বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১ জুলাই : আজিৰে পৰা দেশত কাৰ্যকৰী হ'ব নতুন অপৰাধমূলক আইন । ভাৰতে আনুষ্ঠানিকভাৱে তিনিখন নতুন অপৰাধমূলক আইন লাভ কৰিব । ইয়াৰ লগে লগে দেশৰ অপৰাধমূলক ন্যায় ব্যৱস্থা সম্পূৰ্ণৰূপে পৰিৱৰ্তনৰ বাবে সাজু হৈছে আৰু ভাৰতীয় দণ্ডবিধিকে ধৰি ঔপনিৱেশিক যুগৰ আইনক ভাৰতে বিদায় দিব ।
তিনি নতুন অপৰাধমূলক আইন হৈছে ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতা, ভাৰতীয় নাগৰিক সুৰক্ষা সংহিতা আৰু ভাৰতীয় সাক্ষ্য অধিনিয়ম । এই আইনবোৰে ব্ৰিটিছ যুগৰ ভাৰতীয় দণ্ডবিধি, ফৌজদাৰী প্ৰক্ৰিয়া বিধি আৰু ভাৰতীয় প্ৰমাণ আইনৰ স্থান ল'ব ।
পূৰ্বৱৰ্তী এনডিএ চৰকাৰে গৃহীত কৰা নতুন আইনসমূহে ভাৰতৰ অপৰাধমূলক ন্যায় ব্যৱস্থাৰ আধুনিকীকৰণৰ ওপৰত দৃষ্টি ৰাখিছে ৷ যেনে - শূন্য এফআইআৰ(Zero FIR) : আইনী প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ কৰাত পলম হোৱা দূৰ কৰিবলৈ যিকোনো আৰক্ষী থানাত এজাহাৰ দাখিল কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া ।
অন্যান্য উল্লেখযোগ্য ব্যৱস্থাসমূহ হ'ল আৰক্ষীৰ অভিযোগৰ অনলাইন পঞ্জীয়ন আৰু ইলেক্ট্ৰনিক মোডৰ জৰিয়তে চমন । নতুন অপৰাধমূলক আইনৰ অধীনত তদন্ত শক্তিশালী কৰাৰ বাবে সকলো জঘন্য অপৰাধৰ বাবে ঘটনাস্থলীৰ ভিডিঅ'গ্ৰাফী বাধ্যতামূলক কৰা হৈছে । নতুন ব্যৱস্থা অনুসৰি চমনবোৰ ইলেক্ট্ৰনিকভাৱে প্ৰেৰণ কৰিব পাৰিব । ইয়াৰ উদ্দেশ্য হৈছে আইনী প্ৰক্ৰিয়াবোৰ ত্বৰান্বিত কৰা, কাগজপত্ৰৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰা আৰু জড়িত সকলো পক্ষৰ মাজত দক্ষ যোগাযোগ নিশ্চিত কৰা ।
নতুন আইনবোৰে দ্ৰুত ন্যায় প্ৰদান নিশ্চিত কৰাৰ ওপৰত দৃষ্টি ৰাখিব । বিচাৰ সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ ৪৫ দিনৰ ভিতৰত ৰায় প্ৰদান আৰু প্ৰথম শুনানিৰ ৬০ দিনৰ ভিতৰত অভিযোগ ফ্ৰেমৱৰ্ক কৰা । আনটো লক্ষ্য হৈছে মহিলা আৰু শিশুৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধৰ সংবেদনশীল মোকাবিলা কৰা; যাৰ ভিতৰত আছে মহিলা বিষয়াসকলৰ দ্বাৰা ভুক্তভোগীৰ বিবৃতি লিপিবদ্ধ কৰা আৰু দ্ৰুত চিকিৎসা প্ৰতিবেদন ।
