বিভিন্ন স্তৰত বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ আন্তৰ্জাতিক উদ্বেগৰ বিষয় হিচাপে গণ্য কৰি ১২ জুলাইত বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ আন্তৰ্জাতিক দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয় ৷ ইৰাণৰ উদ্যোগত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাই ১২ জুলাইক এই আন্তৰ্জাতিক দিৱস ঘোষণা কৰিছিল ।
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মতে শেহতীয়া বছৰসমূহত বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহা যথেষ্ট পৰিমাণে বৃদ্ধি পাইছে । ২০২২ চনত, ধূলিৰ ধুমুহাই তুৰস্কৰ পৰা ওমানলৈকে দেশসমূহক প্ৰভাৱিত কৰিছিল৷ এই ধুমুহাই বিশেষকৈ ইৰাকক যথেষ্ট পৰিমানে ক্ষতি কৰিছিল ৷ ২০২২ চনৰ ১৩ এপ্ৰিলৰ পৰা ১৩ জুনৰ ভিতৰত ইৰাকত ১০ টা ধূলিৰ ধুমুহা হৈছিল ৷ উক্ত ধুমুহাৰ ফলত ৫,০০০ ৰো অধিক লোক চিকিৎসাধীন হ’বলগীয়া হৈছিল ৷
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাই 2025 চনৰ পৰা 2034 চনলৈ বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ দশক হিচাপে ঘোষণা কৰে৷ এনে প্ৰতিকুল বতৰে মধ্য আফ্ৰিকাৰ পৰা উত্তৰ চীনলৈকে স্বাস্থ্য আৰু অৰ্থনীতিৰ ক্ষেত্ৰত ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে ।
বহনক্ষম বিকাশৰ লক্ষ্যৰ সৈতে সম্পৰ্ক আছে বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাৰ :
বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাই অৰ্থনৈতিক, সামাজিক আৰু পাৰিপাৰ্শ্বিক বহনক্ষম বিকাশত বিস্তৃতৰূপত প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰে ৷ পৰিৱেশ, স্বাস্থ্য, কৃষি, জীৱিকা আৰু আৰ্থ-সামাজিক কল্যাণৰ ক্ষেত্ৰত বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাই শেহতীয়া দশকসমূহত বিশ্বব্যাপী উদ্বেগৰ সৃষ্টি কৰে ৷ বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহা হৈছে পৃথিৱীৰ প্ৰাকৃতিক জৈৱ-ৰাসায়নিক চক্ৰৰ এক অত্যাৱশ্যকীয় উপাদান, কিন্তু ই আংশিকভাৱে মানৱসৃষ্টও ৷ জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আৰু অবহনযোগ্য ভূমি ব্যৱস্থাপনা আৰু পানীৰ ব্যৱহাৰ ইয়াৰ অন্যতম কাৰণ হিচাপে চিহ্নিত হৈছে ৷
ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে, বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাই জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আৰু বায়ু প্ৰদূষণত অৰিহণা যোগায় ৷ উন্নত আৰু উন্নয়নশীল দুয়ো দেশতে বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাৰ প্ৰভাৱ দেখা যায় ৷ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ 17 টা বহনক্ষম উন্নয়ন লক্ষ্যৰ 11 টা প্ৰাপ্ত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ই গুৰুতৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰে ৷
বিশেষকৈ প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰা দিশসমূহ হ’ল :
- ভোকশূন্য
- স্বাস্থ্য
- পানী আৰু অনাময়
