- తెలుగు వెలుగు: కాళోజీ పురస్కారం అందుకోవడం ఎలా అనిపిస్తోంది?
గోరటి: కాళోజీ, దాశరథులు ఈ ధరణి కావ్యరుచులని చెప్పిన నేను ఓచోట. కాళోజీని ప్రస్తావిస్తూ చాలా రాసిన. ఆయన పీడిత ప్రజల కవి. సమాజంలోని అసమానతలను ఎలుగెత్తి ప్రశ్నించిన కవి. కాళోజీగారి చాలా సభలు చూసిన, ఆయన సమక్షంలో చాలా పాటలు పాడిన. ఖమ్మంలో ఒకసారి 1994లోనో 95లోనో తెలంగాణ సదస్సు పెట్టారు. అందులో కాళోజీగారు, నేను ఇద్దరం వక్తలం. పాట పాడుతూ ఉపన్యాసం ఇచ్చిన. నేను మాట్లాడినంత సేపు వారున్నారు. చాలా సంతోషపడ్డరు. అలాంటి మహాకవి పేరిట ఏర్పాటుచేసిన పురస్కారానికి ప్రభుత్వం నన్ను ఎంపికచేసినందుకు సంతోషపడుతున్న.
- మీ పాటకు... మీలోని కవికి ప్రేరణ ఏంటి?
ఊర్కపోయి ఏం తోయక రాయడం! తోయకపోవడం అనేది ఓ శూన్యం. మనసులో ఓ ఖాళీ ఉంటది. భౌతికంగా పని ఉంటది. అన్నీ ఉంటయి. కానీ మనసులో ఆ ఖాళీ అలాగే ఉంటది. లేమిలో సౌఖ్యాన్ని అనుభవించిన కుటుంబం మాది. నాన్నగారు గొప్ప పండితుడు. భాగవత పద్యాలు, నాలుగైదు శతకాలు, వందల కొద్దీ యక్షగానాలు, వెయ్యి కీర్తనలు పాడేవారు. ఆయనకు అంత ధారణ ఉండేది. ఆయన యక్షగానాలు వేసేవారు. నేనూ వేశాను. ఆరో తరగతిలో పాటలు రాసుకునేది. ‘‘ఏమి జాము పొద్దు ఎన్నెల పొడిసితే... ఎరువు బండి కట్టి ఎద్దులను కట్టి... పేటగడ్డ నుంచి పడమర దుక్కెరిగి... రాళ్లపాక మీద రాగాలు తీస్తుంటే... ఆ కంచుగొంతుకు... ఆకసాన పోయే కాకి’’... ఆ వయసులో ఇది పాటని కూడా తెల్వదు. ఒకాయన చెప్పాడు. ఇప్పటికీ నాకు అంత్యప్రాసలు, అలంకారాలు తెలియవు. తెలిసీతెలియని వెర్రితనం ఉంటే వాటంతటకవే వచ్చేస్తాయి. ఆ వెర్రితనం కాపాడుకున్నంతవరకూ రాస్తం. అది కాపాడుకోవాలంటే పెద్ద నరకయాతన ఉంటది. రచయితలంటే గొప్పవారు కాదు. అలా నడుస్తుంటది ఏదో రసాయనిక చర్యలా. మనసున ఏదో ఒకటి ఇష్టమవుతది. నవ్వో, దుఃఖమో, బాధో, సుఖమో! అది పేలిపోతుంది.
- మీకు ప్రత్యేకంగా ప్రకృతి అంటే ఇష్టం కదా?
