Three New Criminal Laws : চৰকাৰৰ মতে দ্ৰুত ন্যায় প্ৰদানৰ উদ্দেশ্যে ব্ৰিটিছ যুগৰ তিনি আইন সলনি কৰি নতুন অপৰাধমূলক আইন কাৰ্যকৰী কৰা হৈছে । বিৰোধীয়ে এই আইনত কেইবাটাও ত্ৰুটিৰ উদ্ধৃতি দিছে । নতুন আইনে ন্যায় ব্যৱস্থাত অন্যায়ৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে ।
আজিৰে পৰা দেশত কাৰ্যকৰী নতুন অপৰাধমূলক আইন (ETV Bharat)
বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১ জুলাই : আজিৰে পৰা দেশত কাৰ্যকৰী হ'ব নতুন অপৰাধমূলক আইন । ভাৰতে আনুষ্ঠানিকভাৱে তিনিখন নতুন অপৰাধমূলক আইন লাভ কৰিব । ইয়াৰ লগে লগে দেশৰ অপৰাধমূলক ন্যায় ব্যৱস্থা সম্পূৰ্ণৰূপে পৰিৱৰ্তনৰ বাবে সাজু হৈছে আৰু ভাৰতীয় দণ্ডবিধিকে ধৰি ঔপনিৱেশিক যুগৰ আইনক ভাৰতে বিদায় দিব ।
তিনি নতুন অপৰাধমূলক আইন হৈছে ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতা, ভাৰতীয় নাগৰিক সুৰক্ষা সংহিতা আৰু ভাৰতীয় সাক্ষ্য অধিনিয়ম । এই আইনবোৰে ব্ৰিটিছ যুগৰ ভাৰতীয় দণ্ডবিধি, ফৌজদাৰী প্ৰক্ৰিয়া বিধি আৰু ভাৰতীয় প্ৰমাণ আইনৰ স্থান ল'ব ।
কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে লোকসভাত আইনসমূহৰ ওপৰত বিতৰ্ক চলি থকাৰ সময়ত কৈছিল যে এই আইনবোৰৰ লক্ষ্য হৈছে শাস্তিৰ তুলনাত ন্যায় আৰু নিৰপেক্ষতাক প্ৰাথমিকতা দিয়া,ভাৰতীয় নীতিৰ সৈতে ই ব্ৰিটিছ যুগৰ আইনৰ বিৰোধী । চৰকাৰৰ মতে সমগ্ৰ দেশতে এই নতুন অপৰাধমূলক আইনসমূহৰ সুচাৰু ৰূপায়ণ নিশ্চিত কৰাৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰযুক্তিগত উন্নীতকৰণকে ধৰি ব্যাপক প্ৰস্তুতি হাতত লোৱা হৈছে ।
যদিও নতুন আইনসমূহক ঔপনিৱেশিক যুগৰ আইনসমূহৰ অতি প্ৰয়োজনীয় সংশোধন বুলি অভিহিত কৰা হৈছে বিৰোধীয়ে কেইবাটাও ত্ৰুটিৰ কথা উল্লেখ কৰিছে । নতুন আইনবোৰে আৰক্ষীৰ জিম্মাৰ সৰ্বাধিক ম্যাদ ১৫ দিনৰ পৰা ৬০-৯০ দিনলৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰে; যাৰ ফলত আৰক্ষীৰ পৰা অন্যায়ৰ আশংকা বৃদ্ধি হয় যি অতিৰিক্ত আৰু বলপূৰ্বক প্ৰমাণৰ আশ্ৰয় ল'ব পাৰে ।
আইনবোৰে আৰক্ষী বিষয়াসকলক স্পষ্ট নিৰ্দেশনা অবিহনে নতুন আইন বা বিদ্যমান ইউএপিএৰ অধীনত মোকৰ্দমা চলাব নে নাই বাছনি কৰিবলৈ ব্যাপক বিবেচনা প্ৰদান কৰে । নতুন আইনসমূহে 'সন্ত্ৰাসবাদ', 'সংগঠিত অপৰাধ' আৰু 'সাৰ্বভৌমত্ব বিপন্ন কৰা কাৰ্য'ৰ সৈতে সম্পৰ্কিত অস্পষ্ট শব্দযুক্ত অপৰাধ প্ৰৱৰ্তন কৰে, যাক প্ৰয়োজনত প্ৰয়োগ কৰিব পাৰি ।
'সন্ত্ৰাসবাদ'ৰ সংজ্ঞা বৰ্তমানৰ ইউএপিএৰ বাহিৰত সম্প্ৰসাৰিত কৰা হৈছে যাতে 'ৰাজহুৱা শৃংখলা বিঘ্নিত' বা 'দেশক অস্থিৰ' কৰা কাৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়, যাৰ ফলত ইয়াক অপব্যৱহাৰৰ ব্যাপক সুযোগ থাকে । সম্প্ৰসাৰিত আৰক্ষীৰ ক্ষমতা আৰু অস্পষ্ট অপৰাধবোৰে বাক স্বাধীনতা আৰু ব্যক্তিগত স্বাধীনতাৰ দৰে মৌলিক অধিকাৰৰ প্ৰতি ভাবুকি সৃষ্টি কৰিছে ।
আইনী ব্যৱস্থাৰ ওপৰত নতুন অপৰাধমূলক আইনৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে বিভিন্ন বিশেষজ্ঞই কি ভাবে ?
