ETV Bharat / bharat

ISRO Chandrayaan 3 : আজি ভাৰতৰ অভিলাষী চন্দ্ৰাভিযান; চন্দ্ৰযান-৩ৰ ১০ বিশেষ বৈশিষ্ট্য়

শুকুৰবাৰে শ্ৰীহৰিকোটা মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ পৰা উৰা মাৰিবলগা চন্দ্ৰযান-৩ হৈছে চন্দ্ৰপৃষ্ঠত সুৰক্ষিত আৰু মসৃণ অৱতৰণৰ বাবে ভাৰতৰ সামৰ্থ্য প্ৰদৰ্শন কৰা, চন্দ্ৰত প্ৰদক্ষিণ কৰিবলগা ৰ'ভাৰ প্ৰদৰ্শন কৰা আৰু এক ইন-চিটু বৈজ্ঞানিক পৰীক্ষা কৰা ।

ISRO Chandrayaan 3
ISRO Chandrayaan 3
author img

By

Published : Jul 14, 2023, 2:11 PM IST

নিউজ ডেস্ক, ১৪ জুলাই : শুকুৰবাৰে দুপৰীয়া ২.৩৫ বজাত অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ শ্ৰীহৰিকোটাৰ পৰা চন্দ্ৰযান-৩ৰ উৎক্ষেপণৰ বাবে কাউণ্ট-ডাউন আৰম্ভ হোৱাৰ লগে লগে সমগ্ৰ ৰাষ্ট্ৰৰ বাবে এক প্ৰত্যাশা কঢ়িয়াই আনিছে । এই অভিযানৰ প্ৰাথমিক উদ্দেশ্য হৈছে চন্দ্ৰযান-৩ৰ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত মসৃণ অৱতৰণ কৰা আৰু অৱতৰণ স্থান অন্বেষণ কৰিবলৈ এটা ৰ'ভাৰ স্থাপন কৰা । যদি ইছৰোৱে এই অভিযান সফলতাৰে সম্পন্ন কৰিবলৈ সক্ষম হয়, তেন্তে ভাৰতে এই সফলতা অৰ্জন কৰা মাত্ৰ তিনিখন ৰাষ্ট্ৰ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ, ৰাছিয়া আৰু চীনৰ এক বিশেষ তালিকাত যোগদান কৰিব । চন্দ্ৰাভিযানৰ ১০ বিশেষ বৈশিষ্ট্য হৈছে :

১. ভাৰতীয় মহাকাশ সংস্থাই (ইছৰো) অভিযানটো তীক্ষ্ণভাৱে নিৰীক্ষণ কৰি আছে, কিয়নো চন্দ্ৰযান-৩ হৈছে চন্দ্ৰযান-২ৰ এক অনুসৰণ অভিযান । ইয়াৰ পূৰ্বে চন্দ্ৰযান-২ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত মসৃণ অৱতৰণত ব্যৰ্থ হৈছিল ।

২. চন্দ্ৰৰ লেণ্ডাৰ বিক্ৰমৰ (ভাৰতীয় মহাকাশ কাৰ্যসূচীৰ অগ্ৰগামী বিক্ৰম চাৰাভাইৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছে) ভৰ ১৭৪৯.৮৬ কিলোগ্ৰাম (২৬ কিলোগ্ৰাম ৰ'ভাৰসহ) হৈছে এক বাকচ আকৃতিৰ (২০০x২০০x১১৬.৬ চেঃমিঃ), চাৰিখন লেণ্ডিং লেগ আৰু চাৰিটা লেণ্ডিং থ্ৰাষ্টাৰ যি চাইড-মাউণ্টেড সৌৰ পেনেল ব্যৱহাৰ কৰি ৭৩৮ ডব্লিউ সৃষ্টি কৰিব পাৰে । এই যাত্ৰাটোত ৪০ দিন সময় লাগিব বুলি আশা কৰা হৈছে । অৰ্থাৎ মহাকাশযানে কঢ়িয়াই নিয়া লেণ্ডাৰে ২৩ বা ২৪ আগষ্টত চন্দ্ৰত মসৃণ অৱতৰণ কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে ।