‘‘ఓ పుల్లా, ఓ పుడుకా, ఎండుగడ్డీ, చిన్నకొమ్మా, చిట్టిగూడూ, పిట్ట బతుకే ఎంతహాయీ...’’ అని పాడా. నా ఖాళీతనాన్ని, వెర్రితనాన్ని ఆ పిట్టలో చూసుకున్న. మనలను మనం సంతృప్తి పరుచుకోవడానికి ఇట్లాంటి వస్తువు ఎన్నుకోవడం ఉంటది. ఆ పిట్ట ఎట్లా బతుకుద్దో అట్లా బతికితే ఏమవుతదని నన్ను నేను నిగ్రహించుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తా. అట్లా ప్రకృతిని చూస్తూ ఏది కనపడితే అది రాయడం మొదలుపెడతా. సాయంపూట ఆకాశం పూసినప్పుడో, చిరునవ్వు వర్ణంబులు సాంతులత గంధములు... విరిసిన గన్నేరు వగరు వాసన... వీటిని ఆరాధించినప్పుడు పాట పుడుతుంది. ఎందుకంటే రాగం రావాలంటే మూడ్‌ ఉండాలె. రిషభం షడ్జమం అవన్నీ ప్రకృతే నేర్పుతుంది. అలాంటి సమయంలో విశ్వ ప్రకృతి గురించి ‘‘విశ్వరమణీయాల వింత జలచక్రమూ... అవని సుట్టు అల్లుకున్న అందమైన చక్రమూ’’ అని మైమరిచి పాడతా. కానీ, ఇది మా ఊళ్లో పాడితే ఎక్కదు కదా. అందుకే ‘‘వానొచ్చేనమ్మా వరదొచ్చెనెమ్మా... వానతోపాటుగా వణుకొచ్చెనమ్మా... చెట్లకురుల మీద బొట్లుబొట్లు రాలి గట్ల బండల మీద గంధమై పారింది... కొట్టాముపై వాలి మట్టంత కడిగింది కోడిపుంజు జుట్టు కొంటెగా తాకింది...’’ అని అందుకుంటా.
- స్ఫూర్తినిచ్చే కవులు?
విశ్వనాథ, పుట్టపర్తి, ఆరుద్ర, దాశరథి, కృష్ణశాస్త్రి... ఇలా అనేకమంది మహాకవులు. నాకు బాగా ఇష్టమైన కవి కృష్ణశాస్త్రి. ఆ తర్వాత దువ్వూరి రామిరెడ్డి, నాజరు, గద్దరు... వీళ్ల ప్రభావంతో వారంతా నడిచిన దారిలో వెళ్తున్నా. యక్షగాన సాహిత్య ప్రభావమూ ఉంది. ఏ కవిత్వం రాసినాగానీ ఒక మైకం ఆవరించకుండా రాయవద్దనేది నా మాట. ఆ మైకంలో పదాలు కొట్టుకురావాలె. అట్లా వస్తేనే కవిత్వం. ఈ విషయంలో పుట్టపర్తివారిని ఎప్పుడూ అనుసరిస్త. ఆయన ‘శివతాండవం’... ‘ఆడెనమ్మా! శివుడు పాడెనమ్మా! భవుడు’.... చదివితే ఇది అర్థమవుతుంది. చాలా జాగ్రత్తగా అల్లాడి తల్లాడి రాయడం ఒక పద్ధతి. కానీ ఒక ఫ్లోలో నిన్నునువ్వు తగ్గించుకుని, నువ్వు తప్పించుకుని నీలోని కవిత్వాన్ని పైకి తెచ్చే పద్ధతి ఇంకోటి ఉంది. అది తాత్విక విన్యాసమా, వెర్రిబాగులతనమా, నీకెవరూ కనబడని ఒక అభిజాత్యమా... ఏదైనా కానీ, అది ఆవహించినప్పుడే పాటలు రాస్త. అలా అని ఊరికే చెప్పడమన్నది కవిత్వం కాదు కదా! కవిత్వంలో సౌందర్యం ఉండాలె. అందుకే నాకు ప్రబంధ సాహిత్యమన్నా చాలా ఇష్టం. పింగళి సూరన, అల్లసాని పెద్దన ఇష్టం. కాళిదాసు రచనలు బాగా ఇష్టంగా చదువుకున్న. ఆటవెలది, కందాల్లో చిన్నచిన్న పద్యాలూ రాస్తున్న.
- రాయలసీమ రచయితలతో మంచి అనుబంధం ఉన్నట్లుంది?