- অৰ্থনৈতিক বিকাশ
- জলবায়ু
- জৈৱ বৈচিত্ৰ
ভাৰতত বালি, ধূলিৰ ধুমুহা :
বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাই ভাৰতত ৫০০ মিলিয়নতকৈও অধিক লোকৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলায় । উত্তৰ-পশ্চিম ভাৰতত বিশেষকৈ ৰাজস্থান, পঞ্জাৱ, হাৰিয়ানা আৰু গুজৰাটত বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহা অধিক দেখা যায় ৷ এই ধুমুহা প্ৰাক-মৌচুমী ঋতুত (মাৰ্চৰ পৰা মে’লৈ) সঘনাই হয় ৷ যি সময়ত তাপমাত্ৰা অধিক হয় আৰু মৰুসদৃশ হৈ থকাৰ ফলত তীব্ৰ বতাহ প্ৰবাহিত হয় ।
দিল্লী, মুম্বাই, গুজৰাটত ধূলিৰ ধুমুহা :
ধূলিৰ ধুমুহাই ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু বিত্তীয় ৰাজধানীকে ধৰি বিভিন্ন স্থানত বিধ্বংসী ৰূপ লয় ৷ 2024ৰ 11 মে’ত দিল্লীক বালিয়ে আৱৰি পেলাইছিল৷ মুম্বাইতো ভয়ংকৰ বতাহ হৈছিল ৷ তাৰ পিচতে হৈছিল ধাৰাসাৰ বৰষুণ ৷ দিল্লী আৰু মুম্বাইৰ বাহিৰেও গুজৰাটৰ কিছু অংশতো ধুমুহা আৰু বৰষুণ হৈছিল ৷ আৰক্ষীৰ পৰা জানিব পৰা অনুসৰি, দিল্লীত ধূলিৰ ধুমুহাৰ ফলত দুগৰাকী লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু ২৩ গৰাকী আহত হয় । এই ধুমুহাই চহৰখনৰ প্ৰায় এশজোপা গছ উভালি পেলাইছিল ৷
বিমানৰ বাবে বিপজ্জনক বুলি অধ্যয়নত প্ৰকাশ :
বিশ্ববিদ্যালয়ৰ গৱেষকসকলৰ এক অধ্যয়নত প্ৰকাশ পাইছে যে দিল্লীৰ ইন্দিৰা গান্ধী আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰৰ বিমানসমূহে বৃহৎ পৰিমাণৰ ধূলি গ্ৰহণ কৰি আছে৷ এই ধূলি সময়ৰ লগে লগে ইঞ্জিনত জমা হৈ থকাৰ ফলত গুৰুতৰ ক্ষতিৰ সম্ভাৱনাই দেখা দিছে ৷
পূৰ্বানুমানৰ বাবে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ ব্যৱহাৰ :
ধূলিৰ ধুমুহাৰ ভৱিষ্যদ্বাণীৰ বাবে গৱেষকসকলে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ ব্যৱহাৰ কৰি আছে৷ বছৰটোৰ সংঘটিত হ’বপৰা ঘটনাৰ ভৱিষ্যদ্বাণীৰ বাবে জলবায়ুৰ নমুনাৰো সহায় লয় গৱেষকসকলে ৷ এনেধৰণৰ পূৰ্বানুমানৰ ফলত প্ৰতি বছৰে বহুকোটি টকা লোকচানৰ পৰা হাত সাৰিব পাৰি ৷
ভাৰতত অস্বাভাৱিক ধূলিৰ ধুমুহাৰ কাৰণ :
- খৰাং: খৰাং পৰিস্থিতিৰ ফলত মাটিবোৰো শুকান পৰে ৷ মাটিবোৰ শুকান হৈ পৰা ফলত ধূলিৰ ধুমুহাৰ সৃষ্টি হয় ৷
- বতাহ: তীব্ৰ বতাহ হৈছে বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাৰ প্ৰাথমিক কাৰণ ৷ যি মাটিৰ কণাবোৰ বতাহত উৰুৱাবলৈ সক্ষম হয় ৷
- উদ্ভিদগত আৱৰণ : গছ-গছনিৰ অভাৱৰ ফলত মাটি বতাহৰ সন্মুখীন হয়, যাৰ ফলত বতাহে মাটিৰ কণাবোৰ অধিক উৰুৱাই নিয়ে৷
- ভূ-ৰূপতত্ত্ব : প্ৰতিটো অঞ্চলৰ ভৌতিক বৈশিষ্ট থাকে ৷ যাৰ ভিতৰত আছে অঞ্চলটোৰ মাটিৰ গঠন আৰু পৃষ্ঠৰ ৰুক্ষতা ৷ ধূলিৰ ধুমুহাৰ প্ৰতি ইয়াৰ সংবেদনশীলতাক প্ৰভাৱিত কৰে ।
- মৰুভূমিকৰণ আৰু শুকান নদীৰ তল হৈছে ভাৰতত ধূলিৰ ধুমুহাৰ সঘনতা বৃদ্ধিৰ কেইটামান মুখ্য কাৰণ । দুয়োটা কাৰক জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে সম্পৰ্কিত ।
