ETV Bharat / entertainment

পঞ্চম দা হোৱাৰ পূৰ্বে অভিনয়তো আছিল আৰ ডি বৰ্মনৰ চমু কাৰ্যকাল - RD BURMAN DEATH ANNIVERSARY

চলচ্চিত্ৰত খোজ দিয়েই আৰম্ভ হৈছিল তেওঁৰ সংগীতৰ কেৰিয়াৰ ৷ মেহমুদৰ জৰিয়তে প্ৰবেশ ঘটিছিল অভিনয়তো ।

RD Burman's Short Stint in Acting Before He Became the Pancham Da
অভিনয়তো আছিল আৰ ডি বৰ্মনৰ চমু কাৰ্যকাল (Photo: IANS)
author img

By ETV Bharat Entertainment Team

Published : Jan 4, 2025, 6:40 PM IST

হায়দৰাবাদ : ৰাহুল দেৱ বৰ্মনৰ সংগীতৰ প্ৰতিভাক বহুলভাৱে উদযাপন কৰা হয় যদিও অভিনয়ৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ চমু কাৰ্যকালৰ বিষয়ে বহুতেই অজ্ঞাত । বৰ্মনে কেৱল পৰ্দাৰ আঁৰত কাম কৰা নাছিল; তেওঁ কেমেৰাৰ সন্মুখতো আছিল ৷ সেই সময়ৰ অন্যতম শ্ৰদ্ধাৰ সংগীত সুৰকাৰ পঞ্চম দা হোৱাৰ পূৰ্বে তেওঁ দুখন ছবিত অভিনয় কৰিছিল । তেওঁৰ প্ৰাৰম্ভিক কেৰিয়াৰৰ এটা আকৰ্ষণীয় মুহূৰ্ত আহিছিল যেতিয়া তেওঁক ১৯৬৮ চনৰ কমেডী ক্লাছিক পড়োছনত ভোলাৰ মুখ্য চৰিত্ৰৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছিল । কিন্তু ইতিমধ্যে সংগীতৰ প্ৰতি থকা আকৰ্ষণ আৱিষ্কাৰ কৰি পেলোৱা বৰ্মনে সংগীতৰ ক্ষেত্ৰতে নিজৰ ভৱিষ্যৎ চাবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল আৰু পিছলৈ এই চৰিত্ৰটো সুনীল দত্তই কৰিছিল । বৰ্মনে সেই ছবিখনৰ সংগীত ৰচনা কৰিছিল ।

বৰ্মনৰ অভিনয়ত প্ৰথম প্ৰৱেশ আছিল ১৯৬৫ চনৰ ভূত বাংলা চলচ্চিত্ৰত ৷ প্ৰখ্যাত কৌতুক অভিনেতা আৰু বৰ্মনৰ ঘনিষ্ঠ বন্ধু মেহমুদৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ই এখন ভৌতিক-কৌতুক । তেওঁক ষ্টকী নামৰ যুৱ ক্লাবৰ এজন সদস্যৰ চৰিত্ৰৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছিল যিয়ে মেহমুদৰ চৰিত্ৰৰ সৈতে এটা ভূত বাংলাত দুঃসাহসিক অভিযান আৰম্ভ কৰে । তেওঁ কেৱল অভিনয় কৰাই নহয়, তেওঁ মান্না দে'ৰ সৈতে চলচ্চিত্ৰখনৰ সংগীতত অৱদান আগবঢ়াইছিল, কিছুমান স্মৰণীয় ট্ৰেক সৃষ্টি কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আছে জনপ্ৰিয় গান আও টুইষ্ট কৰে ।

RD Burman's Short Stint in Acting Before He Became the Pancham Da
অভিনয়তো আছিল আৰ ডি বৰ্মনৰ চমু কাৰ্যকাল (Photo: IANS)

১৯৬৯ চনৰ ছবি প্যাৰ কা মৌছমত তেওঁৰ দ্বিতীয় অভিনয় আছিল ৷ উক্ত ছবিখনত তেওঁ কমিক সহযোগী হিচাপে অভিনয় কৰিছিল । যদিও তেওঁৰ অভিনয়ৰ বাবে তেওঁক কৃতিত্ব দিয়া হোৱা নাছিল, ছবিখনে তেওঁক সংগীত সুৰকাৰ হিচাপে কৃতিত্ব দিছিল । আমোদজনক কথাটো হ’ল- এই ছবিখনৰ জৰিয়তে পঞ্চম দাই দুজন কিংবদন্তী গায়ক মহম্মদ ৰফি আৰু কিশোৰ কুমাৰক একত্ৰিত কৰি আইকনিক গীত টুম বিন জাউ কাহা গোৱাইছিল, প্ৰত্যেকেই নিজৰ নিজৰ সংস্কৰণত গানটো গাবলৈ সক্ষম হয় । কেৱল কণ্ঠৰ মোহনীয়তাৰ বাবেই পৰিচিত এই দুগৰাকী গায়ক সেই সময়ত সংগীত জগতত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতাৰ বাবেও বিখ্যাত আছিল ।

