ভাৰত আৰু ভূটানৰ মাজত জলবিদ্যুৎ খণ্ডত সহযোগিতাৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উন্নয়নৰ পদক্ষেপ ৰূপে দক্ষিণ এছিয়াৰ দুয়োখন চুবুৰীয়া দেশৰ চৰকাৰে 1200 মেগাৱাটৰ পুনাৎসংচু-1 জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্পৰ (PHEP-I) নিৰ্মাণ পুনৰ আৰম্ভ কৰিবলৈ সন্মত হৈছে। প্ৰত্যাহ্বানমূলক ভূতাত্ত্বিক পৰিস্থিতিৰ বাবে প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত যাৰ কাম বন্ধ কৰা হৈছিল।
ভাৰতৰ দ্বাৰা পুঁজি যোগান ধৰা PHEP-I হৈছে ভূটানত নিৰ্মাণাধীন সৰ্ববৃহৎ জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প। ই হৈছে ভাৰত আৰু ভূটানৰ মাজত এক যুগান্তকাৰী দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতা প্ৰকল্প, যাৰ লক্ষ্য হৈছে ভূটানৰ নদীসমূহৰ অপৰিসীম জলবিদ্যুৎ সম্ভাৱনাক ব্যৱহাৰ কৰা। ৱাংডু ফোডৰং জিলাৰ পুনাৎসংচু নদীত অৱস্থিত এই প্ৰকল্পটোৱে দুয়োখন দেশৰ বাবে যথেষ্ট কৌশলগত আৰু অৰ্থনৈতিক গুৰুত্ব বহন কৰে।
কংক্ৰিট মাধ্যাকৰ্ষণ বান্ধৰ নিৰ্মাণ 2008 চনৰ নৱেম্বৰত আৰম্ভ হৈছিল আৰু প্ৰথমতে 2015 চনৰ ভিতৰত সম্পূৰ্ণ কৰাৰ লক্ষ্য ৰখা হৈছিল। অৱশ্যে, 2013 চনত, বান্ধৰ স্থানৰ সোঁপাৰে হোৱা বৃহৎ ভূমিস্খলনৰ ফলত নিৰ্মাণ কাৰ্য সম্পূৰ্ণৰূপে বন্ধ হৈ যায়।
কুয়েনচেল বাতৰি ৱেবছাইটটোৱে শনিবাৰে প্ৰকাশ কৰিছে যে এতিয়া 11 বছৰৰ আলোচনা আৰু কাৰিকৰী সমন্বয় সমিতিৰ (টিচিচি) ৩০ খনতকৈও অধিক বৈঠকৰ পিছত, ভাৰত আৰু ভূটান চৰকাৰে বান্ধটোৰ নিৰ্মাণ পুনৰ আৰম্ভ কৰাৰ বাবে এক সহমতত উপনীত হৈছে।
PHEP-I ক'ত অৱস্থিত?
প্ৰকল্পটো হৈছে এক পৰিৱেশ-অনুকূল, নদীৰ পাৰত প্ৰৱেশ আঁচনি যাৰ মুখ্য উপাদানবোৰ ৱাংডু ফোডৰং জিলাৰ পুনাৎসংচু নদীৰ বাওঁপাৰত অৱস্থিত। প্ৰকল্পটোৱে নদীৰ কাষৰ প্ৰায় 11 কিলোমিটাৰ এলেকাত উপলব্ধ 357 মিটাৰ হেড ব্যৱহাৰ কৰিব।
বাওঁ পাৰত অৱস্থিত প্ৰকল্পটোলৈ সোঁ পাৰত অৱস্থিত ৱাংডু-তিৎসৰং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথৰ জৰিয়তে সহজে যাব পাৰি। ৱাংডু দলঙৰ পৰা কিলোমিটাৰ 7 কিমিৰ পৰা 21 কিলোমিটাৰ দূৰত্বত, বিভিন্ন প্ৰকল্প ক্ষেত্ৰৰ সৈতে অৱস্থিত বান্ধৰ স্থান, থিম্ফুৰ পৰা প্ৰায় 80 কিলোমিটাৰ দূৰত।
ভূটানৰ পাৰো আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰ প্ৰায় 110 কিলোমিটাৰ দূৰত। নিকটতম ৰেল ষ্টেচনটো ভাৰতৰ উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰে’লৱেৰ শিলিগুৰি-আলিপুৰদুৱাৰ ব্ৰডগজ লাইনৰ হাচিমাৰা (পশ্চিম বংগ)ত অৱস্থিত। প্ৰকল্প ক্ষেত্ৰটোলৈ বাগডোগ্ৰা বিমানবন্দৰৰ (পশ্চিম বংগৰ শিলিগুৰিৰ ওচৰত) পৰা ফুন্টছিলিং-থিম্ফু-ৱাংডু ঘাইপথ (প্ৰায় 425 কিমি) আৰু গেলেফু-চিৰাং-ৱাংডু ঘাইপথ হৈয়ো যাব পাৰি।
প্ৰকল্পটোৰ বিত্তীয় আৰ্হি কি?
