বিশেষ প্ৰতিবেদন, 25 জুলাই: মঙলবাৰে সংসদত মোদী চৰকাৰৰ তৃতীয়টো কাৰ্যকালৰ প্ৰথমখন পূৰ্ণাংগ আৰু বিত্ত মন্ত্ৰী নিৰ্মলা সীতাৰমণৰ ঐতিহাসিক সপ্তমখন বাজেট দাখিল কৰা হয় । এই বাজেটক লৈ ইতিমধ্যে মিশ্ৰিত প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি হৈছে । আনহাতে, বিৰোধীয়ে এই বাজেটক লৈ অসন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰিছে । ইফালে এইবাৰৰ বাজেটত ৰে'লৱে' খণ্ডক উপেক্ষা কৰাৰ অভিযোগ উত্থাপিত হৈছে । কিন্তু সৰ্বাসাধাৰণৰ অন্যতম পছন্দৰ আৰু মিতব্যয়ী পৰিবহণ সেৱা হিচাপে ৰে'ল বিভাগক কিয় উপেক্ষা কৰিলে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ? এই সন্দৰ্ভত এক বিশেষ প্ৰতিবেদন ।
সম্ভৱত ভাৰতত ৰে'ল সেৱা প্ৰৱৰ্তন কৰা ব্ৰিটিছসকলেও ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী চৰকাৰে যি কৰি আছে, সেয়া নকৰিলেহেঁতেন । বিভিন্ন ৰে'লত শ্লিপাৰ আৰু সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ ডবাৰ সংখ্যা গোপনে আৰু অশুভভাৱে নাইকিয়া হৈ গৈ আছে আৰু ইয়াৰ সৈতে শীত-তাপ নিয়ন্ত্ৰিত ডবাবোৰ বৃদ্ধি পাইছে ।
বিজেপি চৰকাৰৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ শৈলীত ভাৰতীয় ৰে'লৱে'ৰ এই পদক্ষেপৰ ওপৰত সংসদত বা ইয়াৰ বাহিৰত কোনো আলোচনা বা বিতৰ্ক হোৱা নাছিল । ভাৰত এনে এখন গণতান্ত্ৰিক দেশত, য'ত জনসংখ্যাৰ বেছিভাগে শীত-তাপ নিয়ন্ত্ৰিত (এ চি) ডবাত ভ্ৰমণ কৰিব নোৱাৰে । যদি কাৰোবাক ইয়াৰ প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন হয় তেন্তে সাধাৰণ শ্ৰেণীত যাত্ৰীসকলে কেনে পৰিস্থিতিত ভ্ৰমণ কৰে এবাৰ লক্ষ্য কৰক ।
কোনো দুৰ্বল হৃদয়ৰ ব্যক্তিয়ে এই ডবাবোৰত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ সাহস নকৰে । কিয়নো ইয়াত ডবাৰ ভিতৰলৈ সোমাবলৈয়ে দুৱাৰমুখত সংগ্ৰাম কৰিবলগা হ'ব পাৰে । কোনো ৰোগী, বিকলাঙ্গ, বৃদ্ধ, শিশু বা মহিলাই এই ডবাবোৰত ভ্ৰমণ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰাৰ কথাটো ভাবিলেই শিয়ৰি উঠিব লাগে । কিন্তু মানুহে এনে অৱস্থাতো ভ্ৰমণ কৰিব লাগে, কিয়নো এইটো কেৱল তেওঁলোকৰ বাধ্যবাধকতা ! প্ৰকৃত সত্যটো হ'ল, শ্লীপাৰ আৰু সাধাৰণ শ্ৰেণীত ভ্ৰমণ কৰা বেছিভাগ লোকে ভ্ৰমণৰ নামত অধিক ধন ব্যয় কৰিব নোৱাৰে । সাধাৰণ শ্ৰেণী আৰু শ্লীপাৰ শ্ৰেণীৰ ব্যয়ৰ মাজতো পাৰ্থক্য প্ৰায় 60-70%, অৱশ্যে ভ্ৰমণ আৰামৰ মানদণ্ডও তাত স্পষ্টভাৱে পৃথক ।
