নিউজ ডেস্ক, ১৮ এপ্ৰিল: প্ৰতি বছৰে ১৮ এপ্ৰিলত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় কীৰ্তিচিহ্ন আৰু ক্ষেত্ৰ পৰিষদে ‘আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় কীৰ্তিচিহ্ন আৰু ক্ষেত্ৰ দিৱস’ উদযাপন কৰে, ১৯৮৩ চনত ইউনেস্ক’ৰ ২২ সংখ্যক সাধাৰণ সন্মিলনে এই দিৱসৰ বাবে অনুমোদন জনায় ।
এই দিৱসৰ লক্ষ্য হৈছে সমগ্ৰ বিশ্বৰ স্থানীয় জনগোষ্ঠী আৰু ব্যক্তিসকলক তেওঁলোকৰ জীৱন, পৰিচয় আৰু সম্প্ৰদায়ৰ বাবে সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ গুৰুত্ব বিবেচনা কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰা আৰু ইয়াৰ বৈচিত্ৰ্য আৰু দুৰ্বলতা তথা ইয়াক সুৰক্ষিত আৰু সংৰক্ষণৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় প্ৰচেষ্টাসমূহৰ প্ৰতি সজাগতা বৃদ্ধি কৰা ।
কীৰ্তিচিহ্ন আৰু সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰৰ তাৎপৰ্য: কীৰ্তিচিহ্নসমূহে আমাক আমাৰ অতীতক বুজি পোৱা আৰু ইয়াক আমাৰ বৰ্তমানৰ সৈতে সংযোগ কৰাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে । সমগ্ৰ বিশ্বতে বহুতো সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য বহনকাৰী অসংখ্য কীৰ্তিচিহ্ন আছে যিয়ে বহু আগতেই তাত বাস কৰা লোকসকলৰ উল্লেখযোগ্য কাম আৰু সংস্কৃতিক প্ৰতিফলিত কৰি আহিছে । প্ৰতিখন দেশৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যক ঐতিহাসিক স্মাৰকসমূহে চিহ্নিত কৰে যি দৰ্শক, অঞ্চলটোৰ অতীত, পৰম্পৰা আৰু ঐতিহাসিক তাৎপৰ্যৰ সৈতে যোগসূত্ৰ স্থাপন কৰে ।
দিৱসৰ আঁৰৰ ইতিহাস: ১৯৮২ চনৰ ১৮ এপ্ৰিলত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় কীৰ্তিচিহ্ন আৰু ক্ষেত্ৰ পৰিষদে (ICOMOS) প্ৰস্তাৱ কৰা এই দিৱসটো ১৯৮৩ চনত ইউনেস্কোৰ সাধাৰণ পৰিষদে অনুমোদন জনায় । ২০০১ চনত আমাৰ ঐতিহাসিক গাঁওসমূহ ৰক্ষা কৰা বিষয়বস্তুৰে প্ৰথম আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় কীৰ্তিচিহ্ন আৰু ক্ষেত্ৰ দিৱস অনুষ্ঠিত হয় । এই দিৱসত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ শিক্ষা, বৈজ্ঞানিক আৰু সাংস্কৃতিক সংস্থা (ইউনেস্কো)ৰ দৰে সংগঠনে সহযোগ কৰে ।
