శరీరానికి కడుపే కేంద్రం. ఇది బాగుంటేనే అంతా బాగుంటుంది. మనమంతా ఎప్పుడో అప్పుడు కడుపునొప్పిని ఎదుర్కొన్నవాళ్లమే. కలుషితాహారం మూలంగా నొప్పి, విరేచనాలు తరచూ చూసేవే. ఇవి ప్రమాదకరమైనవేవీ కావు. చాలావరకు వాటంతటవే తగ్గుతాయి. కానీ కొన్ని నొప్పులను తేలికగా తీసుకోవటానికి లేదు. ముఖ్యంగా ఉన్నట్టుండి పుట్టుకొచ్చే నొప్పిని నిర్లక్ష్యం చేయటం తగదు. దీనికి రకరకాల సమస్యలు దోహదం చేస్తుండొచ్చు. కొందరికి అత్యవసరంగా శస్త్రచికిత్స చేయాల్సి రావొచ్చు. లేకపోతే ప్రాణాంతకంగా పరిణమించొచ్చు. నిజానికి కడుపునొప్పి కారణాలను గుర్తించటం అన్నిసార్లూ అంత తేలిక కాదు.
నోటి నుంచి మొదలుకొని జీర్ణాశయం, కాలేయం, క్లోమం, చిన్నపేగులు, పెద్దపేగుల వరకూ విస్తరించిన జీర్ణకోశ వ్యవస్థ.. మూత్రపిండాలు, మూత్రాశయం, మూత్రమార్గం, జననాంగాలతో కూడిన మూత్ర జననాంగ వ్యవస్థ అన్నీ కడుపులోని భాగాలే! గుండె నుంచి రక్తాన్ని తీసుకొని వెళ్లే ప్రధాన రక్తనాళం, కాలేయానికి సంబంధించిన రక్తనాళం, జీర్ణకోశానికి రక్తాన్ని సరఫరా చేసే రక్తనాళం కూడా కడుపులోనే ఉంటాయి. వీటిల్లో ఎక్కడ ఇబ్బంది తలెత్తినా కడుపునొప్పి రూపంలోనే బయటపడొచ్చు. మధుమేహుల్లో తలెత్తే కీటోఅసిడోసిస్‌ కూడా కడుపునొప్పిగా బయటపడొచ్చు. అందువల్ల ఏది తీవ్రం? ఏది మామూలు సమస్య? నొప్పి ఎక్కడ్నుంచి, ఎప్పట్నుంచి వస్తోంది? తీరుతెన్నులేంటి? అన్నది తెలుసుకోవటం ముఖ్యం.
సమస్యలు- రకరకాలు
అపెండిక్స్‌ వాపు
దీనికి మూలం పెద్ద పేగుకు అతుక్కొని ఉండే ఉండుకం (అపెండిక్స్‌) ఉబ్బటం. కొన్నిసార్లు ఇన్‌ఫెక్షన్‌కు గురికావొచ్చు. దీంతో కడుపు కిందిభాగాన, కుడివైపున తీవ్రమైన నొప్పి తలెత్తుతుంది. దీనికి సత్వర చికిత్స అవసరం. ఆలస్యమైతే ఉండుకం పగిలి, ప్రాణాంతకంగా పరిణమించొచ్చు. అపెండిక్స్‌ వాపు 10-30 ఏళ్ల వయసువారిలో తరచూ కనిపిస్తుంటుంది.
చికిత్స:అపెండిక్స్‌ వాపును నిశితంగా గమనిస్తుండాలి. అవసరమైతే వెంటనే ఆపరేషన్‌ చేసి అపెండిక్స్‌ను తొలగించాలి.
