বিশেষ প্ৰতিবেদন, ২২ মে': জৈৱ বৈচিত্ৰ সংৰক্ষণৰ গুৰুত্ব আৰু প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে নাগৰিক আৰু অংশীদাৰসকলৰ মাজত সজাগতা সৃষ্টি কৰাৰ উদ্দেশ্য়ে প্ৰতিবছৰে ২২ মে'ত পালন কৰা হয় আন্তৰ্জাতিক জৈৱ বৈচিত্ৰ দিৱস ৷ ১৯৯২ চনৰ ২২ মে'ত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাত জৈৱ বৈচিত্ৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি এই দিৱস আয়োজনৰ বাবে সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰা হৈছিল । সন্মিলনৰ নাইৰ’বি চূড়ান্ত আইনৰ আধাৰতেই গ্ৰহণ কৰা হৈছিল এই সিদ্ধান্ত ।
বিগত সময়ত এই দিৱস পালন কৰি অহা হৈছে বিভিন্ন শ্ল’গানেৰে । ২০২৪ চনৰ আন্তৰ্জাতিক জৈৱ বৈচিত্ৰ দিৱসৰ বিষয়বস্তু হৈছে 'পৰিকল্পনাৰ অংশ হওক' ৷
জৈৱ বৈচিত্ৰ মানে বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ উদ্ভিদ, প্ৰাণী আৰু অণুজীৱৰ ক্ষেত্ৰকেই বুজা যায় । কিন্তু ইয়াত প্ৰতিটো প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আনুবংশিক পাৰ্থক্যও অন্তৰ্ভূক্ত হৈ থাকে । উদাহৰণস্বৰূপে, বিভিন্ন শস্য আৰু পশুধনৰ প্ৰজাতি আৰু বিভিন্ন পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ (হ্ৰদ,বন,মৰুভূমি, কৃষিভূমি) মাজত বিভিন্ন ধৰণে আদান-প্ৰদান কৰা হয় (মানুহ,উদ্ভিদ,জন্তু) ।
জৈৱ বৈচিত্ৰ সম্পদৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিয়েই আমি সভ্যতা গঢ়ি তুলিছো । মাছে প্ৰায় তিনি বিলিয়ন লোকক ২০ শতাংশ জন্তুৰ প্ৰ'টিন প্ৰদান কৰে । মানুহৰ আহাৰৰ ৮০ শতাংশৰো অধিক উদ্ভিদেই প্ৰদান কৰে । উন্নয়নশীল দেশবোৰৰ গ্ৰামাঞ্চলত বাস কৰা প্ৰায় ৮০ শতাংশ লোকে মৌলিক স্বাস্থ্যসেৱাৰ বাবে পৰম্পৰাগত উদ্ভিদ আধাৰিত ঔষধৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে ।
কিন্তু সময়ৰ পৰিৱৰ্তনৰ লগে লগে জৈৱ বৈচিত্ৰ হেৰুওৱাটোৱে আমাৰ স্বাস্থ্যকে ধৰি বিভিন্ন ক্ষেত্ৰলৈ ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিছে । এইটো প্ৰমাণিত হৈছে যে, জৈৱ বৈচিত্ৰৰ ক্ষতিয়ে জীৱ-জন্তুৰ পৰা মানুহলৈ সংক্ৰমিত ৰোগবোৰ সম্প্ৰসাৰিত কৰিব পাৰে । যদি আমি জৈৱ বৈচিত্ৰ অক্ষুণ্ণ ৰাখো, ই কৰ'ণা ভাইৰাছৰ দৰে মহামাৰীৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ এখন উপযুক্ত ক্ষেত্ৰ প্ৰদান কৰিব ।