যুদ্ধৰ ফলত ক্ষতিগ্ৰস্ত বা ধ্বংস হোৱা সাংস্কৃতিক স্থানসমূহ: ইতিহাসৰ বুকুত সকলো ধৰণৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য সংঘাতৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈ আহিছে । অট্টালিকা আৰু কীৰ্তিচিহ্নসমূহ ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈ পৰিছে আৰু শিল্পকৰ্মসমূহ লুটপাত কৰা হৈছে । কিছুমান ক্ষেত্ৰত সাংস্কৃতিক স্থান আৰু সম্পদবোৰো ইচ্ছাকৃতভাৱে লক্ষ্য কৰি ধ্বংস কৰা হৈছে ।
দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ: সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যক উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিতভাৱে লক্ষ্য কৰি লোৱাৰ অন্যতম পৰিচিত উদাহৰণ দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত সংঘটিত হৈছিল । যেতিয়া নাজী শাসনে সমগ্ৰ ইউৰোপতে শিল্প আৰু সাংস্কৃতিক সম্পদসমূহ পদ্ধতিগতভাৱে লুটপাত আৰু ধ্বংস কৰিছিল ।
ছিৰিয়া আৰু ইৰাকৰ সংঘাত: এই ধৰণৰ ইচ্ছাকৃত ধ্বংস ছিৰিয়া আৰু ইৰাকত দেখা গৈছিল যেতিয়া সন্ত্ৰাসবাদী সংগঠন ডায়েছে খিলাফত গঠনৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ হিচাপে সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যক লক্ষ্য কৰি লৈছিল । ২০১৫ চনত এই গোটটোৱে বুলড'জাৰ আৰু বিস্ফোৰক ব্যৱহাৰ কৰি ছিৰিয়াৰ পালমাইৰা চহৰখন ধ্বংস কৰিছিল, যাৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্যৰ অংশ হোৱাৰ আগতে এক দীঘলীয়া ইতিহাস আছিল ।
ৰাছিয়া-ইউক্ৰেইন যুদ্ধ: ৰাছিয়াই ইচ্ছাকৃতভাৱে ইউক্ৰেইনৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যক লক্ষ্য কৰি লোৱাৰ অভিযোগো উত্থাপন হৈছে যদিও এই বিষয়ে বিতৰ্ক হৈছে । ২০২২ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত প্ৰকাশিত ইউৰোপীয় সংসদৰ এক বিবৃতিত যুক্তি দিয়া হৈছিল যে ২০১৪ চনত ৰাছিয়াই ক্ৰিমিয়াক নিজৰ অধীনলৈ অনাৰ পিছৰে পৰা ৰাছিয়াৰ সেনাই শ শ সাংস্কৃতিক, কলাত্মক, বৈজ্ঞানিক, শৈক্ষিক আৰু ধৰ্মীয় প্ৰতিষ্ঠান, ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ আৰু সম্পদৰাজিৰ ক্ষতিসাধন বা ধ্বংস কৰিছে ।
ইয়াৰ উপৰিও ২০২২ চনৰ ২৪ ফেব্ৰুৱাৰীত ৰাছিয়াই ইউক্ৰেইন আক্ৰমণ কৰাৰ পিছৰে পৰা ৰাছিয়ান সেনাই সাংস্কৃতিক সম্পত্তিক লক্ষ্য কৰি লৈছে, পুথিভঁৰাল আৰু শিক্ষানুষ্ঠানসমূহ ধ্বংস কৰা হৈছে । সংস্কৃতি নিঃশেষ কৰাৰ লক্ষ্যৰে ইচ্ছাকৃত অভিযান চলোৱা হৈছিল ।
বামিয়ানৰ বুদ্ধ: এবাৰ মধ্য আফগানিস্তানৰ বামিয়ান উপত্যকাত খ্ৰীষ্টীয় ৫ম শতিকাৰ ক’ৰবাত নিৰ্মিত বুদ্ধৰ আটাইতকৈ ওখ মূৰ্তিবোৰ থিয় হৈ আছিল, যিটো ইয়াৰ বৌদ্ধ অতীতৰ সাক্ষ্য আছিল । দুখৰ বিষয় যে ২০০১ চনত তালিবানে ইয়াক টুকুৰা-টুকুৰ কৰি পেলোৱাত বামিয়ান বুদ্ধসকলৰ একোৱেই বাকী নাথাকিল ।