৩. আৰম্ভণিতে চন্দ্ৰলৈ যোৱাটো যথেষ্ট কঠিন । ই আমাৰ গ্ৰহৰ পৰা ৩৮৪,৪০০ কিলোমিটাৰতকৈও অধিক দূৰৈত আছে, য'ত এক অতি পাতলীয়া বায়ুমণ্ডল আছে । ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে যে মহাকাশযানখনে অৱতৰণৰ পূৰ্বে যুক্তিসঙ্গত গতিলৈ লেহেম কৰিবলৈ বায়ুমণ্ডলীয় টানৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব নোৱাৰে, যিটো চন্দ্ৰযান-২ৰ লেণ্ডাৰে লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা নাছিল । যাৰ ফলত চন্দ্ৰপৃষ্ঠত দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হৈছিল ।

৪. ভাৰতৰ চন্দ্ৰযান-৩ চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ দক্ষিণ মেৰুত ৭০ ডিগ্ৰী অক্ষাংশত অৱতৰণ কৰিব । সম্পূৰ্ণ অন্ধকাৰ আৰু ২৩০ ডিগ্ৰীৰ তললৈ তাপমাত্ৰা যাব পৰা বহুতো মেৰু অঞ্চল তাত আছে । ইয়াৰ দ্বাৰা ক'ব পাৰি যে সেইবোৰ হিমায়িত হৈ আছে, যিয়ে চন্দ্ৰপৃষ্ঠত খনিজ পদাৰ্থ আৰু পানীৰ অণুৰ উপস্থিতি অন্বেষণ কৰাৰ সুযোগ দিব ।

৫. বিক্ৰমক এক সুৰক্ষিত, মসৃণ অৱতৰণৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে । লেণ্ডাৰে তাৰ পিছত প্ৰজ্ঞান (সংস্কৃতত জ্ঞান) ৰ'ভাৰ মুকলি কৰিব, যাৰ এটা আয়তাকাৰ ফ্ৰেম (91.7x৭৫.০x৩৯.৭ চেঃমিঃ) ছয়চকীয়া ৰকাৰ-বগী হুইল ড্ৰাইভ এচেম্বলীত লগোৱা আছে । ইয়াত নেভিগেশ্বন কেমেৰা আৰু এটা সৌৰ পেনেল আছে, যিয়ে ৫০ ৱাট উৎপন্ন কৰিব পাৰে ।

৬. ইছৰোৰ বিজ্ঞানীসকলে লেণ্ডাৰক পৃষ্ঠৰ তাপীয় গুণাগুণ জোখাৰ বাবে চন্দ্ৰৰ পৃষ্ঠ তাপ-ভৌতিক পৰীক্ষা (ChaSTE) নামৰ এটা সঁজুলি, অৱতৰণ স্থানৰ চাৰিওফালে ভূমিকম্পৰ সঁজুলি, চন্দ্ৰকেন্দ্ৰিক অতিসংবেদনশীল আয়নোস্ফিয়াৰ আৰু বায়ুমণ্ডলৰ ৰেডিঅ' এনাটমী (RAMBHA) চন্দ্ৰ আৰু প্লাজমা পৰিৱেশ অধ্যয়নৰ বাবে প্ৰদান কৰা এক নিষ্ক্ৰিয় লেজাৰ ৰেট্ৰো-ৰিফ্লেক্টৰ এৰে' জোখাৰ বাবে সজ্জিত কৰিছে ।

৭. ইছৰোৰ লক্ষ্য হৈছে মিছন বিকাশ প্ৰক্ৰিয়াৰ আৰম্ভণিতে সম্ভাৱ্য বিফলতা বিন্দুবোৰ চিনাক্ত কৰা আৰু সমাধান কৰা । তাৰে এটা পাঁচটা ইঞ্জিনৰ সৈতে থকা এই লেণ্ডাৰৰ অৱতৰণ কৰিবলৈ দুটা ইঞ্জিন আছে আৰু কেন্দ্ৰীয় ইঞ্জিনটো আঁতৰোৱা হৈছে ।