কেইবাগৰাকী আইন বিশেষজ্ঞই কয় যে আইন প্ৰৱৰ্তনকাৰী সংস্থা, ন্যায়িক বিষয়া আৰু আইনী পেছাদাৰীসকলৰ বাবে আগলৈ ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান আছে । কোৱা হয় যে এই আইনবোৰে বহু সংখ্যক নাগৰিকক তেওঁলোকৰ জীৱনৰ যিকোনো সময়ত প্ৰভাৱিত কৰিব । যোৱা বছৰ সংসদত তিনিখন ফৌজদাৰী আইন বিধেয়ক গৃহীত হোৱাৰ ফলত নতুন অপৰাধমূলক আইন প্ৰৱৰ্তনৰ সৈতে আইনৰ ক্ষেত্ৰত বিৱৰ্তনৰ দিশত এনে পদক্ষেপ লোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে কেইবাটাও বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হৈছে ।
প্ৰাক্তন কেন্দ্ৰীয় আইন মন্ত্ৰী তথা জ্যেষ্ঠ অধিবক্তা অশ্বিনী কুমাৰে এই সন্দৰ্ভত কয়, "চৰকাৰে যিধৰণে এই আইনসমূহ সংসদত আনিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল আৰু যিধৰণে কাৰ্যকৰী কৰা হৈছিল, সেয়া গণতন্ত্ৰত বাঞ্ছনীয় নহয় । এই আইনবোৰ সংসদ সমিতিত পৰ্যাপ্তভাৱে আলোচনা কৰা হোৱা নাছিল বা সদনত বিস্তৃতভাৱে আলোচনা কৰা হোৱা নাছিল, আনকি অংশীদাৰসকলৰ পৰাও কোনো পৰামৰ্শ লোৱা হোৱা নাছিল ।"
কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে লোকসভাত আইনসমূহৰ ওপৰত বিতৰ্ক চলি থকাৰ সময়ত কৈছিল যে এই আইনবোৰৰ লক্ষ্য হৈছে শাস্তিৰ তুলনাত ন্যায় আৰু নিৰপেক্ষতাক প্ৰাথমিকতা দিয়া,ভাৰতীয় নীতিৰ সৈতে ই ব্ৰিটিছ যুগৰ আইনৰ বিৰোধী । চৰকাৰৰ মতে সমগ্ৰ দেশতে এই নতুন অপৰাধমূলক আইনসমূহৰ সুচাৰু ৰূপায়ণ নিশ্চিত কৰাৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰযুক্তিগত উন্নীতকৰণকে ধৰি ব্যাপক প্ৰস্তুতি হাতত লোৱা হৈছে ।
যদিও নতুন আইনসমূহক ঔপনিৱেশিক যুগৰ আইনসমূহৰ অতি প্ৰয়োজনীয় সংশোধন বুলি অভিহিত কৰা হৈছে বিৰোধীয়ে কেইবাটাও ত্ৰুটিৰ কথা উল্লেখ কৰিছে । নতুন আইনবোৰে আৰক্ষীৰ জিম্মাৰ সৰ্বাধিক ম্যাদ ১৫ দিনৰ পৰা ৬০-৯০ দিনলৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰে; যাৰ ফলত আৰক্ষীৰ পৰা অন্যায়ৰ আশংকা বৃদ্ধি হয় যি অতিৰিক্ত আৰু বলপূৰ্বক প্ৰমাণৰ আশ্ৰয় ল'ব পাৰে ।