1200 মেগাৱাটৰ পুনাৎসংচু-I জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প ৰূপায়ণৰ বাবে ভূটানৰ ৰাজকীয় চৰকাৰ আৰু ভাৰত চৰকাৰৰ মাজত 2007 চনৰ জুলাই মাহত এক দ্বিপাক্ষিক চুক্তি স্বাক্ষৰিত হয়। প্ৰকল্পটো 35 বিলিয়ন টকা ব্যয়েৰে অনুমোদিত হৈছিল আৰু ভাৰত চৰকাৰে বিত্তীয় যোগান ধৰিছে। 40 শতাংশ অনুদান আৰু 60 শতাংশ ঋণ যি প্ৰকল্প সঞ্চালিত হোৱাৰ গড় তাৰিখৰ এবছৰ পিছত আৰম্ভ হোৱা 12 টা সমান বাৰ্ষিক কিস্তিত, 10 শতাংশ বাৰ্ষিক সূতত পৰিশোধ কৰিব লাগিব।
চুক্তি অনুসৰি, ভাৰত চৰকাৰে প্ৰকল্পটো সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ সমান অনুপাতত আৰু সমানভাৱে পাৰস্পৰিকভাৱে নিৰ্ধাৰিত অতিৰিক্ত পুঁজি প্ৰদান কৰিব। প্ৰকল্পটো ভূটানৰ ৰাজকীয় চৰকাৰৰ মালিকানাধীন, কিন্তু পুনাৎসংচু-I জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প প্ৰাধিকৰণে বিকশিত কৰিছে। 2007 চনত ভূটান চৰকাৰ আৰু ভাৰত চৰকাৰৰ মাজত হোৱা দ্বিপাক্ষিক চুক্তিৰ অধীনত এই কৰ্তৃপক্ষ গঠন কৰা হৈছিল।
২০১৩ চনত নিৰ্মাণ বন্ধ হোৱাৰ পিছত কি ঘটিছিল?
নেচাৰ জাৰ্নেলত 2020 চনত প্ৰকাশিত এটা প্ৰবন্ধ অনুসৰি, 2013 চনৰ পৰা কেইবাটাও ভৌগলিক বিফলতাই স্থানটোক প্ৰভাৱিত কৰিছে, সম্ভৱতঃ আগতে চিনাক্ত নকৰা সক্ৰিয় ভূমিস্খলনৰ ফলত। বেনেডেটা দিনী, এণ্ড্ৰিয়া মানকনি, চাইমন লো আৰু জামিয়াং চোফেলে লিখা প্ৰবন্ধটোৰ কিছু অংশত কোৱা হৈছে, "আমাৰ ফলাফলে সূচায় যে ডাউনস্লোপ স্খলন সম্ভৱতঃ প্ৰাকৃতিক অস্থিৰতাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত, যি 2007 চনত সমগ্ৰ উপত্যকাৰ বিভিন্ন অঞ্চলত ইতিমধ্যে দৃশ্যমান হৈছিল। ইয়াৰ উপৰিও, বান্ধৰ স্থানত সক্ৰিয় স্থানান্তৰ হোৱা এলেকাৰ আকাৰ ২০০৭ চনৰ পৰা আৰু ২০১৮ চনলৈ ক্ৰমান্বয়ে বৃদ্ধি হৈ আহিছে, যদিও ২০১৩ চনৰ পৰা স্থিৰকৰণ ব্যৱস্থা ৰূপায়ণ কৰা হৈছে।"
জলবিদ্যুৎ ভাৰত কিয় ভূটানৰ অৰ্থনৈতিক সহযোগিতাৰ এক মূল স্তম্ভ?
জলবিদ্যুৎ সহযোগিতা হৈছে ভাৰত আৰু ভূটানৰ মাজত দ্বিপাক্ষিক অৰ্থনৈতিক সহযোগিতাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্তম্ভ। ভূটানৰ বাবে, জলবিদ্যুৎ বিকাশ আৰ্থ-সামাজিক বিকাশৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অনুঘটক হৈ আছে। জলবিদ্যুৎ ৰাজহ ভূটানৰ ৰাজহৰ মুঠ ৰাজহৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ।
জলবিদ্যুৎ খণ্ডত ভাৰত আৰু ভূটানৰ মাজত চলি থকা সহযোগিতা 2006 চনৰ দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতা চুক্তি আৰু 2009 চনত স্বাক্ষৰিত ইয়াৰ প্ৰটোকলৰ অধীনত সামৰি লোৱা হৈছে। ভূটানত মুঠ 2136 মেগাৱাটৰ চাৰিটা জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প (HEP) ইতিমধ্যে কাৰ্যক্ষম হৈ আছে আৰু ভাৰতক বিদ্যুৎ যোগান ধৰিছে। এইবোৰ হৈছে 36 মেগাৱাট চুখা HEP, 60 মেগাৱাট কুৰিকু HEP, 1,020 মেগাৱাট টালা HEP আৰু 720 মেগাৱাট মাংদেচু।
যদিও 1200 মেগাৱাটৰ পুনাৎসংচু-I প্ৰকল্পটোৱে নিৰ্মাণ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে, এই বছৰৰ শেষৰ ফালে 1020 পুনাৎসংচু-II জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্পআৰম্ভ কৰা হ'ব, যাৰ দুটা টাৰ্বাইন ইতিমধ্যে কাৰ্যক্ষম হৈ আছে।
ভূটান চৰকাৰৰ তথ্য অনুসৰি, ভাৰতে 2022 চনত ভূটানৰ পৰা 2,448 কোটি টকাৰ বিদ্যুৎ আমদানি কৰিছিল। পুনাৎসংচু-I ৰ দৰে প্ৰকল্পই দক্ষিণ এছিয়াৰ অন্যান্য দেশত চীনা বিনিয়োগৰ প্ৰতিকাৰ কৰে।
লগতে পঢ়ক: ভাৰতৰ সহযোগত 15 বিলিয়নৰ অভিলাষী অৰ্থনৈতিক উদ্দীপনা পৰিকল্পনা ভূটানৰ