৮. চন্দ্ৰযান-২ৰ লেণ্ডাৰৰ পেৰামিটাৰ ডিছপাৰেচন নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ সামৰ্থ্য অতি সীমিত আছিল । সেয়েহে ইছৰোৰ মুৰব্বী সোমনাথে কৈছে যে তেওঁলোকে পূৰ্বতে পোৱা অভিজ্ঞতাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নতুন অভিযানটো প্ৰস্তুত কৰিছে ।

৯. ২০০৮ চনৰ ২২ অক্টোবৰত প্ৰথমবাৰৰ বাবে উৎক্ষেপণ কৰা চন্দ্ৰযানে ভাৰতক চন্দ্ৰৰ কক্ষপথত বাহন স্থাপন কৰা পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে চিহ্নিত কৰে । কিন্তু প্ৰায় এবছৰ কাৰিকৰী অসুবিধা আৰু পৰৱৰ্তী সম্পৰ্ক বিফলতাৰ সৈতে যুঁজ দিয়াৰ পিছত ২০০৯ চনত ইছৰোৰ দ্বাৰা এই অভিযান আনুষ্ঠানিকভাৱে বিফল বুলি গণ্য কৰা হয় ।

১০. ভাৰতৰ প্ৰথম চন্দ্ৰ অভিযানে চন্দ্ৰপৃষ্ঠত পানীৰ অণু আৱিষ্কাৰ কৰিছিল । এঘাৰ বছৰৰ পিছত, চন্দ্ৰযান-২ সফলতাৰে চন্দ্ৰৰ কক্ষপথত প্ৰৱেশ কৰিছিল । কিন্তু ইয়াৰ ৰ'ভাৰ দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হৈ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত অৱতৰণ কৰিছিল । এইটোৱেও চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰু অন্বেষণ কৰাৰ কথা আছিল । অৱশ্যে অৰ্বিটাৰে এতিয়াও চন্দ্ৰৰ চাৰিওফালে ঘূৰি আছে আৰু তথ্য প্ৰেৰণ কৰি আছে ।

লগতে পঢ়ক :Mission Chandrayaan 3 : ২.৩৫ বজাৰ লগে লগে আৰম্ভ হ'ব চন্দ্ৰযান-৩ৰ যাত্ৰা

নিউজ ডেস্ক, ১৪ জুলাই : শুকুৰবাৰে দুপৰীয়া ২.৩৫ বজাত অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ শ্ৰীহৰিকোটাৰ পৰা চন্দ্ৰযান-৩ৰ উৎক্ষেপণৰ বাবে কাউণ্ট-ডাউন আৰম্ভ হোৱাৰ লগে লগে সমগ্ৰ ৰাষ্ট্ৰৰ বাবে এক প্ৰত্যাশা কঢ়িয়াই আনিছে । এই অভিযানৰ প্ৰাথমিক উদ্দেশ্য হৈছে চন্দ্ৰযান-৩ৰ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত মসৃণ অৱতৰণ কৰা আৰু অৱতৰণ স্থান অন্বেষণ কৰিবলৈ এটা ৰ'ভাৰ স্থাপন কৰা । যদি ইছৰোৱে এই অভিযান সফলতাৰে সম্পন্ন কৰিবলৈ সক্ষম হয়, তেন্তে ভাৰতে এই সফলতা অৰ্জন কৰা মাত্ৰ তিনিখন ৰাষ্ট্ৰ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ, ৰাছিয়া আৰু চীনৰ এক বিশেষ তালিকাত যোগদান কৰিব । চন্দ্ৰাভিযানৰ ১০ বিশেষ বৈশিষ্ট্য হৈছে :