మా మహబూబ్‌నగర్‌ జిల్లా భాష, సంస్కృతి సీమకు దగ్గరగా ఉంటాయి. అట్లాగే గిద్దలూరు, మార్కాపురం, కంభం ప్రాంతాలతోనూ కొంచెం సారూప్యత ఉంటది. అదీగాక రాయలసీమలో బాగా తిరిగా. మా ఊరు సత్రాల్లో మాదిరిగానే సాధువులు, బైరాగి తత్వాలు సీమ ఊరూరునా మారుమోగుతుండె. అక్కడ చూసిందంతా ‘‘ననుగన్న తల్లి నా రాయలసీమ రతనాలసీమ’’ పాటలో రాశా. రాయలసీమ రచయితలు నాకు బాగా ఇష్టం. కేశవరెడ్డి, మధురాంతకం రాజారాం, నరేంద్ర, సింగమనేని నారాయణ, బండి నారాయణస్వామి... చాలామంది ఉన్నారు. రాచపాళెం మొదలుకుని ఎందుకో సీమ రచయితలతో నాకు అంత సాన్నిహిత్యం ఉంటది. అక్కడ నాకు మిత్రులూ ఉన్నరు. రాయలసీమలో కొంచెం ప్రశాంతత ఉంటది. ఇక్కడంత వేగం ఉండదు. వేగంలేని చోటు నాకిష్టం. వేగం అంటే ఆలోచనల వేగం... వెంపర్లాడటం. ఉత్తరాంధ్ర మీదా నేను పాట రాసిన.
- ఓ కవిగా మీరు ఎదిగిన క్రమం?
మహాత్ములు, మాన్యులు, ప్రజలు, వాళ్ల మౌఖిక సాహిత్యం, ప్రకృతిలోంచే నేను నేర్చుకున్న. బాల్యంలో శతకాలు, కృష్ణశాస్త్రి గేయాలు, యక్షగానాలు... అంతా వాటి గొప్పతనం. ఇక మార్క్సిజం, నాకు నేను అంగీకరించినది. దుఃఖం గురించి వాల్మీకి ఎప్పుడో చెప్పాడు. దుఃఖితులు, దీనులకు కొంచెం దగ్గరగా ఉంటే మంచి సాహిత్యం వస్తది. రావిశాస్త్రి మొదలుకుని కారా మాస్టారు వరకు అందరూ దీన్ని చెప్పినవారే. దైవంలా దండం పెట్టుకునే కేశవరెడ్డిగారు ఉన్నారు. ఆయన స్ఫూర్తి ఉంది. నేను రాసింది మిత్రులు విశ్లేషించి చెప్పడం నాకు పెద్ద బలం. ఇక రాసింది ఎప్పటికప్పుడు మర్చిపోవడం మా నాన్నగారి నుంచే వచ్చింది. మర్చిపోకపోతే ‘‘పల్లె కన్నీరు పెడుతుందో’’ దగ్గరే ఉండిపోయేవాణ్ని.
- కమ్యూనిస్టు పార్టీతో అనుబంధం ఉన్న మీరు పౌరాణిక నాటకాలు వేస్తుంటారు?
చిన్నప్పటి నుంచే నాకు కళల పట్ల ఆసక్తి. ఆర్థిక అంశాలు, చారిత్రక భౌతికవాదం వరకూ కమ్యూనిస్టు సిద్ధాంతాలను ఇష్టపడతా. కానీ, మానసిక, తాత్విక చింతనలకైతే కాదు. అయినా పౌరాణిక నాటకాల్లో ఏముంటుంది? కళ... కళాకారులు. మనసుకు ఆనందం కలిగించేది కళ. నాటకాలకోసం చిన్నప్పుడే కర్నూలు, తెనాలి అన్నీ తిరిగిన. నాకు మార్క్సిజం, అంబేద్కరిజం, ఏ సిద్ధాంతమైనా ఒక్కటే. మార్క్సిజాన్ని కాదని నేను బయటికి రాలేను. అలా అని దానిపేరుతో మిగతా కళావాదాలను వ్యతిరేకించను. కళలోని మజా అనుభవిస్త... మంచిని తీసుకుంట.