যদিও জৈৱিক বৈচিত্ৰ ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ বাবে এক বিশ্বব্যাপী সম্পদ বুলি স্বীকৃতি পাইছে, কিছুমান মানৱ কাৰ্যকলাপে প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস কৰিছে । এই বিষয়টোৰ বিষয়ে ৰাজহুৱা শিক্ষা আৰু সজাগতাৰ গুৰুত্বৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি ৰাষ্ট্ৰসংঘই বছৰি জৈৱ বৈচিত্ৰৰ বাবে আন্তৰ্জাতিক জৈৱ বৈচিত্ৰ দিৱস উদযাপন কৰাৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিছে ৷
ইউনেস্ক’য়ে কি কৰে :
জৈৱ বৈচিত্ৰৰ বাবে ইউনেস্ক’ৰ ৰণনীতি তিনিটা বিষয়ৰ ওপৰত আধাৰিত - মানুহ আৰু প্ৰকৃতিৰ মাজৰ সম্পৰ্ক পুনৰুদ্ধাৰ আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰ পুনৰ সৃষ্টি কৰা, আমাৰ পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ সমন্বয় সংৰক্ষণ আৰু যৌৱনৰ শক্তি বৃদ্ধি কৰা । বিশ্ব ঐতিহ্যক্ষেত্ৰ, জৈৱমণ্ডল সংৰক্ষণ আৰু ইউনেস্কো গ্লোবেল জিঅ' পাৰ্কে পৃথিৱীৰ ৬ শতাংশ ভূমি সামৰি লয় । ই হৈছে মুখ্য ক্ষেত্ৰ য'ত মানুহে অন্যান্য জীৱিত প্ৰজাতিৰ সৈতে সামঞ্জস্য ৰাখি বাস কৰিবলৈ শিকে আৰু সকলোৰে হিতৰ বাবে অভিজ্ঞতা ভাগ-বতৰা কৰা হয় ।
ভাৰত চৰকাৰে জৈৱ বৈচিত্ৰ সুৰক্ষাৰ বাবে কেইবাটাও ব্যৱস্থা ৰূপায়ণ কৰিছে :
1972 চনত প্ৰণয়ন কৰা বন্য জীৱন (সুৰক্ষা) আইন, যি বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণৰ বাবে সুৰক্ষিত এলেকা সৃষ্টিত সহায় কৰে আৰু নিৰ্দিষ্ট প্ৰাণী চিকাৰৰ বাবে জৰিমনা আৰোপ কৰে ৷
ৰাজ্যবোৰত আৰ্দ্ৰভূমি সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আৰ্দ্ৰভূমি (সংৰক্ষণ আৰু ব্যৱস্থাপনা) নিয়ম 2010 প্ৰস্তুত কৰা, জলজ পৰিৱেশ-প্ৰণালী সংৰক্ষণৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিকল্পনাৰ কেন্দ্ৰীয় পৃষ্ঠপোষকতা আঁচনি ৰূপায়ণ, আৰ্দ্ৰভূমি পৰিচালনাত ৰাজ্যসমূহক সহায় কৰা, বন্যপ্ৰাণীৰ অবৈধ ব্যৱসায় নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ বন্যপ্ৰাণী অপৰাধ নিয়ন্ত্ৰণ ব্যুৰো স্থাপন, বিপদাপন্ন প্ৰজাতিসহ ভাৰতীয় বন্যপ্ৰাণী প্ৰতিষ্ঠান, বোম্বাই প্ৰাকৃতিক ইতিহাস সমিতি আৰু চেলিম আলী চেণ্টাৰ ফৰ অৰ্নিথ'লজী এণ্ড নেচাৰেল হিষ্ট্ৰীৰ দৰে সংগঠনৰ দ্বাৰা বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণৰ ওপৰত গৱেষণা কৰা, ডাইক্লোফেনাক ঔষধৰ পশু চিকিৎসা ব্যৱহাৰৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, যিটো 16 টা চিনাক্ত প্ৰজাতিৰ সৈতে বিপদাপন্ন প্ৰজাতিৰ উদ্ধাৰৰ বাবে এটা উপাদান অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ কেন্দ্ৰীয় পৃষ্ঠপোষকতা তত্বাৱধায়ক আঁচনি 'বন্যপ্ৰাণী বাসস্থানৰ একত্ৰিত বিকাশ' ৰ সংশোধন বন্যপ্ৰাণীৰ অন্তৰ্গত ৷
