বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১৮ অক্টোবৰ : যিকোনো দুখন গণতান্ত্ৰিক দেশৰ মাজত থাকিবলগা সৌহাৰ্দ্যমূলক সম্পৰ্ক ভাৰত আৰু কানাডাৰ মাজত আছে । এই সম্পৰ্ক কেইবা দশক ধৰি গভীৰ হৈ আছে । দুয়োখন দেশেই ৫৬ খন ৰাষ্ট্ৰৰ কমনৱেলথ গোটৰ জ্যেষ্ঠ সদস্য । ই এসময়ৰ বিস্তৃত ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ পৰাই আৰম্ভ হৈছে । কমনৱেলথ দেশবোৰে তেওঁলোকৰ সাৰ্বভৌমত্ব আৰু চৰকাৰ বৰ্তাই ৰাখি গণতন্ত্ৰ, মানৱ অধিকাৰ আৰু অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ দৰে বিভিন্ন বিষয়ত সহযোগিতা কৰে ।
১৪ অক্টোবৰত কানাডা আৰু ভাৰতৰ মাজত সহযোগিতা এক নতুন অৱনতিলৈ গতি কৰে । ভাৰতে কানাডাত বাস কৰা শিখসকলক ভাবুকি দিবলৈ আৰু তেওঁলোকক নীৰৱে থাকিবলৈ বাধ্য কৰাবলৈ চোৰাংচোৱাৰ নেটৱৰ্ক ব্যৱহাৰ কৰি আহিছে বুলি কানাডাই অভিযোগ কৰাৰ পিচতে এই সম্পৰ্কত ফাঁট মেলে । এইটো এক সাধাৰণ অভিযোগ নাছিল, কিয়নো তাৰ পিছতে কানাডাই ঘোষণা কৰে যে তেওঁলোকে কানাডাত থকা ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰদূত, উচ্চায়ুক্ত সঞ্জয় কুমাৰ বাৰ্মাকে ধৰি ছয়গৰাকী ভাৰতীয় কূটনীতিবিদক বহিষ্কাৰ কৰিছে ।
আনহাতে, এই কূটনৈতিক বিবাদবোৰত সাধাৰণতে হোৱাৰ দৰে ভাৰতেও তৎক্ষণাৎ নতুন দিল্লীৰ কানাডিয়ান দূতাবাসৰ পৰা ছয়গৰাকী জ্যেষ্ঠ কানাডিয়ান কূটনৈতিক বিষয়াক বহিষ্কাৰ কৰি নিজৰ প্ৰতিক্ৰিয়া ব্যক্ত কৰে ।
তাৰ ফলত কি হ'ল ? এই দীঘলীয়া কাহিনীটো ২০২৩ চনৰ জুন মাহত আৰম্ভ হৈছিল । এগৰাকী কানাডিয়ান নাগৰিক আৰু খালিস্তানপন্থী গোটৰ নেতা তথা শিখসকলৰ বাবে এক স্বতন্ত্ৰ স্বদেশ গঢ়ি তোলাৰ বাবে কাম কৰি অহা ৪৫ বছৰীয়া হৰদীপ সিং নিজ্জাৰক পশ্চিম কানাডাৰ ভেঙ্কুভাৰত গুলীয়াই হত্যা কৰা হয় ।
| লগতে পঢ়ক :ভাৰত-বিৰোধী পদক্ষেপ কানাডাৰ ভুল সমীকৰণ |
তাৰ তিনি মাহৰ পিচত ১৮ ছেপ্টেম্বৰত কানাডাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী জাষ্টিন ট্ৰুডোৱে একপ্ৰকাৰৰ অকল্পনীয় আৰু সম্পূৰ্ণ অকূটনৈতিক কাম কৰে । তেওঁ অটাৱাত কানাডিয়ান সংসদক ৰাজহুৱাভাৱে সম্বোধন কৰি কয় যে তেওঁৰ চৰকাৰে 'সক্ৰিয়ভাৱে বিশ্বাসযোগ্য অভিযোগ অনুসৰণ কৰি আছে' যে ভাৰত চৰকাৰৰ এজেণ্টসকলে নিজ্জাৰক হত্যা কৰাৰ ষড়যন্ত্ৰ কৰিছিল । অৱশ্যে মোদী চৰকাৰে এই অভিযোগ কঠোৰ ভাষাৰে অস্বীকাৰ কৰে ।