তৃতীয় এ চি শ্ৰেণীৰ টিকটৰ মূল্য শ্লীপাৰ শ্ৰেণীতকৈ প্ৰায় 140-160 শতাংশ বেছি আৰু একে দূৰত্বৰ বাবে এক অনা-এ চি সাধাৰণ বাছ ভাড়াৰ সমান । সেয়েহে সাধাৰণ শ্ৰেণী বা শ্লীপাৰ শ্ৰেণীৰ যাত্ৰীৰ বাবে, আনকি সাধাৰণ বাছযাত্ৰাও অত্যধিক ব্যয়বহুল । ৰাজধানী এক্সপ্ৰেছ, শতাব্দী আৰু নতুনকৈ প্ৰৱৰ্তন কৰা বন্দে ভাৰত নামৰ কিছুমান ৰে'লত কেৱল এ চি ডবা আছে, যিবোৰ জনসংখ্যাৰ এক বৃহৎ অংশই বহন কৰিব নোৱাৰে । ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে যে ভাৰতত সাধাৰণ যাত্ৰীসকলৰ বাবে শ্লিপাৰ আৰু সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ বিকল্প বন্ধ কৰাটো সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ 19(ঘ)ৰ নাগৰিকৰ মৌলিক অধিকাৰৰ উলংঘন, যিটো হৈছে 'সমগ্ৰ ভাৰতত মুক্তভাৱে চলাচল কৰা'ৰ অধিকাৰ ।
কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ যুগত চাহিদা অনুসৰি ডবাৰ সংখ্যা গতিশীলভাৱে মিলাই লোৱাটো কিয় সম্ভৱ নহয় ? মুঠ ডবাৰ সংখ্যা একে ৰাখিলে সাধাৰণ শ্ৰেণী বা এ চি ডবাৰ সংখ্যা বিভিন্ন শ্ৰেণীত সেই নিৰ্দিষ্ট দিনটো ভ্ৰমণ কৰিবলৈ ইচ্ছুক যাত্ৰীৰ সংখ্যা অনুসৰি হ'ব পাৰে ।
ভ্ৰমণৰ বাবে বিভিন্ন শ্ৰেণী থকাৰ ধাৰণাটো নিজেই গণতন্ত্ৰৰ ধাৰণাটোৰ সৈতে অযুক্তিসঙ্গত । তদুপৰি, এ চি ডবাবোৰত যাত্ৰীসকলে বেডশ্বীট, কম্বল আৰু গাৰুৰ সুবিধাও লাভ কৰে আৰু কিছুমান ৰে'লত টিকটৰ মূল্যত খাদ্যও সামৰি লয় । এইটোৱে নীতি নিৰ্ধাৰকসকলৰ শ্ৰেণী পক্ষপাতিত্ব প্ৰদৰ্শন কৰে । অন্যথা যুক্তিগতভাৱে ধনীসকলৰ সলনি দৰিদ্ৰ যাত্ৰীসকলৰ বাবে অধিক লাভালাভৰ ধাৰণাটো কঢ়িয়াই আনিব । অৱশ্যে ৰাজহুৱা বিতৰণ ব্যৱস্থাৰ অংশ হিচাপে দৰিদ্ৰ লোকসকলক খাদ্যশস্য দিয়া হয়, ধনীসকলক নহয় ।
একেদৰে কম্বল আৰু কাপোৰ সাধাৰণতে দৰিদ্ৰ লোকসকলক বিতৰণ কৰা হয় । সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ যাত্ৰীসকলৰ বাবে ৰে'ল কৰ্তৃপক্ষই আনকি তেওঁলোকৰ শৌচালয়ৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা বা দীৰ্ঘ দূৰত্বৰ যাত্ৰাত পানীৰ উপলব্ধতাৰ বিষয়েও চিন্তা নকৰিব পাৰে । আৰ্থ-সামাজিক-শৈক্ষিক অনগ্ৰসৰতা আৰু অস্পৃশ্যতাৰ ভিত্তিত সংৰক্ষণৰ সুবিধা লাভ কৰা সমাজৰ শ্ৰেণীটোৱে ভাৰতীয় ৰে'লৱে'ত অসংৰক্ষিত ভ্ৰমণ কৰিব লাগিব আৰু জাতি-ভিত্তিক সংৰক্ষণ ব্যৱস্থাৰ সমালোচনা কৰা অভিজাতসকলে কেতিয়াবা ৰে'ল মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ দ্বাৰা বিতৰণ কৰা কোটা ব্যৱহাৰ কৰি ডবাত সংৰক্ষণ লাভ কৰিব । নিশ্চিতভাৱে ভাৰতীয় ৰে'লত অভিজাতসকলৰ বাবে বিশেষাধিকাৰৰ ব্যৱস্থা বিৰাজ কৰিছে ।
কেটাৰিং, অনাময় আৰু আনকি টিকট পৰীক্ষাৰ দৰে বিভিন্ন সেৱা যিধৰণে ব্যক্তিগতকৰণ কৰা হৈছে, তাত চৰকাৰী ৰে'লৱে'য়ে কেটাৰিং এণ্ড টুৰিজম কৰ্প'ৰেচন নামৰ চৰকাৰী কোম্পানীটোৱে কেইবাখনো ৰে'লত ব্যক্তিগত সেৱা চলাবলৈ অনুমতি দিছে । ২০১৯ চনত দিল্লীৰ পৰা লক্ষ্ণৌলৈ আৰম্ভ কৰা তেজস এক্সপ্ৰেছ হৈছে এনে সেৱা থকা প্ৰথমখন ৰে'ল । ৰে'ল ষ্টেচনৰ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা হৈছে আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা ব্যক্তিগতকৰণৰ দিশত আগবাঢ়ি যোৱাৰ স্পষ্ট ইঙ্গিত পোৱা গৈছে । বৰ্ধিত ব্যক্তিগতকৰণৰ সৈতে ভাৰতীয় ৰে'লৱে' দৰিদ্ৰ লোকসকলৰ বাবে আৰু ঢুকি নোপোৱা হৈ পৰিব বা দৰিদ্ৰসকলে বেছিভাগ সেৱা যেনে ধনৰ বিনিময়ত লাভ কৰা ৱেইটিং লাউঞ্জ আদি বহন কৰিব নোৱাৰিব ।
এইটোৱে ৰে'লপথৰ অস্তিত্বৰ উদ্দেশ্য বা উক্ত বিষয়টোৰ বাবে পৰিবহণৰ যিকোনো উপায়ৰ এটা মৌলিক প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰে । পৰিবহণ আৰু যোগাযোগ হৈছে সাধাৰণতে স্বীকৃত অন্ন, বস্ত্ৰ আৰু বাসস্থানক ধৰি মানুহৰ আন দুটা অতিৰিক্ত মৌলিক প্ৰয়োজনীয়তা । যিহেতু এইবোৰ মৌলিক অধিকাৰ, সেয়ে সেইবোৰ সন্মান সহকাৰে জীৱনৰ বাবে প্ৰয়োজন । যেতিয়া আম আদমী পাৰ্টী চৰকাৰে মহিলাসকলৰ বাবে বাছ ভ্ৰমণ বিনামূলীয়া কৰিছিল, ই জনসাধাৰণৰ প্ৰতি কোনো অনুগ্ৰহ কৰা নাছিল । শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্য সেৱাৰ উপৰি যিকোনো সমাজত অন্ন, বস্ত্ৰ, বাসস্থান, পৰিবহণ আৰু যোগাযোগ বিনামূলীয়া হ'ব লাগে ।