বিবাহৰ মিছা প্ৰতিশ্ৰুতি, নাবালকক দলবদ্ধ ধৰ্ষণ আৰু গণপ্ৰহাৰৰ দৰে অপৰাধৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ নতুন ব্যৱস্থা প্ৰস্তুত কৰা হৈছে । দেশৰ 'অৰ্থনৈতিক সুৰক্ষা' অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ সম্প্ৰসাৰিত পৰিসৰৰ সৈতে প্ৰথমবাৰৰ বাবে সন্ত্ৰাসবাদৰ সংজ্ঞা দিয়া হৈছে ।
কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে লোকসভাত আইনসমূহৰ ওপৰত বিতৰ্ক চলি থকাৰ সময়ত কৈছিল যে এই আইনবোৰৰ লক্ষ্য হৈছে শাস্তিৰ তুলনাত ন্যায় আৰু নিৰপেক্ষতাক প্ৰাথমিকতা দিয়া,ভাৰতীয় নীতিৰ সৈতে ই ব্ৰিটিছ যুগৰ আইনৰ বিৰোধী । চৰকাৰৰ মতে সমগ্ৰ দেশতে এই নতুন অপৰাধমূলক আইনসমূহৰ সুচাৰু ৰূপায়ণ নিশ্চিত কৰাৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰযুক্তিগত উন্নীতকৰণকে ধৰি ব্যাপক প্ৰস্তুতি হাতত লোৱা হৈছে ।
যদিও নতুন আইনসমূহক ঔপনিৱেশিক যুগৰ আইনসমূহৰ অতি প্ৰয়োজনীয় সংশোধন বুলি অভিহিত কৰা হৈছে বিৰোধীয়ে কেইবাটাও ত্ৰুটিৰ কথা উল্লেখ কৰিছে । নতুন আইনবোৰে আৰক্ষীৰ জিম্মাৰ সৰ্বাধিক ম্যাদ ১৫ দিনৰ পৰা ৬০-৯০ দিনলৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰে; যাৰ ফলত আৰক্ষীৰ পৰা অন্যায়ৰ আশংকা বৃদ্ধি হয় যি অতিৰিক্ত আৰু বলপূৰ্বক প্ৰমাণৰ আশ্ৰয় ল'ব পাৰে ।
আইনবোৰে আৰক্ষী বিষয়াসকলক স্পষ্ট নিৰ্দেশনা অবিহনে নতুন আইন বা বিদ্যমান ইউএপিএৰ অধীনত মোকৰ্দমা চলাব নে নাই বাছনি কৰিবলৈ ব্যাপক বিবেচনা প্ৰদান কৰে । নতুন আইনসমূহে 'সন্ত্ৰাসবাদ', 'সংগঠিত অপৰাধ' আৰু 'সাৰ্বভৌমত্ব বিপন্ন কৰা কাৰ্য'ৰ সৈতে সম্পৰ্কিত অস্পষ্ট শব্দযুক্ত অপৰাধ প্ৰৱৰ্তন কৰে, যাক প্ৰয়োজনত প্ৰয়োগ কৰিব পাৰি ।
'সন্ত্ৰাসবাদ'ৰ সংজ্ঞা বৰ্তমানৰ ইউএপিএৰ বাহিৰত সম্প্ৰসাৰিত কৰা হৈছে যাতে 'ৰাজহুৱা শৃংখলা বিঘ্নিত' বা 'দেশক অস্থিৰ' কৰা কাৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়, যাৰ ফলত ইয়াক অপব্যৱহাৰৰ ব্যাপক সুযোগ থাকে । সম্প্ৰসাৰিত আৰক্ষীৰ ক্ষমতা আৰু অস্পষ্ট অপৰাধবোৰে বাক স্বাধীনতা আৰু ব্যক্তিগত স্বাধীনতাৰ দৰে মৌলিক অধিকাৰৰ প্ৰতি ভাবুকি সৃষ্টি কৰিছে ।
আইনী ব্যৱস্থাৰ ওপৰত নতুন অপৰাধমূলক আইনৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে বিভিন্ন বিশেষজ্ঞই কি ভাবে ?