১. ভাৰতীয় মহাকাশ সংস্থাই (ইছৰো) অভিযানটো তীক্ষ্ণভাৱে নিৰীক্ষণ কৰি আছে, কিয়নো চন্দ্ৰযান-৩ হৈছে চন্দ্ৰযান-২ৰ এক অনুসৰণ অভিযান । ইয়াৰ পূৰ্বে চন্দ্ৰযান-২ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত মসৃণ অৱতৰণত ব্যৰ্থ হৈছিল ।

২. চন্দ্ৰৰ লেণ্ডাৰ বিক্ৰমৰ (ভাৰতীয় মহাকাশ কাৰ্যসূচীৰ অগ্ৰগামী বিক্ৰম চাৰাভাইৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছে) ভৰ ১৭৪৯.৮৬ কিলোগ্ৰাম (২৬ কিলোগ্ৰাম ৰ'ভাৰসহ) হৈছে এক বাকচ আকৃতিৰ (২০০x২০০x১১৬.৬ চেঃমিঃ), চাৰিখন লেণ্ডিং লেগ আৰু চাৰিটা লেণ্ডিং থ্ৰাষ্টাৰ যি চাইড-মাউণ্টেড সৌৰ পেনেল ব্যৱহাৰ কৰি ৭৩৮ ডব্লিউ সৃষ্টি কৰিব পাৰে । এই যাত্ৰাটোত ৪০ দিন সময় লাগিব বুলি আশা কৰা হৈছে । অৰ্থাৎ মহাকাশযানে কঢ়িয়াই নিয়া লেণ্ডাৰে ২৩ বা ২৪ আগষ্টত চন্দ্ৰত মসৃণ অৱতৰণ কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে ।

৩. আৰম্ভণিতে চন্দ্ৰলৈ যোৱাটো যথেষ্ট কঠিন । ই আমাৰ গ্ৰহৰ পৰা ৩৮৪,৪০০ কিলোমিটাৰতকৈও অধিক দূৰৈত আছে, য'ত এক অতি পাতলীয়া বায়ুমণ্ডল আছে । ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে যে মহাকাশযানখনে অৱতৰণৰ পূৰ্বে যুক্তিসঙ্গত গতিলৈ লেহেম কৰিবলৈ বায়ুমণ্ডলীয় টানৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব নোৱাৰে, যিটো চন্দ্ৰযান-২ৰ লেণ্ডাৰে লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা নাছিল । যাৰ ফলত চন্দ্ৰপৃষ্ঠত দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হৈছিল ।

৪. ভাৰতৰ চন্দ্ৰযান-৩ চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ দক্ষিণ মেৰুত ৭০ ডিগ্ৰী অক্ষাংশত অৱতৰণ কৰিব । সম্পূৰ্ণ অন্ধকাৰ আৰু ২৩০ ডিগ্ৰীৰ তললৈ তাপমাত্ৰা যাব পৰা বহুতো মেৰু অঞ্চল তাত আছে । ইয়াৰ দ্বাৰা ক'ব পাৰি যে সেইবোৰ হিমায়িত হৈ আছে, যিয়ে চন্দ্ৰপৃষ্ঠত খনিজ পদাৰ্থ আৰু পানীৰ অণুৰ উপস্থিতি অন্বেষণ কৰাৰ সুযোগ দিব ।

৫. বিক্ৰমক এক সুৰক্ষিত, মসৃণ অৱতৰণৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে । লেণ্ডাৰে তাৰ পিছত প্ৰজ্ঞান (সংস্কৃতত জ্ঞান) ৰ'ভাৰ মুকলি কৰিব, যাৰ এটা আয়তাকাৰ ফ্ৰেম (91.7x৭৫.০x৩৯.৭ চেঃমিঃ) ছয়চকীয়া ৰকাৰ-বগী হুইল ড্ৰাইভ এচেম্বলীত লগোৱা আছে । ইয়াত নেভিগেশ্বন কেমেৰা আৰু এটা সৌৰ পেনেল আছে, যিয়ে ৫০ ৱাট উৎপন্ন কৰিব পাৰে ।

