Vaikunta Ekadashi: వైకుంఠ ఏకాదశి... ఈ రోజున ఉపవాసం ఉండి, ఆలయాలకు వెళ్లి ఉత్తరద్వార దర్శనం చేసుకుంటే ఎంతో పుణ్యం లభిస్తుందనేది తెలిసిందే కానీ ఈ పర్వదినం వెనుక ఎంతో విశిష్టత దాగి ఉంది. సూర్యుడు ఉత్తరాయణానికి మారే ముందు వచ్చే ధనుర్మాస శుద్ధ ఏకాదశినే వైకుంఠ/ ముక్కోటి ఏకాదశిగా పిలుస్తారు. ఆషాఢ శుద్ధ ఏకాదశి నాడు పాలకడలిలో యోగనిద్రకు ఉపక్రమించే నారాయణుడు కార్తిక శుద్ధ ఏకాదశి నాడు మేల్కొంటాడట. అలా మేల్కొనే స్వామిని ముక్కోటి దేవతలూ పుష్యమాసంలో వచ్చే శుక్లపక్ష ఏకాదశి నాడు దర్శించుకునేందుకు వైకుంఠానికి చేరుకుంటారట. ఆ తరువాత మహావిష్ణువు గరుడ వాహనంపైన మూడుకోట్ల దేవతలతో కలిసి భూలోకానికి దిగివచ్చి భక్తులకు దర్శనమిస్తాడు కాబట్టే ఈ ధనుర్మాస ఏకాదశికి ముక్కోటి ఏకాదశి అనే పేరు వచ్చిందని పురాణాలు చెబుతున్నాయి. స్వామి ఉత్తరద్వారం ద్వారానే బయటకు వస్తాడు గనుక ఈ రోజున దేవాలయాల్లో ప్రత్యేకంగా ఉత్తరద్వారాన్ని తెరుస్తారు.
విష్ణు పురాణం ప్రకారం... ముర అనే రాక్షసుడు దేవతల్ని ఇబ్బంది పెట్టడంతో వాళ్లంతా తమని రక్షించమంటూ విష్ణుమూర్తిని వేడుకున్నారట. దాంతో స్వామి అతడిని అంతమొందిం చేందుకు సిద్ధమయ్యాడట. అది తెలిసిన అసురుడు సముద్రగర్భంలో దాక్కోవడంతో విష్ణుమూర్తి కూడా ఓ గుహలోకి వెళ్లి నిద్రిస్తున్నట్లుగా నటించాడట. దాంతో ముర బయటకు వచ్చి స్వామిని సంహరించేందుకు ప్రయత్నిస్తున్న సమయంలో మహాలక్ష్మి శక్తిరూపంలో వచ్చి అతడిని వధించిందట. స్వామి సంతోషించి ఆ శక్తికి ఏకాదశి అనే పేరు పెట్టి ఏదైనా వరం కోరుకోమన్నాడట. మురను సంహరించిన రోజున ఉపవాసం ఉన్నవారి పాపాలను పోగొట్టమంటూ ఆ శక్తి వేడుకోవడంతో, స్వామి తథాస్తు అనడంతోపాటు వైకుంఠప్రాప్తి కూడా కలుగుతుందని వరమిచ్చాడట. అప్పటినుంచీ వైకుంఠ ఏకాదశిని జరుపుకోవడం మొదలుపెట్టారని అంటారు. మురాసురుడిని సంహరించే సమయంలో అతడు బియ్యంలో దాక్కోవడం వల్లే ఉపవాసం ఉండాలనే నియమం వచ్చిందనీ చెబుతారు. ఈ రోజున ఉపవాసం, ధ్యానం చేయడం వల్ల మిగతా 23 ఏకాదశులు ఉపవాసం ఉన్న ఫలితం కలుగుతుందని విష్ణుపురాణం చెబుతోంది.
ప్రకృతికి కృతజ్ఞతగా...
వైకుంఠ ఏకాదశి తరువాత వచ్చే పండుగే సంక్రాంతి. ఉత్తరాయణానికి ముందురోజు చలి విపరీతంగా పెరుగుతుందని అంటారు. దాన్ని తట్టుకునేందుకే భోగినాడు భోగిమంటలు వేస్తారు. ఈ రోజునే గోదాదేవి రంగనాథస్వామిలో లీనమై ఆధ్యాత్మిక భోగాన్ని పొందిందనీ.. ఇందుకు సంకేతంగానే భోగి పండుగ వచ్చిందనీ పురాణాలు చెబుతున్నాయి. మహావిష్ణువు వామన అవతారంలో బలి చక్రవర్తిని పాతాళంలోకి నెట్టి ప్రతి ఏటా భోగి రోజున భూలోకానికి వచ్చి ప్రజల్ని ఆశీర్వదించమని చెప్పాడనే కథా ప్రాచుర్యంలో ఉంది. రైతుల శ్రేయస్సు కోసం పరమేశ్వరుడు తన వాహనమైన నందిని భూలోకానికి పంపించింది కూడా భోగిరోజునేనని చెబుతారు. భోగినాడు ఆవుపేడతో చేసిన పిడకలను కాల్చడం ఆనవాయితీ. ఈ రోజున చిన్నారులకు తలపైన రేగుపండ్లను పోసే సంప్రదాయం చాలా ప్రాంతాల్లో ఉంది. చెరుకుముక్కలూ రేగుపండ్లూ పూలరేకలూ చిల్లరా సెనగలూ కలిపి భోగిపండ్లు పోయడం వల్ల చిన్నారులమీద ఉన్న పీడ పోవడంతోపాటు నారాయణుడి ఆశీస్సులూ లభిస్తాయని చెబుతారు. సూర్యుడు మకరరాశిలో ప్రవేశించే రోజును మకర సంక్రాంతిగా జరుపుకుంటారు. ఇంటి ముందు అందమైన రంగవల్లికలు వేయడంతోపాటు పితృతర్పణాలు వదలడం, దానాలు చేయడం, దైవారాధన... వంటివన్నీ ఈ రోజున చేయాలని చెబుతున్నాయి శాస్త్రాలు.