- বনধ্বংস, বা অত্যধিক চৰণৰ ফলত মৰুভূমিকৰণ হয় । ইয়াৰ ফলত জলবায়ু পৰিৱৰ্তন হয় আৰু মাটি কোমল হৈ পৰে ৷ মৰুভূমিকৰণৰ ফলত মাটি উন্মুক্ত হয় আৰু ইয়াৰ ফলত বতাহৰ বিপৰীতে এই মাটি নিৰাপত্তাহীন হৈ পৰে ৷
- ইয়াৰ বাহিৰেও জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ উপৰিও বিভিন্ন কাৰণত নদীৰ তল শুকাই গৈছে । ই নদীবোৰত পুনৰ পানীৰ প্ৰবাহ হ্ৰাস কৰে আৰু শুকান বালিৰ বৃহৎ এলেকাৰ সৃষ্টি কৰে ৷
- বালি, ধূলিৰ ধুমুহা আৰু কৃষি: বিশ্বব্যাপী ধূলি নিৰ্গমনৰ প্ৰায় 25 শতাংশ মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ ফলত হয় ৷ কৃষিকাৰ্যও অন্যতম কাৰক হোৱাৰ সম্ভাৱনা ৷ বালি, ধূলিৰ ধুমুহাই কৃষিৰ ওপৰত প্ৰত্যক্ষভাৱে নেতিবাচক প্ৰভাৱ পেলায় ৷ যাৰ ফলত শস্য, গছ আৰু পশুধন হেৰুওৱাৰ লগতে উৎপাদন যথেষ্ট হ্ৰাস হয় ।
বালি, ধূলিৰ ধুমুহাই বায়ুৰ মানদণ্ডৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলায় :
- বালি, ধূলিৰ ধুমুহাই পাৰিপাৰ্শ্বিক পৰিঘটনা, যি বায়ুৰ মানদণ্ড, দৃশ্যমানতা হ্ৰাস কৰে ৷ তদুপৰি বিশ্বব্যাপী স্বাস্থ্যৰ ওপৰত বিৰূপ প্ৰভাৱ পেলায় বুলি জনা যায় ।
- এই ধুমুহাই কঢ়িয়াই অনা সূক্ষ্ম কণাবোৰ উশাহৰ জৰিয়তে গ্ৰহণ কৰা ফলত শ্বাস-প্ৰশ্বাসৰ সমস্যা, এলাৰ্জি আৰু অন্যান্য স্বাস্থ্যজনিত সমস্যা হ’ব পাৰে ।
2023 চনৰ মাৰ্চত প্ৰকাশিত এক বিশ্বব্যাপী বৈজ্ঞানিক সমীক্ষাত মৰুভূমিৰ ধূলি আৰু বালিৰ ধুমুহাই স্বাস্থ্যৰ ওপৰত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলাৱাৰ প্ৰমাণ পোৱা গৈছিল৷ বিশেষকৈ শ্বাস-প্ৰশ্বাস আৰু হৃদযন্ত্ৰৰৰ ৰোগত আক্ৰান্ত হোৱাৰ লগতে মৃত্যুও হ’ব পাৰে ৷
মুখ্য তথ্যসমূহ :
- বছৰি প্ৰায় 2 নিযুত টন বালি আৰু ধূলি বায়ুমণ্ডলত প্ৰৱেশ কৰে
- বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহা বেছিভাগ শুকান আৰু মৰুভূমি অঞ্চলত হয়, কিন্তু ই অতি দূৰৱৰ্তী এলেকালৈ যাব পাৰে ।
- বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাত বিয়পি থকা ধূলিকণাবোৰে সামুদ্ৰিক পৰিস্থিতিতন্ত্ৰক পুষ্টি প্ৰদান কৰে ৷ কিন্তু সেইবোৰে প্ৰৱালপুঞ্জৰ মৃত্যু আৰু সাগৰীয় ধুমুহাত অৰিহণা যোগাব পাৰে ৷
- বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাৰ ফলত শ্বাস-প্ৰশ্বাসৰ ৰোগ, হৃদযন্ত্ৰৰ পেশীৰ বিকাৰ, চকু আৰু ছালৰ জ্বলা-পোৰাৰ উপৰিও আৰু মস্তিষ্কাৰৱণৰ ৰোগৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে ৷
- বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাই বিমান আৰু স্থল পৰিবহন ব্যাহত কৰিব পাৰে ৷
- বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাই কৃষি পদ্ধতি আৰু উৎপাদনশীলতাক প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে ৷ মৰুভূমিকৰণ প্ৰক্ৰিয়াতো অৰিহণা যোগাব পাৰে ৷
- বহনক্ষম পানী আৰু ভূমি ব্যৱস্থাপনা পদ্ধতিয়ে বালি আৰু ধূলিৰ ধুমুহাৰ প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰিব পাৰে ৷
লগতে পঢ়ক: বিশ্ব জনসংখ্যা দিৱস : তাৎপৰ্য আৰু জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ তথ্য