মেহমুদে এজন সংগীত ৰচয়িতা হিচাপে বৰ্মনৰ কেৰিয়াৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল । তেওঁ প্ৰথমে মেহমুদৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিছিল যেতিয়া কৌতুক অভিনেতাজনে বৰ্মনৰ দেউতাক, কিংবদন্তী শচীন দেৱ বৰ্মনৰ ওচৰলৈ তেওঁৰ চলচ্চিত্ৰখনৰ বাবে সংগীত ৰচনা কৰিবলৈ গৈছিল । কিন্তু ভাগ্যই অন্য পৰিকল্পনা কৰি ৰাখিছিল । মেহমুদে সেই সময়ত মাত্ৰ ২১ বছৰ বয়সৰ যুৱক আৰ ডি বৰ্মনক এছ.এ. আকবৰৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ছোটে নৱাবৰ (১৯৬১) বাবে সংগীত ৰচনা কৰিবলৈ বাছনি কৰিছিল । তাৰ পৰাই বৰ্মনৰ সংগীতযাত্ৰা আৰম্ভ হয় । তেওঁৰ সফলতা তিছৰী মঞ্জীলৰ (১৯৬৩) সৈতে আহিছিল, তাৰ পিছত কেইবাটাও প্ৰজেক্ট হিট হৈছিল । তথাপিও, প্ৰত্যাহ্বান অবিহনে সফলতা অহা নাছিল । কিছু সময়ৰ সংগ্ৰামৰ পিছত যেতিয়া জামানে কো দিখনা হে আৰু মঞ্জিল মঞ্জিলৰ দৰে চলচ্চিত্ৰই ভাল প্ৰদৰ্শন কৰা নাছিল, এনে লাগিছিল যেন তেওঁৰ শিল্পীসত্ত্বা ম্লান পৰিছিল ।

কিন্তু প্ৰকৃত উজ্জ্বলতাক প্ৰায়ে আন্ধাৰ সময়ত চিনাক্ত কৰা হয় । আৰ ডি বৰ্মনে কুদ্ৰত, কটি পতংগ আৰু হৰে ৰামা হৰে কৃষ্ণাৰ দৰে চলচ্চিত্ৰত তেওঁৰ উদাহৰণমূলক ৰচনাবোৰেৰে প্ৰমাণ কৰিলে যে তেওঁৰ সৃষ্টিশীলতা কেৱল এক পৰ্যায়ৰ বিফলতাৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব নোৱাৰি । আনকি যেতিয়া মুখ্য চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতাসকলে তেওঁক উপেক্ষা কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল, আৰ ডিয়ে হিন্দী চিনেমাৰ শব্দ পুনৰ উদ্ভাৱন কৰা অব্যাহত ৰাখিছিল । সংগীত ৰচয়িতা অমিত ত্ৰিবেদীয়ে এবাৰ এটা সাক্ষাৎকাৰত সঠিককৈ কৈছিল, "যদি আমি আজিও পঞ্চম দাৰ গান এটা মুকলি কৰো, মই জানো যে আজিৰ প্ৰজন্মই ইয়াক প্ৰদৰ্শন কৰিব, কিয়নো তেওঁৰ সংগীতৰ নান্দনিকতা আৰু সুৰ প্ৰতিটো প্ৰজন্মৰ সৈতে খাপ খায় ।"

আৰ ডি বৰ্মনৰ কেৰিয়াৰ তিনিটা দশকৰো অধিক সময় ধৰি চলিছিল, কালজয়ী ক্লাছিক ছবি নিৰ্মাণ কৰিছিল যদিও পাবলগীয়া স্বীকৃতি তেওঁ পোৱা নাছিল । ৩০০ খনতকৈয়ো অধিক ছবিৰ সংগীত ৰচনা কৰাৰ পিছতো তেওঁৰ জীৱনকালত মাত্ৰ তিনিটা ফিল্মফেয়াৰ বঁটাহে লাভ কৰে (১৯টা মনোনয়ন) , ইয়াৰে এটা মৰণোত্তৰভাৱে '১৯৪২: এ লাভ ষ্ট'ৰী'ত কৰা কামৰ বাবে । চাৰ্টত শীৰ্ষস্থান দখল কৰা ছাউণ্ডট্ৰেক ১৯৪২: এ লাভ ষ্ট’ৰী আৰ ডিৰ অতুলনীয় সংগীত সৃষ্টিৰ চিৰন্তন সোঁৱৰণী হৈ আছে ৷ আমাক জীৱনৰ ছন্দ দিয়া এনে এজন শিল্পীক মৃত্যুদিৱসত সশ্ৰদ্ধ নমন ।