সেইবোৰৰ বাসস্থানৰ বাবে উন্নত সুৰক্ষা প্ৰদান কৰাৰ বাবে সমগ্ৰ দেশতে ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান, অভয়াৰণ্য, সংৰক্ষণ সংৰক্ষণ আৰু সামূহিক সংৰক্ষণৰ দৰে সুৰক্ষিত এলেকা সৃষ্টি কৰা, বিভিন্ন কেন্দ্ৰীয় পৃষ্ঠপোষকতাত আঁচনিৰ অধীনত ৰাজ্য চৰকাৰসমূহক বিত্তীয় আৰু কাৰিকৰী সাহায্যৰ সম্প্ৰসাৰণ যাৰ ভিতৰত আছে- বন্যপ্ৰাণীৰ বাসস্থানৰ একত্ৰিত বিকাশ, ব্য়াঘ্ৰ প্ৰকল্প, আৰু 'হস্তী প্ৰকল্প ',বন্যপ্ৰাণী অপৰাধীসকলক ধৰা পেলাবলৈ আৰু মোকৰ্দমা চলাবলৈ বন্যপ্ৰাণী জীৱন (সুৰক্ষা) আইনৰ অধীনত কেন্দ্ৰীয় অনুসন্ধান ব্যুৰো(চিবিআই) ৰ সশক্তিকৰণ, ৰাজ্য চৰকাৰসমূহক ক্ষেত্ৰ গঠন শক্তিশালী কৰিবলৈ আৰু সুৰক্ষিত এলেকাআৰু ইয়াৰ আশে-পাশে টহল জোৰদাৰ কৰিবলৈ অনুৰোধ কৰা আদি ।
ভাৰতত প্ৰস্তুত কৰা পৰিৱেশ আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত মুখ্য নীতিসমূহ :
ৰাষ্ট্ৰীয় বন নীতি, জৈৱ বৈচিত্ৰৰ সন্দৰ্ভত ৰাষ্ট্ৰীয় নীতি আৰু বৃহত্তৰ পৰ্যায়ৰ কাৰ্য-কৌশল, পৰিৱেশ আৰু বিকাশৰ ওপৰত ৰাষ্ট্ৰীয় সংৰক্ষণ ৰণনীতি আৰু নীতি বিবৃতি, ৰাষ্ট্ৰীয় জৈৱ বৈচিত্ৰ কাৰ্য পৰিকল্পনা (২০০৯), ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি নীতি, ৰাষ্ট্ৰীয় জল নীতি, ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিৱেশ নীতি (২০০৬) আদি ৷
জৈৱ বৈচিত্ৰৰ বাবে আন্তৰ্জাতিক দিৱস উদযাপন কৰা :
স্থানীয় কৃষকৰ বজাৰ আৰু কো-অপাৰেটিভ ভ্ৰমণ আৰু বিভিন্ন ধৰণৰ উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ নমুনা লোৱাৰ সুযোগ লৈ জৈৱ বৈচিত্ৰ উদযাপনৰ আনন্দ লাভ কৰিব পাৰি । জৈৱ বৈচিত্ৰই আপোনাৰ জীৱনত এক আশ্চৰ্যকৰ ন অভিজ্ঞতা যোগ কৰিব পাৰে ।
চুবুৰীয়া উদ্যান পৰিষ্কাৰ কৰা দল এটাত অংশগ্ৰহণ কৰা আৰু আপোনাৰ চাৰিওফালৰ পৰা আক্ৰমণকাৰী উদ্ভিদ নিৰ্মূল কৰাত সহায় কৰা হৈছে জৈৱ বৈচিত্ৰ উদযাপন কৰাৰ আন এক উদ্দেশ্য় । এই স্বেচ্ছাসেৱক দলবোৰে প্ৰাকৃতিক বিকাশৰ ক্ষেত্ৰবোৰ দখল কৰি থকা আৰু স্থানীয় প্ৰাণীৰ জৈৱ বৈচিত্ৰ প্ৰভাৱিত কৰা উদ্ভিদবোৰ আঁতৰাবলৈ একত্ৰিত হ'ব ।