ফলত এই সপ্তাহত যি ঘটিছিল সেয়া আছিল ভাৰত আৰু কানাডাৰ মাজত কূটনৈতিক পাৰ্থক্যৰ ধাৰাবাহিকতা । ট্ৰুডোৱে জোৰ দি কয় যে ভাৰতে কানাডাৰ আভ্যন্তৰীণ বিষয়ত হস্তক্ষেপ অব্যাহত ৰাখিছে : "কানাডাৰ মাটিত কানাডাৰ নাগৰিকসকলক ভাবুকি দিয়া আৰু হত্যা কৰাত বিদেশী চৰকাৰ জড়িত থকাটো আমি কেতিয়াও সহ্য নকৰোঁ ।"
তেওঁ কয় যে তেওঁৰ চৰকাৰে আমেৰিকাৰ এফ বি আইৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত প্ৰমাণ সংগ্ৰহ কৰিছে যে ভাৰতীয় কূটনীতিবিদসকলে খালিস্তানৰ বিষয়ে নিজৰ মত প্ৰকাশ কৰাৰ বাবে শিখসকলক ভাবুকি, হাৰাশাস্তি আৰু আক্ৰমণ কৰিবলৈ এটা সংগঠিত অপৰাধ চক্ৰ চলাই আছে- "ভাৰতে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভুল কৰিছে ।"
ট্ৰুডোৰ অভিযোগবোৰ বিচাৰ কৰাৰ বাবে বহুত কিবাকিবি আছে । কিয়নো এইবোৰ এক নিৰ্বোধৰ সীমাৰেখাত আছে ।
ট্ৰুডোৱে ভাৰতৰ ইতিহাসক প্ৰশংসা নকৰে । পঞ্জাবত গুৰুনানকে পঞ্চদশ শতিকাত শিখ ধৰ্ম প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ পিছৰে পৰা শিখ লোকসকল ভাৰতৰ জনসংখ্যাৰ এক সন্মানীয় আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ হৈ আহিছে । সামৰিক সেৱা, ৰাজনীতি, কৃষি, উদ্যোগ, কলা আৰু ক্ৰীড়াকে ধৰি বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ বিকাশত শিখসকলে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াই আহিছে । শিখ আৰু দেশৰ বৃহৎ সংখ্যাগৰিষ্ঠ লোকৰ বাবে শিখ জনসাধাৰণ আৰু ভাৰতৰ মাজত কোনো পাৰ্থক্য নাই ।
প্ৰায় 80 বছৰ পূৰ্বে কিছুসংখ্যক অসন্তুষ্ট শিখে যেতিয়া দেখিলে যে ভাৰতে অৱশেষত ব্ৰিটিছ শাসনৰ পৰা স্বাধীনতা অৰ্জন কৰিবলৈ গৈ আছে আৰু সম্ভৱতঃ ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগীৰে বিভাজিত হ'ব বুলি সম্ভাৱনা দেখি এক বিচ্ছিন্নতাবাদী অভিযান আৰম্ভ কৰিছিল । শিখ সংখ্যালঘুসকল যিহেতু হিন্দু বা মুছলমান নহয়, গতিকে কেৱল শিখসকলৰ নামেৰে খালিস্তান বুলি কোৱা এখন পৃথক ৰাষ্ট্ৰ কিয় নাথাকিব ?