আফ্ৰিকাৰ মণি: উত্তৰ মালিৰ টিমবুক্টু চহৰখন ১৯৮৮ চনৰ পৰা বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল । ২০১২ চনত যেতিয়া সশস্ত্ৰ সংঘাত আৰম্ভ হৈছিল তেতিয়া ইছলামিক মৌলবাদীসকলে উত্তৰ মালিৰ অঞ্চলসমূহৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ দখল কৰিছিল । জেহাদীসকলে ঐতিহাসিক সমাধিক্ষেত্ৰ আক্ৰমণ, ভাঙি ধ্বংস কৰি ঘূৰি ফুৰিছিল । কেৱল সেয়াই নহয়, হাজাৰ হাজাৰ প্ৰাচীন পাণ্ডুলিপি জ্বলি ছাঁই হৈ পৰিছিল ।
পাৰমাণৱিক ধ্বংস: দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত মিত্ৰশক্তিৰ শক্তিসমূহে যিদৰে লোকচানৰ সন্মুখীন হৈছিল, অক্ষৰো ক্ষতি হৈছিল । আটাইতকৈ বেয়া পৰিস্থিতি হৈছিল যেতিয়া ১৯৪৫ চনৰ ৬ আগষ্টত জাপানৰ হিৰোছিমা চহৰত আমেৰিকাই প্ৰথমটো পাৰমাণৱিক বোমা নিক্ষেপ কৰিছিল । ই চহৰৰ ১২ কিলোমিটাৰ অঞ্চল ধ্বংস কৰি পেলোৱাৰ ফলত ইয়াৰ ৩০ শতাংশ জনসংখ্যাৰ মৃত্যু হয় ।
এই গঠনটো হৈছে জাপানৰ পূৰ্বৰ প্ৰিফেকচাৰেল ইণ্ডাষ্ট্ৰিয়েল প্ৰমোচন হল, যাক এতিয়া হিৰোচিমা শান্তি স্মাৰক বুলি কোৱা হয় । ১৯১৫ চনত চেক স্থপতিবিদ জান লেটজেলে নিৰ্মাণ কৰা এই স্থানত প্ৰিফেকচাৰেল সামগ্ৰী প্ৰদৰ্শন আৰু বিক্ৰী কৰা আৰু কলা প্ৰদৰ্শনী আৰু প্ৰদৰ্শনী আয়োজন কৰা হৈছিল ।
কিন্তু যুদ্ধৰ সময়ত বহু চৰকাৰী সংস্থাই তাত আশ্ৰয় লৈছিল । যেতিয়া আমেৰিকাই নিজৰ মাৰাত্মক বোমাটো নিক্ষেপ কৰিলে তেতিয়া ইয়াৰ যথেষ্ট ক্ষতি হয় । কিন্তু বোমাটোৰ হাইপ’চেণ্টাৰৰ ওচৰত থিয় হৈ থকা একমাত্ৰ গঠনটোৱেই হৈ থাকিল ।
ভাৰতৰ বিখ্যাত কীৰ্তিচিহ্ন
- মহীশূৰ প্ৰাসাদ
- তাজমহল
- শ্ৰী হৰমন্দিৰ চাহাব
- বৃহদীশ্বৰ মন্দিৰ
- বাহাই মন্দিৰ (Lotus Temple)
- হাৱা মহল
- ভিক্টোৰিয়া মেম’ৰিয়েল
- কুতুব মিনাৰ
- সাঁচি স্তুপ
- ভাৰতৰ গেটৱে
- ৰঙা দুৰ্গ
- চাৰ্মিনাৰ
- খাজুৰাহো
- কনাৰ্ক মন্দিৰ
ভাৰতৰ হেৰাই যোৱা কীৰ্তিচিহ্ন: বৰ্তমান জাতীয় গুৰুত্বপূৰ্ণ (MNI) ৩,৬৯৩ টা কীৰ্তিচিহ্ন আছে । ইয়াৰ সুৰক্ষা আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণৰ দায়িত্ব ভাৰতীয় প্ৰত্নতাত্ত্বিক জৰীপ, সাংস্কৃতিক মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত । যোৱা বছৰ সাংস্কৃতিক মন্ত্ৰালয়ে উত্তৰ প্ৰদেশৰ ১১টাকে ধৰি ৫০টা সংৰক্ষিত কীৰ্তিচিহ্ন নোহোৱা হোৱা বুলি প্ৰকাশ কৰিছিল ।