লগতে পঢ়ক : আৰ ডি বৰ্মনক কিয় পঞ্চমদা বুলি কোৱা হয় ? আঁৰত আছে আমোদজনক কাহিনী

হায়দৰাবাদ : ৰাহুল দেৱ বৰ্মনৰ সংগীতৰ প্ৰতিভাক বহুলভাৱে উদযাপন কৰা হয় যদিও অভিনয়ৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ চমু কাৰ্যকালৰ বিষয়ে বহুতেই অজ্ঞাত । বৰ্মনে কেৱল পৰ্দাৰ আঁৰত কাম কৰা নাছিল; তেওঁ কেমেৰাৰ সন্মুখতো আছিল ৷ সেই সময়ৰ অন্যতম শ্ৰদ্ধাৰ সংগীত সুৰকাৰ পঞ্চম দা হোৱাৰ পূৰ্বে তেওঁ দুখন ছবিত অভিনয় কৰিছিল । তেওঁৰ প্ৰাৰম্ভিক কেৰিয়াৰৰ এটা আকৰ্ষণীয় মুহূৰ্ত আহিছিল যেতিয়া তেওঁক ১৯৬৮ চনৰ কমেডী ক্লাছিক পড়োছনত ভোলাৰ মুখ্য চৰিত্ৰৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছিল । কিন্তু ইতিমধ্যে সংগীতৰ প্ৰতি থকা আকৰ্ষণ আৱিষ্কাৰ কৰি পেলোৱা বৰ্মনে সংগীতৰ ক্ষেত্ৰতে নিজৰ ভৱিষ্যৎ চাবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল আৰু পিছলৈ এই চৰিত্ৰটো সুনীল দত্তই কৰিছিল । বৰ্মনে সেই ছবিখনৰ সংগীত ৰচনা কৰিছিল ।

বৰ্মনৰ অভিনয়ত প্ৰথম প্ৰৱেশ আছিল ১৯৬৫ চনৰ ভূত বাংলা চলচ্চিত্ৰত ৷ প্ৰখ্যাত কৌতুক অভিনেতা আৰু বৰ্মনৰ ঘনিষ্ঠ বন্ধু মেহমুদৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ই এখন ভৌতিক-কৌতুক । তেওঁক ষ্টকী নামৰ যুৱ ক্লাবৰ এজন সদস্যৰ চৰিত্ৰৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছিল যিয়ে মেহমুদৰ চৰিত্ৰৰ সৈতে এটা ভূত বাংলাত দুঃসাহসিক অভিযান আৰম্ভ কৰে । তেওঁ কেৱল অভিনয় কৰাই নহয়, তেওঁ মান্না দে'ৰ সৈতে চলচ্চিত্ৰখনৰ সংগীতত অৱদান আগবঢ়াইছিল, কিছুমান স্মৰণীয় ট্ৰেক সৃষ্টি কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আছে জনপ্ৰিয় গান আও টুইষ্ট কৰে ।

RD Burman's Short Stint in Acting Before He Became the Pancham Da
অভিনয়তো আছিল আৰ ডি বৰ্মনৰ চমু কাৰ্যকাল (Photo: IANS)

১৯৬৯ চনৰ ছবি প্যাৰ কা মৌছমত তেওঁৰ দ্বিতীয় অভিনয় আছিল ৷ উক্ত ছবিখনত তেওঁ কমিক সহযোগী হিচাপে অভিনয় কৰিছিল । যদিও তেওঁৰ অভিনয়ৰ বাবে তেওঁক কৃতিত্ব দিয়া হোৱা নাছিল, ছবিখনে তেওঁক সংগীত সুৰকাৰ হিচাপে কৃতিত্ব দিছিল । আমোদজনক কথাটো হ’ল- এই ছবিখনৰ জৰিয়তে পঞ্চম দাই দুজন কিংবদন্তী গায়ক মহম্মদ ৰফি আৰু কিশোৰ কুমাৰক একত্ৰিত কৰি আইকনিক গীত টুম বিন জাউ কাহা গোৱাইছিল, প্ৰত্যেকেই নিজৰ নিজৰ সংস্কৰণত গানটো গাবলৈ সক্ষম হয় । কেৱল কণ্ঠৰ মোহনীয়তাৰ বাবেই পৰিচিত এই দুগৰাকী গায়ক সেই সময়ত সংগীত জগতত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতাৰ বাবেও বিখ্যাত আছিল ।