1947 চনত এই উদ্বেগ বৃদ্ধি পায় যেতিয়া ব্ৰিটিছে কুখ্যাত ৰেডক্লিফ লাইন (ব্ৰিটিছ অধিবক্তা চিৰিল ৰেডক্লিফৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা) ব্যৱহাৰ কৰি পূৰ্বৰ পঞ্জাব অঞ্চলক পূব পঞ্জাব আৰু পশ্চিম পঞ্জাবত বিভক্ত কৰিছিল । ইয়াৰে পূব পঞ্জাব ভাৰতৰ অংশ হৈছিল, য'ত জনসংখ্যাৰ বেছিভাগ শিখ আৰু হিন্দু আছিল । আনহাতে, সংখ্যাগৰিষ্ঠ মুছলমান থকা পশ্চিম পঞ্জাব পাকিস্তানৰ অংশ হৈছিল ।
| লগতে পঢ়ক :সন্ত্ৰাসবাদ আৰু উগ্ৰবাদে আঞ্চলিক সহযোগিতাত বাধাৰ সৃষ্টি কৰিছে: পাকিস্তানত এছ চি অ’ৰ বৈঠকত জয়শংকৰ |
খালিস্তান আন্দোলনে এই বিভাজনৰ পৰা সাৰ-পানী লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৮০ ৰ দশকত এক উগ্ৰপন্থাৰ ৰূপ লৈছিল ৷ শিখ উগ্ৰবাদৰ এজন নেতা জাৰ্ণেল সিং ভিন্দ্ৰনৱালে শিখসকলৰ বাবে এক পৱিত্ৰ ধৰ্মীয় স্থান অমৃতসৰৰ স্বৰ্ণ মন্দিৰত আশ্ৰয় লৈছিল ৷
১৯৮৪ চনৰ জুন মাহত ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীয়ে অপাৰেচন ব্লু ষ্টাৰৰ নিৰ্দেশ দিয়ে । ই হৈছে স্বৰ্ণ মন্দিৰৰ পৰা উগ্ৰপন্থীসকলক উচ্ছেদ কৰাৰ বাবে এক সামৰিক পদক্ষেপ । ইয়াৰ ফলত মন্দিৰটো গুৰুত্বপূৰ্ণভাৱে ধ্বংস হয় আৰু বহু লোক হতাহত হয় । ইয়াৰ মাজত উগ্ৰপন্থী আৰু অসামৰিক উভয়েই আছিল । ইয়াৰ প্ৰতিশোধ স্বৰূপে ইন্দিৰা গান্ধীৰ শিখ দেহৰক্ষীসকলে ১৯৮৪ চনৰ ৩১ অক্টোবৰত তেওঁক হত্যা কৰে । যাৰ ফলত দিল্লীত শিখবিৰোধী সংঘৰ্ষৰ সৃষ্টি হৈছিল । এইবোৰ ভাৰতীয় ইতিহাসৰ কিছুমান আটাইতকৈ ডাঙৰ মুহূৰ্ত আছিল ।
ভাৰতীয় সুৰক্ষা বাহিনীয়ে বাকী থকা উগ্ৰপন্থীসকলৰ বিৰুদ্ধে আক্ৰমণাত্মক ব্যৱস্থা ল'বলৈ দহ বছৰ সময় লৈছিল । প্ৰতিৰোধৰ অৱশিষ্টাংশ শিখ পৰিয়ালৰ এক ক্ষুদ্ৰ সংখ্যালঘু অংশই ভাৰত এৰি বিদেশী ৰাষ্ট্ৰসমূহত বসতি স্থাপন কৰিবলৈ গুচি গৈছিল, মুখ্যতঃ অৰ্থনৈতিক প্ৰব্ৰজনকাৰী হিচাপে । তাৰে ভিতৰত কানাডাত ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ পিচত সৰ্বাধিক শিখ জনসংখ্যা আছে । ই হৈছে দেশখনৰ জনসংখ্যাৰ 2% (770,000 পৰিয়াল) ।
ট্ৰুডোৱে যি কৰিছিল সেয়া আছিল অতি নিকৃষ্ট আৰু অবিবেচক । তেওঁ ১৯৯০ ৰ দশকত নিৰ্বাপিত হোৱা জুইত ঘিউ ঢালি এক অতি সংবেদনশীল ভাৰতীয় আভ্যন্তৰীণ বিষয়ক তীব্ৰতা প্ৰদান কৰিছিল । এইটোৱে ট্ৰুডোৱেই হয়, যিয়ে নিজৰ দেশত ভাৰতবিৰোধী ষড়যন্ত্ৰ আৰু বাক্যবাণ দমন নকৰি ভাৰতীয় জনসাধাৰণৰ বিষয়ত অন্য উপায়েৰে হস্তক্ষেপ কৰি আছে ।
এখন কাগজৰ নথি হিচাপে স্বাভাৱিককৰণে জন্মদেশৰ বাবে প্ৰেম আৰু দেশপ্ৰেমক অস্বীকাৰ নকৰে । স্বাভাৱিককৰণ হৈছে এক আইনী প্ৰক্ৰিয়া যাৰ দ্বাৰা এজন অনা-নাগৰিকে বিদেশত নাগৰিকত্ব লাভ কৰে।