কেইবাগৰাকী আইন বিশেষজ্ঞই কয় যে আইন প্ৰৱৰ্তনকাৰী সংস্থা, ন্যায়িক বিষয়া আৰু আইনী পেছাদাৰীসকলৰ বাবে আগলৈ ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান আছে । কোৱা হয় যে এই আইনবোৰে বহু সংখ্যক নাগৰিকক তেওঁলোকৰ জীৱনৰ যিকোনো সময়ত প্ৰভাৱিত কৰিব । যোৱা বছৰ সংসদত তিনিখন ফৌজদাৰী আইন বিধেয়ক গৃহীত হোৱাৰ ফলত নতুন অপৰাধমূলক আইন প্ৰৱৰ্তনৰ সৈতে আইনৰ ক্ষেত্ৰত বিৱৰ্তনৰ দিশত এনে পদক্ষেপ লোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে কেইবাটাও বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হৈছে ।
প্ৰাক্তন কেন্দ্ৰীয় আইন মন্ত্ৰী তথা জ্যেষ্ঠ অধিবক্তা অশ্বিনী কুমাৰে এই সন্দৰ্ভত কয়, "চৰকাৰে যিধৰণে এই আইনসমূহ সংসদত আনিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল আৰু যিধৰণে কাৰ্যকৰী কৰা হৈছিল, সেয়া গণতন্ত্ৰত বাঞ্ছনীয় নহয় । এই আইনবোৰ সংসদ সমিতিত পৰ্যাপ্তভাৱে আলোচনা কৰা হোৱা নাছিল বা সদনত বিস্তৃতভাৱে আলোচনা কৰা হোৱা নাছিল, আনকি অংশীদাৰসকলৰ পৰাও কোনো পৰামৰ্শ লোৱা হোৱা নাছিল ।"
তেওঁ লগতে কয়, "এতিয়া, ফৌজদাৰী আইনৰ আইনী স্থাপত্যৰ পৰিৱৰ্তনৰ দাবী কৰা বিৰোধী দলবোৰৰ পূৰ্বে সকলো অংশীদাৰৰ মাজত অৰ্থপূৰ্ণ আলোচনা হ'ব লাগে যিবোৰ কৰা হোৱা নাই যেন লাগিছে । বিৰোধী দলসমূহৰ এয়া একমাত্ৰ অভিযোগ যাক শাসকীয় দলে সমাধান কৰিব লাগে ।"
তেওঁ কয়, "সমাজৰ এটা অংশই অনুভৱ কৰে যে কিছুমান ব্যৱস্থা, যেনে সন্ত্ৰাসবাদ, দুৰ্ঘটনা, বৈবাহিক অপৰাধ আৰু কিছুমান অপৰাধৰ বাবে শাস্তি বৃদ্ধি । যেনে আইপিচিৰ ধাৰা ৩৭৭, অধিক পৰামৰ্শ আৰু আলোচনাৰ প্ৰয়োজন । পৰ্যাপ্ত সুৰক্ষাৰ অভাৱত, আইন প্ৰৱৰ্তনকাৰী সংস্থাসমূহৰ দ্বাৰা অত্যাধিক কৰ্তৃত্ব ব্যৱহাৰৰ সম্ভাৱনা অস্বীকাৰ কৰিব নোৱাৰি ।"
প্ৰাক্তন কেন্দ্ৰীয় আইন সচিব পিকে মালহোত্ৰাই কয় যে তিনিওখন আইন খৰখেদাকৈ গৃহীত কৰা হৈছিল আৰু এনে সময়ত যেতিয়া লোকসভাৰ ২৫ শতাংশ সদস্যক নিলম্বিত কৰা হৈছিল আৰু বিতৰ্কত অংশগ্ৰহণ কৰাৰ কোনো সুযোগ নাছিল । বিভিন্ন অংশীদাৰৰ সৈতে অধিক পৰামৰ্শ কৰিলে চৰকাৰক কিছুমান ত্ৰুটি সংশোধন কৰাৰ সুযোগ দিয়া হ'লহেঁতেন, যিবোৰ এতিয়া চিন্তাৰ কাৰণ হৈ পৰিছে ।
যিয়েই নহওঁক এই আইনবোৰ সংসদৰ দ্বাৰা গৃহীত কৰা হৈছে আৰু সেইবোৰ ৰূপায়ণৰ দিনো জাননী দিয়া হৈছে । উপযুক্ত দিশটো হ'ব এই আইনবোৰ কাৰ্যকৰী কৰা আৰু সন্মুখলৈ অহা যিকোনো ত্ৰুটি প্ৰয়োজনীয় সংশোধনী আইনৰ দ্বাৰা যথা সময়ত সংশোধন কৰা ।