- ‘పల్లె కన్నీరుపెడుతుందో...’ పాట ఎలా పుట్టింది?
అప్పట్లో ఉద్యోగ బదిలీ మీద భువనగిరి వచ్చినాను. ఊరు యాదికొస్తంది. అంతా పరేషాన్‌ అవుతుంది. సరళీకరణ ఆర్థిక విధానాల వల్ల గ్రామ రూపురేఖలు మారి కొత్త విధానాలు వస్తున్నాయి. అంతా సంక్షోభం. మొత్తం ఊరూరే వలసలబొయ్యింది. అది నా ఆలోచనలో ఉంది. 1996లో శ్రీరాములయ్య సినిమాకోసం రైల్లో పోతున్న. చీరాల దాటాక వేటపాలెం దగ్గర నీళ్లు తళతళ మెరుస్తన్నయ్‌. ఒకప్పుడు మా ఊళ్లోనూ ఇట్లాగే నీళ్లుండె. అవి యాదికొచ్చి నా చేతిల ఉన్న ‘కృష్ణపక్షం’ పుస్తకంలో ఇట్లా రాసుకున్న.. ‘‘ఇట్లా నీరుండెను కదా! నేలవాయి కుంటలో నీళ్లుండె, భద్రయ్య బావి కాడ నీళ్లుండె, మల్లికార్జున బండకాడ నీళ్లుండె’’! మా ఊరు పేరు పెట్టుకుని ఈ నీళ్ల గురించి ‘‘మడుగులన్ని అడుగంటి పోయినవి.. బావులు సావుకు దగ్గరయినవి’ అని మొదట రాసుకున్న. మా దోస్తు జావీదుగాడు ఉండేవాడు. ఎటో పోయిండు. వాణ్ని యాదికి తెచ్చుకుంట ‘‘పరక శాపలకు గేలాలేసే తురక పోరలు యాడికోయిరి లారీలల్లా క్లీనరులయ్యిరా’ అని చరణం రాసుకున్న. అప్పటికి నాకు ఈ ప్రపంచీకరణ, సరళీకరణ అవేవీ తెలియవు. నేను చదివింది లేదు. ఏమీ లేదు. నిజంగా చదవకుండా రాసిన. పాటలో అనుకోకుండా మా జీవితాన్ని రాసిన. అలాగే మా వడ్ల బ్రహ్మయ్యను గుర్తుకు తెచ్చుకుంటూ ‘‘అరుకల పనికి ఆకలి దీరక...’’ రాసిన. ఇలా అందులో ప్రతి చరణం ఒక్కో మనిషి జీవితం. వాళ్లు పంచిన ప్రేమ, అందులోని నిర్మలత్వం అన్నీ అద్భుతాలు. ఎప్పుడైనా వెళ్తే ‘ఎట్టున్నవ్‌ బిడ్డ, అమ్మ బాగుందా, నాయన బాగున్నడా’ ఇలా ప్రేమగా, ఆప్యాయతగా పలకరించేవారు. పంచవర్ష ప్రణాళికలు, గాంధీ, సర్వోదయ ఆదర్శాలు... వీటితో గ్రామాల్లో కొత్తగా వెలుగు వచ్చినప్పుడు 1964లో పుట్టి అలాంటి అనుభూతుల్లో పెరిగిన. కాబట్టి భూస్వామ్య పెత్తనాలు, పీడన తెలియవు నాకు. ఊళ్లో ఆప్యాయతలే తెలుసు. ఆ మధురమైన జ్ఞాపకాలన్నీ... ప్రతి మనిషి పాత్రతో మొదలయ్యేవి. వాటిని ఎక్కడా చెప్పలేక, గోనె సంచిలో పడేసి కట్టేసినట్లు ఊపిరి మసలని తరుణంలో ప్రతి వాక్యమూ ఏడుస్తూ రాసిన. ఏడుస్తూనే పాడేది. ఇప్పటికీ ఆ పాట పాడుతుంటే గుండెలు మెలేసినట్లయితది.
- మీ పాటల్లో స్థానికత ఎక్కువ ఉంటుంది కదా?