৬. ইছৰোৰ বিজ্ঞানীসকলে লেণ্ডাৰক পৃষ্ঠৰ তাপীয় গুণাগুণ জোখাৰ বাবে চন্দ্ৰৰ পৃষ্ঠ তাপ-ভৌতিক পৰীক্ষা (ChaSTE) নামৰ এটা সঁজুলি, অৱতৰণ স্থানৰ চাৰিওফালে ভূমিকম্পৰ সঁজুলি, চন্দ্ৰকেন্দ্ৰিক অতিসংবেদনশীল আয়নোস্ফিয়াৰ আৰু বায়ুমণ্ডলৰ ৰেডিঅ' এনাটমী (RAMBHA) চন্দ্ৰ আৰু প্লাজমা পৰিৱেশ অধ্যয়নৰ বাবে প্ৰদান কৰা এক নিষ্ক্ৰিয় লেজাৰ ৰেট্ৰো-ৰিফ্লেক্টৰ এৰে' জোখাৰ বাবে সজ্জিত কৰিছে ।

৭. ইছৰোৰ লক্ষ্য হৈছে মিছন বিকাশ প্ৰক্ৰিয়াৰ আৰম্ভণিতে সম্ভাৱ্য বিফলতা বিন্দুবোৰ চিনাক্ত কৰা আৰু সমাধান কৰা । তাৰে এটা পাঁচটা ইঞ্জিনৰ সৈতে থকা এই লেণ্ডাৰৰ অৱতৰণ কৰিবলৈ দুটা ইঞ্জিন আছে আৰু কেন্দ্ৰীয় ইঞ্জিনটো আঁতৰোৱা হৈছে ।

৮. চন্দ্ৰযান-২ৰ লেণ্ডাৰৰ পেৰামিটাৰ ডিছপাৰেচন নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ সামৰ্থ্য অতি সীমিত আছিল । সেয়েহে ইছৰোৰ মুৰব্বী সোমনাথে কৈছে যে তেওঁলোকে পূৰ্বতে পোৱা অভিজ্ঞতাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নতুন অভিযানটো প্ৰস্তুত কৰিছে ।

৯. ২০০৮ চনৰ ২২ অক্টোবৰত প্ৰথমবাৰৰ বাবে উৎক্ষেপণ কৰা চন্দ্ৰযানে ভাৰতক চন্দ্ৰৰ কক্ষপথত বাহন স্থাপন কৰা পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে চিহ্নিত কৰে । কিন্তু প্ৰায় এবছৰ কাৰিকৰী অসুবিধা আৰু পৰৱৰ্তী সম্পৰ্ক বিফলতাৰ সৈতে যুঁজ দিয়াৰ পিছত ২০০৯ চনত ইছৰোৰ দ্বাৰা এই অভিযান আনুষ্ঠানিকভাৱে বিফল বুলি গণ্য কৰা হয় ।

১০. ভাৰতৰ প্ৰথম চন্দ্ৰ অভিযানে চন্দ্ৰপৃষ্ঠত পানীৰ অণু আৱিষ্কাৰ কৰিছিল । এঘাৰ বছৰৰ পিছত, চন্দ্ৰযান-২ সফলতাৰে চন্দ্ৰৰ কক্ষপথত প্ৰৱেশ কৰিছিল । কিন্তু ইয়াৰ ৰ'ভাৰ দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হৈ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত অৱতৰণ কৰিছিল । এইটোৱেও চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰু অন্বেষণ কৰাৰ কথা আছিল । অৱশ্যে অৰ্বিটাৰে এতিয়াও চন্দ্ৰৰ চাৰিওফালে ঘূৰি আছে আৰু তথ্য প্ৰেৰণ কৰি আছে ।

লগতে পঢ়ক :Mission Chandrayaan 3 : ২.৩৫ বজাৰ লগে লগে আৰম্ভ হ'ব চন্দ্ৰযান-৩ৰ যাত্ৰা

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.