বহু বছৰ ধৰি কানাডাই দুবাহু সম্প্ৰসাৰণ কৰি সমগ্ৰ বিশ্বৰ নাগৰিকক দেশখনলৈ প্ৰব্ৰজন কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনাই আহিছে । ইয়াৰ ক্ৰেডেল-টু-গ্ৰেভ লাভালাভ ব্যৱস্থাৰ সৈতে কানাডাই বিচাৰে যে যুৱসকল দেশখনলৈ যাওক আৰু দেশৰ বাবে উচ্চ আয়কৰ পৰিশোধ কৰিবলৈ কাম কৰক যাতে এইবোৰ বিনামূলীয়া স্বাস্থ্যসেৱা আৰু পেঞ্চনৰ দৰে অত্যধিক লাভালাভৰ বাবে কানাডিয়ানসকলক বিতৰণ কৰিব পাৰি ।
এবাৰ এজন অভিবাসীয়ে স্থায়ী আৱাসী কাৰ্ড লাভ কৰাৰ পিছত তেওঁ প্ৰায় তিনি বছৰৰ ভিতৰত এজন স্বাভাৱিক কানাডিয়ান নাগৰিক হ'ব পাৰে । কানাডা হৈছে বিশ্বৰ দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ দেশ, ভাৰতৰ আকাৰৰ প্ৰায় তিনিগুণ । তথাপিও ইয়াৰ জনসংখ্যা মাত্ৰ 40 নিযুত, যিটো দিল্লী-ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাজধানী অঞ্চলৰ জনসংখ্যাতকৈও কম ।
স্বাভাৱিককৰণে দুয়োখন দেশৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰে । সেয়া হৈছে কানাডাক নতুন শ্ৰমিকৰ প্ৰয়োজন আৰু ভাৰতক বিদেশত অধ্যয়ন, কাম, বাস আৰু প্ৰব্ৰজনৰ সুযোগ বিচৰাৰ সমস্যা সমাধান কৰে । সেয়ে স্বাভাৱিককৰণ প্ৰক্ৰিয়া হৈছে ইয়াত জড়িত সকলো পক্ষৰ বাবে এক লাভজনক ব্য়ৱস্থা ।
কিন্তু ট্ৰুডোৱে প্ৰশংসা কৰিব নিবচৰাটো হৈছে স্বাভাৱিককৰণ কানাডিয়ান নাগৰিকসকলে তেওঁলোকৰ জন্মদেশৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ প্ৰেম আৰু দেশপ্ৰেম স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে সমৰ্পণ নকৰে । বেছিভাগ স্বাভাৱিককৰণ কানাডিয়ান মূলতঃ তেওঁলোকৰ জন্মস্থানৰ প্ৰতি শক্তিশালী আনুগত্য থকা দ্বৈত নাগৰিক ।
কানাডাৰ ভাৰতীয় (ভাৰত-কানাডিয়ান) জনসংখ্যাৰ আকাৰ প্ৰায় 1.86 নিযুত লোক, যি মুঠ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় 5% । ট্ৰুডোৰ কাৰ্যকলাপ আৰু ভাৰতৰ বিৰুদ্ধে গভীৰভাৱে নেতিবাচক বাক্যবাণে ভাৰত-কানাডিয়ানসকলক তেওঁলোকে গ্ৰহণ কৰা স্বদেশত অস্বস্তিকৰ কৰি তুলিছে । এয়া শিশু এটাক পিতৃ আৰু মাতৃৰ মাজত কোন ভাল বাছনি কৰিবলৈ বাধ্য কৰাৰ দৰে । আনহাতে, এগৰাকী জি-7 নেতাৰ মৰ্যাদাৰ বাবে এই লোকসকলক এনে দুৰ্দশাত পেলোৱাটো ঘৃণনীয় ।
আনকি ট্ৰুডোৰ অভিযোগ সঁচা হ'লেও (যদি ডাঙৰ হয়), আন্তৰ্জাতিক আইনৰ অধীনত ভাৰতৰ কাৰ্যকলাপ গ্ৰহণযোগ্য । আন্তৰ্জাতিক আইনত এখন দেশৰ বাবে বিদেশৰ লোকসকলক আঁতৰ কৰিবলৈ বুদ্ধিমান সুৰক্ষা সঁজুলি ব্যৱহাৰ কৰাৰ যথেষ্ট উদাহৰণ আছে, যিয়ে দেশখনলৈ ভাবুকি কঢ়িয়াব পাৰে ।