আইনবোৰে আৰক্ষী বিষয়াসকলক স্পষ্ট নিৰ্দেশনা অবিহনে নতুন আইন বা বিদ্যমান ইউএপিএৰ অধীনত মোকৰ্দমা চলাব নে নাই বাছনি কৰিবলৈ ব্যাপক বিবেচনা প্ৰদান কৰে । নতুন আইনসমূহে 'সন্ত্ৰাসবাদ', 'সংগঠিত অপৰাধ' আৰু 'সাৰ্বভৌমত্ব বিপন্ন কৰা কাৰ্য'ৰ সৈতে সম্পৰ্কিত অস্পষ্ট শব্দযুক্ত অপৰাধ প্ৰৱৰ্তন কৰে, যাক প্ৰয়োজনত প্ৰয়োগ কৰিব পাৰি ।
'সন্ত্ৰাসবাদ'ৰ সংজ্ঞা বৰ্তমানৰ ইউএপিএৰ বাহিৰত সম্প্ৰসাৰিত কৰা হৈছে যাতে 'ৰাজহুৱা শৃংখলা বিঘ্নিত' বা 'দেশক অস্থিৰ' কৰা কাৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়, যাৰ ফলত ইয়াক অপব্যৱহাৰৰ ব্যাপক সুযোগ থাকে । সম্প্ৰসাৰিত আৰক্ষীৰ ক্ষমতা আৰু অস্পষ্ট অপৰাধবোৰে বাক স্বাধীনতা আৰু ব্যক্তিগত স্বাধীনতাৰ দৰে মৌলিক অধিকাৰৰ প্ৰতি ভাবুকি সৃষ্টি কৰিছে ।
আইনী ব্যৱস্থাৰ ওপৰত নতুন অপৰাধমূলক আইনৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে বিভিন্ন বিশেষজ্ঞই কি ভাবে ?
কেইবাগৰাকী আইন বিশেষজ্ঞই কয় যে আইন প্ৰৱৰ্তনকাৰী সংস্থা, ন্যায়িক বিষয়া আৰু আইনী পেছাদাৰীসকলৰ বাবে আগলৈ ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান আছে । কোৱা হয় যে এই আইনবোৰে বহু সংখ্যক নাগৰিকক তেওঁলোকৰ জীৱনৰ যিকোনো সময়ত প্ৰভাৱিত কৰিব । যোৱা বছৰ সংসদত তিনিখন ফৌজদাৰী আইন বিধেয়ক গৃহীত হোৱাৰ ফলত নতুন অপৰাধমূলক আইন প্ৰৱৰ্তনৰ সৈতে আইনৰ ক্ষেত্ৰত বিৱৰ্তনৰ দিশত এনে পদক্ষেপ লোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে কেইবাটাও বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হৈছে ।
প্ৰাক্তন কেন্দ্ৰীয় আইন মন্ত্ৰী তথা জ্যেষ্ঠ অধিবক্তা অশ্বিনী কুমাৰে এই সন্দৰ্ভত কয়, "চৰকাৰে যিধৰণে এই আইনসমূহ সংসদত আনিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল আৰু যিধৰণে কাৰ্যকৰী কৰা হৈছিল, সেয়া গণতন্ত্ৰত বাঞ্ছনীয় নহয় । এই আইনবোৰ সংসদ সমিতিত পৰ্যাপ্তভাৱে আলোচনা কৰা হোৱা নাছিল বা সদনত বিস্তৃতভাৱে আলোচনা কৰা হোৱা নাছিল, আনকি অংশীদাৰসকলৰ পৰাও কোনো পৰামৰ্শ লোৱা হোৱা নাছিল ।"