কিন্তু প্ৰতি বছৰে এনে গোচৰ চৰ্চালৈ আহিলেও ‘মিছিং’ বা ‘অনট্ৰেচেবল’ৰ অৰ্থ সঠিকভাৱে কি সেয়া সংস্কৃতি মন্ত্ৰালয় বা এ এছ আইয়েও স্পষ্টকৈ সংজ্ঞায়িত কৰা নাই । ১৯৫৮ চনৰ প্ৰাচীন কীৰ্তিচিহ্ন আৰু প্ৰত্নতাত্ত্বিক স্থান আৰু অৱশিষ্ট আইন অনুসৰি এ এছ আইক সাংস্কৃতিক আৰু ঐতিহাসিক তাৎপৰ্য থকা কীৰ্তিচিহ্ন সংৰক্ষণৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছে ।
সৰ্বাধিক ‘হেৰাই যোৱা’ কীৰ্তিচিহ্ন উত্তৰ প্ৰদেশৰ । ইয়াৰ ভিতৰত আছে গাজীপুৰৰ বেনয়ান গ্ৰ’ভ, কাটৰা নাকা বন্ধ কবৰস্থান, ৰেংগুনত গুনাৰ বাৰ্কিট সমাধি, গৌঘাট কবৰস্থান, জাহৰৈলা পথৰ ৬ আৰু ৮ মাইলত কবৰস্থান, লক্ষ্ণৌ-ফীজাবাদ পথৰ ৩, ৪ আৰু ৫ মাইলত সমাধি, তিনিটা সৰু অৱশিষ্ট লিংগ মন্দিৰ, তেলিয়া নালা বৌদ্ধ ধ্বংসাৱশেষ আৰু ট্ৰেজাৰী বিল্ডিঙৰ ওপৰৰ এখন ফলি ।
আমি কিয় কীৰ্তিচিহ্ন আৰু সাংস্কৃতিক স্থান সংৰক্ষণ কৰিব লাগে তাৰ কাৰণ:
- সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰসমূহ জীৱন আৰু প্ৰেৰণাৰ অবিচ্ছেদ্য উৎস ।
- মানৱ চেতনাৰ বিৱৰ্তন হৈছে এক নিৰন্তৰ প্ৰক্ৰিয়া ইতিহাসে ইয়াত পৰীক্ষাগাৰ হিচাপে কাম কৰে আৰু অতীতে আঞ্চলিক আইন আৰু সামাজিক গাঁথনি বুজিবলৈ সীমা নিৰ্ধাৰণৰ কাম কৰে। এই বুজাবুজিয়ে আমাৰ আদৰ্শ সমাজৰ দিশত আগবাঢ়ি যোৱাত সহায় কৰে ।
- প্ৰতিটো ঐতিহাসিক স্থানতে ক’বলগীয়া এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ কাহিনী আছে আৰু এই কাহিনীবোৰে বহু লোকক অন্যায় আৰু অত্যাচাৰৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ প্ৰতি নিজৰ বিশ্বাস আৰু দায়বদ্ধতাক শক্তিশালী কৰিবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰিছে ।
- ঐতিহ্য সংৰক্ষণ উদ্যোগীকৰণ আৰু উদ্ভাৱনৰ বাবে এক সমৃদ্ধিশালী স্থান হিচাপে প্ৰমাণিত হৈছে । ইয়াৰ উপৰিও সম্পত্তিৰ মূল্য বৃদ্ধি হোৱা দেখা গৈছে ।
- ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰসমূহ হৈছে জীৱন্ত কীৰ্তিচিহ্ন আৰু কিছুমান বিশেষ পৰিঘটনাৰ ৰেকৰ্ড আৰু এইটোৱেই হৈছে আমাৰ অতীতৰ সৈতে আমাৰ প্ৰকৃত সংযোগ ।
- ঐতিহাসিক পৰিৱেশটো স্থানীয় অৰ্থনীতিৰ বাবে বিশেষকৈ পৰ্যটনৰ জৰিয়তে লাভৰ এক প্ৰমাণিত উৎস ।
- ঐতিহ্যমণ্ডিত স্থানসমূহ সকলো বয়সৰ লোকৰ বাবে এক উৎকৃষ্ট শৈক্ষিক সম্পদ ।
লগতে পঢ়ক: ভাৰত আমেৰিকাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কৌশলগত অংশীদাৰ - US India relations
