামোৰৰ ফলতো হয় । এই ৰোগত হাত, অণ্ডকোষ, স্তন আৰু যৌনাংগ অত্যধিকভাৱে ফুলি উঠে ।
বুৰুলি আলচাৰ(Buruli Ulcer)
ইয়াক বাৰ্নছডেল আলচাৰ বা ছিয়াৰ্লছ আলচাৰ বুলিও কোৱা হয় । এই সংক্ৰামক ৰোগ মাইকোবেক্টেৰিয়াম আলচাৰেন্সৰ দ্বাৰা হয় ।
ইচিনোক’ক’চিছ (Echinococcosis)
ইচিনোক’ক’চিছ হৈছে টেপৱৰ্ম পৰজীৱীৰ দ্বাৰা হোৱা এক গুৰুতৰ সংক্ৰমণ । ই বেছিভাগেই কুকুৰ আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ জৰিয়তে বিয়পে ।
আফ্ৰিকান ট্ৰাইপেন’ছ’মিয়াছিছ বা টোপনিৰ ৰোগ(African trypanosomiasis or sleeping sickness)
এই ৰোগ মানুহ আৰু জীৱ-জন্তুৰ ক্ষেত্ৰত হোৱা পৰজীৱী ৰোগ, যিটো এবিধ পৰজীৱী Trypanosoma bruce ৰ দ্বাৰা হয় । আক্ৰান্ত চি চি মাখিৰ কামোৰৰ ফলত ই বিয়পে ।
মাইচেট’মা(Mycetoma)
ভেঁকুৰ বা বেক্টেৰিয়াৰ দ্বাৰা মাইচেট’মা বা ভেঁকুৰৰ টিউমাৰ হয় । যিয়ে মূলতঃ আমাৰ ছালত প্ৰভাৱ পেলায় ।
অনকোচাৰ্চিয়াচিছ(Onchocerciasis)
ইয়াক নদীৰ অন্ধতা আৰু ৰ’বেলছ ৰোগ বুলিও কোৱা হয় । চিমুলিয়াম প্ৰজাতিৰ ক’লা মাখিৰ কামোৰত পৰজীৱী কৃমি বিয়পিলে এই ৰোগ হয় ।
শ্বিষ্টোছ’মিয়াছিছ(Schistosomiasis)
এই ৰোগক বিলহৰ্গিয়া, শামুক জ্বৰ আৰু কাটায়ামা জ্বৰ বুলিও কোৱা হয় ।
মাটিৰ পৰা সংক্ৰমিত হেলমিন্থিয়াজ বেছি(High soil-transmitted helminthiases)
অধিক মাটিৰ পৰা সংক্ৰমিত হেলমিন্থিয়াছিছ অৰ্থাৎ STH হৈছে পৰজীৱী কৃমিৰ দ্বাৰা হোৱা ৰোগ বা সংক্ৰমণ ।
চকুত ট্ৰেক’মা(Trachoma / Roe in the eye)
ট্ৰেক’মা হৈছে ‘ক্ল’মাইডিয়া ট্ৰেক’মাটিছ’ নামৰ বেক্টেৰিয়াৰ সংক্ৰমণৰ ফলত হোৱা চকুৰ ৰোগ । ইয়াৰ বাবে চকুৰ ভিতৰৰ ছাল ৰুক্ষ হোৱা, চকুৰ বিষ বা কৰ্ণিয়াৰ ক্ষতি বা আনকি অন্ধতাও হ’ব পাৰে ।
কালাজাৰ / লিছমেনিয়াছিছ(Kala-azar / Leishmaniasis)
লিছমেনিয়া প্ৰজাতিৰ একক কোষযুক্ত পৰজীৱীৰ ফলত হোৱা ই লাহে লাহে বিকশিত হোৱা ৰোগ । কালা-আজাৰ প’ষ্ট-ডাৰ্মাল লাইকেনমেনিয়াছিছ (PKDL) হৈছে এনে এক অৱস্থা যেতিয়া লাইকেনমেনিয়া ছালৰ কোষলৈ গতি কৰে আৰু তাত থকাৰ সময়তে বিকশিত হয় । এইবোৰ ছালৰ ঘাঁৰ ৰূপত প্ৰস্তুত কৰা হয় । ইয়াৰ উপৰিও সাপৰ কামোৰ, ফেচিঅ’লিয়াছিছ, চিষ্টিচাৰ্ক’ছিছ, খাদ্যজনিত ট্ৰেমেট’ডাইচিছ আৰু নিউৰ’চিষ্টিচাৰ্ক’ছিছ আৰু ইয়’ ৰোগকে ধৰি আন ৰোগ আছে যিবোৰ এনটিডি শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত।
প্ৰতিৰোধ আৰু চিকিৎসা
চিকিৎসকৰ মতে, যদি সংক্ৰমণ বা ৰোগৰ লক্ষণসমূহ সঠিক সময়ত ধৰা পৰে তেন্তে অৱহেলিত ক্ৰান্তীয় স্বাস্থ্যজনিত ৰোগৰ অন্তৰ্গত প্ৰায় সকলো ৰোগৰ সম্পূৰ্ণ চিকিৎসা সম্ভৱ(how to prevent neglected tropical diseases)। কিন্তু এই শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত ৰোগবোৰৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ হ’লে পানী আৰু খাদ্যৰ লগতে পৰিৱেশ আৰু নিজৰ চৌপাশৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা আৰু পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ যত্ন লোৱাটো অতি প্ৰয়োজনীয় ।
লগতে পঢ়ক: Beetroot Tea Benefits: বীটৰ চাহত পাব এই 5 বিধ স্বাস্থ্য উপকাৰিতা, জানি লওক ইয়াক কেনেকৈ তৈয়াৰ কৰা হয়