বিনামূলীয়া ভ্ৰমণৰ ধাৰণাই, কমপক্ষেও মহিলাসকলৰ বাবে, এতিয়া জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰিছে । আশাকৰোঁ ই সমগ্ৰ জনসংখ্যালৈ সম্প্ৰসাৰিত হ'ব আৰু পৰিবহণৰ সকলো মাধ্যম সামৰি ল'ব । এখন সঁচাকৈয়ে সমাজতান্ত্ৰিক চৰকাৰে সকলো ৰাজহুৱা পৰিবহণ বিনামূলীয়া কৰিব লাগে আৰু বেছিভাগ পৰিবহণ ব্যৱস্থায়ে ৰাজহুৱা হ'ব লাগে । মানুহে ব্যক্তিগত বাহন ব্যৱহাৰ কৰাৰ প্ৰয়োজন নাই । গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধিত আটাইতকৈ কম অৰিহণা যোগোৱাৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা ৰে'লৱে' হ'ব দীৰ্ঘ দূৰত্বৰ ভ্ৰমণৰ আটাইতকৈ পছন্দৰ উপায় । একে কাৰণতে গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধিৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত বিমান ভ্ৰমণ পৰ্যায়ক্ৰমে আঁতৰাব লাগিব । অৱশ্যে চিকিৎসাজনিত জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ বাবে বিমান ভ্ৰমণৰ কিছু ব্যৱস্থা ৰাখিব পাৰি ।
বিজেপি চৰকাৰৰ বাণিজ্যিকীকৰণৰ প্ৰৱণতা পৰীক্ষা কৰিব লাগিব । এই নীতিবোৰ কেৱল এই দেশৰ সাধাৰণ নাগৰিকৰ মূল্যত বিভিন্ন ধৰণৰ ব্যক্তিগত নিগমৰ পক্ষ লোৱাৰ বাবে । বৰ্ধিত ব্যক্তিগতকৰণে নাগৰিকসকলৰ গণতান্ত্ৰিক অধিকাৰ সীমিত কৰে ।
এজন সাধাৰণ যাত্ৰীয়ে ভাৰতীয় ৰে'লৰ দ্বাৰা পৰিচালনা কৰাৰ তুলনাত ব্যক্তিগত প্ৰতিষ্ঠানৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা সেৱাৰ বিৰুদ্ধে অভিযোগ কৰিব নোৱাৰে । উদাহৰণ স্বৰূপে খাদ্যৰ মূল্য ভাৰতীয় ৰে'ল কৰ্তৃপক্ষই নিৰ্ধাৰণ কৰে । কিন্তু ব্যক্তিগত ঠিকাদাৰে ঠিকাভিত্তিক কৰ্মচাৰী নিয়োগ কৰে, যিয়ে নিৰ্ধাৰিত মূল্যতকৈ অধিক মূল্যত সামগ্ৰী বিক্ৰী কৰিবলৈ গৈ নিজৰ স্বাৰ্থ সুৰক্ষাৰ সপক্ষে যুক্তি-তৰ্ক কৰে ।
একে ধৰণে, সকলো সেৱাতে আপোচ কৰা হৈছে আৰু যাত্ৰীসকলক অধিকসংখ্যক ব্যক্তিগত পক্ষৰ দয়া লাভৰ বাবে এৰি দিয়া হৈছে । যদি আমি নাগৰিকসকলৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰাটো বিচাৰোঁ, তেন্তে এই প্ৰৱণতাটো সলাব লাগিব । বিজেপি চৰকাৰৰ শাসকসকলে ভাবে যে তেওঁলোকে ভাৰতীয় ৰে'লৰ এই বিশাল আন্তঃগাঁথনিৰ ওপৰত প্ৰভুত্ব কৰি আছে আৰু প্ৰতিটো সেৱাক লাভজনক ব্যৱসায়িক উদ্যোগলৈ ৰূপান্তৰ কৰিবলৈ মুক্ত । ভাৰতীয় ৰে'লৱে'য়ে এক সামাজিক উদ্দেশ্য পূৰণ কৰে আৰু সাধাৰণ নাগৰিকৰ যাতায়াতৰ ক্ষেত্ৰত দেশৰ জীৱনৰেখা স্বৰূপ । কিন্তু শাসক পক্ষৰ যেন ব্যৱসায় কৰিবলৈ ইয়াতকৈ সহজ ব্যৱসায় অন্য একো নাই ।