উদাহৰণ স্বৰূপে, ইজৰাইলে ইহুদী আৰু ইজৰাইলক আঘাত কৰাৰ লক্ষ্যৰে বিদেশত ইজৰাইলৰ শত্ৰুৰ পিচত লাগিবলৈ ৬০ বছৰৰো অধিক সময় ধৰি মোচাদ হিট স্কোৱাড নিয়োগ কৰি আহিছে । ষ্টিভেন স্পিলবাৰ্গৰ দ্বাৰা প্ৰযোজিত আৰু পৰিচালিত ২০০৫ চনৰ মহাকাব্যিক চলচ্চিত্ৰ মিউনিখ হৈছে ১৯৭২ চনত মিউনিখ অলিম্পিকত আৰব সন্ত্ৰাসবাদীয়ে তেওঁলোকক নিৰ্দয়ভাৱে হত্যা কৰাৰ সময়ত ইজৰাইলৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী গোল্ডা মেয়াৰে কেনেদৰে ইজৰাইলী এজেণ্টসকলক হত্যা কৰাৰ প্ৰতিশোধ ল'বলৈ ইজৰাইলী এজেণ্টসকলক মুক্ত কৰিছিল তাৰ এক বাস্তৱ কাহিনী ।
ইজৰাইলৰ কাৰ্যকলাপবোৰ বেলেগ এখন দেশৰ (পেলেষ্টাইন লিবাৰেচন অৰ্গেনাইজেচন) নাগৰিকৰ বিৰুদ্ধে আছিল । কিন্তু ভাৰতৰ কাৰ্যকলাপ কানাডিয়ানসকলৰ বিৰুদ্ধে আছিল সঁচা, কিন্তু ভাৰতত জন্মগ্ৰহণ কৰা, তেওঁলোকৰ জীৱনৰ বেছিভাগ সময় ভাৰতত বাস কৰা আৰু অতি শেহতীয়াকৈ ভাৰতীয় লোকসকলৰ বিৰুদ্ধে ।
কানাডাৰ পৰা বাস্তৱিককৰণৰ এটা অংশই এই অপৰাধীসকলক তেওঁলোকৰ জন্ম দেশৰ বিৰুদ্ধে পদক্ষেপ লোৱাৰ অধিকাৰ নিদিয়ে, যিহেতু কানাডাই ভাৰতৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ ঘোষণা কৰা নাই । বাস্তৱিককৰণৰ সংঘাত আৰু আনুগত্যৰ পৰীক্ষা কেৱল বিৰল পৰিস্থিতিতহে হয় । যেনে যেতিয়া এখন গৃহীত দেশ আৰু জন্মদেশ যুদ্ধ পৰিস্থিতিত থাকে । লগতে পাৰস্পৰিক আদান-প্ৰদানৰ বিষয় হিচাপে কানাডাই ভাৰতক সন্ত্ৰাসবাদীক আশ্ৰয় দিবলৈ অনুমতি দিব পাৰিলেহেঁতেননে, যিয়ে কানাডাৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে ?
সেয়ে ট্ৰুডোৱে এই অৱস্থানৰ পৰা তৎক্ষণাৎ পিছুৱাই যোৱা উচিত আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ সৈতে কাম কৰা উচিত যাতে ৰাজহুৱাভাৱে অতিৰিক্ত লেতেৰা ভ্ৰান্ত ধাৰণা প্ৰচাৰ কৰাৰ পৰা বিৰত থাকে । বিবিচিৰ মতে, কানাডাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ জনপ্ৰিয়তা হ্ৰাস পাইছে । এজন নিৰ্বাচনী বিশ্লেষকৰ মতে প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ নৱম বছৰত ট্ৰুডোৰ অনুমোদনৰ হাৰ 63% ৰ পৰা এই বছৰৰ জুনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে ২৮% লৈ হ্ৰাস পাইছে ।
ঘৰুৱা ৰাজনীতিত সহায় কৰিবলৈ ট্ৰুডোৰ বাবে কূটনৈতিক খেল খেলাৰ এইটো সময় নহয় । বহুতো শিখে ট্ৰুডোৰ চৰকাৰত সেৱা আগবঢ়ায় । ভাৰতীয় কৰদাতাই ইতিমধ্যে ভাৰতৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰণালয় থকা ছাউথ ব্লকত কাৰ্যালয়ৰ আড়ম্বৰপূৰ্ণ স্থানৰ বাবে কৰ পৰিশোধ কৰিছে । এই বিবাদটো উক্ত কনফাৰেন্স ৰুমবোৰৰ এটাত গোপনীয়তাৰে দ্ৰুতভাৱে সমাধান কৰিব লাগিব ।