মেহমুদে এজন সংগীত ৰচয়িতা হিচাপে বৰ্মনৰ কেৰিয়াৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল । তেওঁ প্ৰথমে মেহমুদৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিছিল যেতিয়া কৌতুক অভিনেতাজনে বৰ্মনৰ দেউতাক, কিংবদন্তী শচীন দেৱ বৰ্মনৰ ওচৰলৈ তেওঁৰ চলচ্চিত্ৰখনৰ বাবে সংগীত ৰচনা কৰিবলৈ গৈছিল । কিন্তু ভাগ্যই অন্য পৰিকল্পনা কৰি ৰাখিছিল । মেহমুদে সেই সময়ত মাত্ৰ ২১ বছৰ বয়সৰ যুৱক আৰ ডি বৰ্মনক এছ.এ. আকবৰৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ছোটে নৱাবৰ (১৯৬১) বাবে সংগীত ৰচনা কৰিবলৈ বাছনি কৰিছিল । তাৰ পৰাই বৰ্মনৰ সংগীতযাত্ৰা আৰম্ভ হয় । তেওঁৰ সফলতা তিছৰী মঞ্জীলৰ (১৯৬৩) সৈতে আহিছিল, তাৰ পিছত কেইবাটাও প্ৰজেক্ট হিট হৈছিল । তথাপিও, প্ৰত্যাহ্বান অবিহনে সফলতা অহা নাছিল । কিছু সময়ৰ সংগ্ৰামৰ পিছত যেতিয়া জামানে কো দিখনা হে আৰু মঞ্জিল মঞ্জিলৰ দৰে চলচ্চিত্ৰই ভাল প্ৰদৰ্শন কৰা নাছিল, এনে লাগিছিল যেন তেওঁৰ শিল্পীসত্ত্বা ম্লান পৰিছিল ।

কিন্তু প্ৰকৃত উজ্জ্বলতাক প্ৰায়ে আন্ধাৰ সময়ত চিনাক্ত কৰা হয় । আৰ ডি বৰ্মনে কুদ্ৰত, কটি পতংগ আৰু হৰে ৰামা হৰে কৃষ্ণাৰ দৰে চলচ্চিত্ৰত তেওঁৰ উদাহৰণমূলক ৰচনাবোৰেৰে প্ৰমাণ কৰিলে যে তেওঁৰ সৃষ্টিশীলতা কেৱল এক পৰ্যায়ৰ বিফলতাৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব নোৱাৰি । আনকি যেতিয়া মুখ্য চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতাসকলে তেওঁক উপেক্ষা কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল, আৰ ডিয়ে হিন্দী চিনেমাৰ শব্দ পুনৰ উদ্ভাৱন কৰা অব্যাহত ৰাখিছিল । সংগীত ৰচয়িতা অমিত ত্ৰিবেদীয়ে এবাৰ এটা সাক্ষাৎকাৰত সঠিককৈ কৈছিল, "যদি আমি আজিও পঞ্চম দাৰ গান এটা মুকলি কৰো, মই জানো যে আজিৰ প্ৰজন্মই ইয়াক প্ৰদৰ্শন কৰিব, কিয়নো তেওঁৰ সংগীতৰ নান্দনিকতা আৰু সুৰ প্ৰতিটো প্ৰজন্মৰ সৈতে খাপ খায় ।"

আৰ ডি বৰ্মনৰ কেৰিয়াৰ তিনিটা দশকৰো অধিক সময় ধৰি চলিছিল, কালজয়ী ক্লাছিক ছবি নিৰ্মাণ কৰিছিল যদিও পাবলগীয়া স্বীকৃতি তেওঁ পোৱা নাছিল । ৩০০ খনতকৈয়ো অধিক ছবিৰ সংগীত ৰচনা কৰাৰ পিছতো তেওঁৰ জীৱনকালত মাত্ৰ তিনিটা ফিল্মফেয়াৰ বঁটাহে লাভ কৰে (১৯টা মনোনয়ন) , ইয়াৰে এটা মৰণোত্তৰভাৱে '১৯৪২: এ লাভ ষ্ট'ৰী'ত কৰা কামৰ বাবে । চাৰ্টত শীৰ্ষস্থান দখল কৰা ছাউণ্ডট্ৰেক ১৯৪২: এ লাভ ষ্ট’ৰী আৰ ডিৰ অতুলনীয় সংগীত সৃষ্টিৰ চিৰন্তন সোঁৱৰণী হৈ আছে ৷ আমাক জীৱনৰ ছন্দ দিয়া এনে এজন শিল্পীক মৃত্যুদিৱসত সশ্ৰদ্ধ নমন ।

লগতে পঢ়ক : আৰ ডি বৰ্মনক কিয় পঞ্চমদা বুলি কোৱা হয় ? আঁৰত আছে আমোদজনক কাহিনী

ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.