క్లోమగ్రంథి వాపు
జీర్ణాశయం వెనకాల, చిన్నపేగుల సమీపంలోని క్లోమగ్రంథి (పాంక్రియాస్‌) జీర్ణక్రియలో కీలకపాత్ర పోషిస్తుంది. మనం తిన్న ఆహారం జీర్ణం కావటానికి వీలుగా చిన్నపేగుల్లోకి శక్తిమంతమైన జీర్ణరసాలను విడుదల చేస్తుంది. ఇన్సులిన్‌, గ్లూకగాన్‌ను విడుదల చేస్తూ రక్తంలో గ్లూకోజు స్థాయులు నియంత్రణలో ఉండటానికి తోడ్పడుతుంది. కొన్నిసార్లు క్లోమగ్రంథిలోని జీర్ణరసాలు చిన్నపేగుల్లోకి విడుదల కాకముందే పనిచేయటం మొదలెడుతుంటాయి. దీంతో క్లోమగ్రంథి లోపల్లోపలే దెబ్బతిని, వాపు (అక్యూట్‌ పాంక్రియాటైటిస్‌) తలెత్తొచ్చు. దీంతో తీవ్రమైన నొప్పి వేధిస్తుంది. నొప్పి వీపు వైపునకూ పాకుతుంటుంది. పాంక్రియాటైటిస్‌కు ప్రధాన కారణాలు పైత్యరస నాళంలో రాళ్లు, మద్యం అలవాటు. కొందరిలో ఎలాంటి కారణమూ కనిపించకపోవచ్చు.
చికిత్స: నొప్పి మొదలైన 24 గంటల్లో చికిత్స ఆరంభించకపోతే కొందరికి ప్రాణాంతకంగా పరిణమించొచ్చు. రక్తనాళం ద్వారా ద్రవాలు ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. నొప్పి మందులు ఉపయోగపడతాయి. పైత్యరస నాళంలో రాళ్లతో వాపు వస్తే ఎండోస్కోపిక్‌ రెట్రోగ్రేడ్‌ కొలాంజియో పాంక్రియాటోగ్రఫీ (ఈఆర్‌సీపీ) లేదా శస్త్రచికిత్స ద్వారా రాళ్లను తొలగిస్తారు. అవసరమైతే క్లోమగ్రంథిలోని చీము, చచ్చుబడిన కణజాలాన్నీ తొలగించాల్సి ఉంటుంది.
పేగు తోసుకురావటం (హెర్నియా)
ఇది చాలా తీవ్రమైన సమస్య. దీనికి మూలం కడుపుగోడ కండరాలు బలహీనంగా ఉన్నచోటు నుంచి కొవ్వు కణజాలం గానీ చిన్నపేగు గానీ బయటకు తోసుకొని రావటం. కొందరికి చుట్టుపక్కల కండరాలు బిగుసుకుపోవటం వల్ల తోసుకొచ్చిన పేగు చిక్కుపడిపోవచ్చు. దీంతో రక్త సరఫరా ఆగిపోయి కుళ్లిపోవచ్చు, రంధ్రాలు పడొచ్చు. కొందరు షాక్‌లోకీ వెళ్లిపోవచ్చు.
చికిత్స: శస్త్రచికిత్స చేసి సరిదిద్దటం ముఖ్యం. లేకపోతే ప్రాణాంతకంగా పరిణమించొచ్చు.
పేగుల్లో అడ్డంకి
చిన్నపేగుల్లో, పెద్దపేగులో కణితులు లేదా ఎక్కడైనా ఉబ్బటం ద్వారా అడ్డంకి తలెత్తొచ్చు. పేగు చుట్టుపక్కల అవయవాలు లేదా కణజాలం బిగుసుకుపోవటం, మెలి తిరగటం, గతంలో పేగుల శస్త్రచికిత్సతో మచ్చ ఏర్పడి పేగు భాగం అతుక్కుపోవటం వంటివీ సమస్యాత్మకంగా పరిణమించొచ్చు. ఫలితంగా కడుపునొప్పి, వాంతులు, కడుపుబ్బరం, మలబద్ధకం వంటి ఇబ్బందులు మొదలవుతాయి.
చికిత్స: దీనికి అత్యవసరంగా శస్త్రచికిత్స చేసి సరిదిద్దటం తప్ప మరో మార్గం లేదు.
కీటో అసిడోసిస్‌
మధుమేహుల్లో కొందరికి ఒంట్లో ఆమ్లస్థాయులు బాగా పెరిగిపోయి ప్రాణాంతకంగా పరిణమిస్తుంటుంది. ఇది అత్యవసర సమస్య. కొందరిలో ఇది కడుపునొప్పితోనే బయట పడుతుంటుంది. అందుకే కడుపునొప్పితో అత్యవసర చికిత్స విభాగానికి వచ్చినవారికి విధిగా రక్తంలో గ్లూకోజు, మూత్రంలో కీటోన్లు, రక్తంలో వాయువుల పరీక్షలు చేయాల్సి ఉంటుంది.