చరవాణి చేతిలో పెట్టుకుని నచ్చిన వస్తువులను కొనుగోలుచేసే ఈ-కామర్స్ సంస్కృతి దేశంలో పల్లెపల్లెకూ విస్తరించింది. ఆన్లైన్ షాపింగ్ భారతీయులకు బాగా అలవాటైంది. కంపెనీలిచ్చే భారీ డిస్కౌంట్లు, క్యాష్‌బ్యాక్‌లు ఈ-కామర్స్ విజయానికి కారణాలు. దేశ జనాభాలో దాదాపు నాలుగోవంతు ఈ-కామర్స్‌లో కొనుగోళ్లు సాగిస్తున్నా, ఉత్పత్తి విషయంలో ఏదైనా సమస్య వస్తే తీర్చే యంత్రాంగం, దానికో నియమ నిబంధనలంటూ ఇన్నేళ్లుగా లేకుండా పోయాయి. మోసపోయిన వినియోగదారు ఉసూరుమనే పరిస్థితి నుంచి తప్పించడానికి తాజాగా కేంద్రం సంబంధిత చట్టంలో మార్పులు చేసింది. 2019నాటి వినియోగదారుల పరిరక్షణ చట్టం పరిధిలోకి ఈ-కామర్స్ సంస్థలనూ తీసుకొచ్చింది. నిరుడు ఆగస్టు ఆరున పార్లమెంటు ఆమోదం పొందిన బిల్లు ఏడాది తరవాత జులై27 నుంచి చట్టంగా అమలులోకి వచ్చింది. ఈ-కామర్స్ వినియోగదారులకు ఇది పెద్ద ఊరట కలిగించే విషయమే!
పెరుగుతున్న డిజిటల్ కొనుగోలుదారుల సంఖ్య..
అమెజాన్‌ లాంటి ఈ-కామర్స్ దిగ్గజ సంస్థ మనదేశంలో వేలకోట్ల రూపాయల విలువైన వ్యాపారం చేస్తోంది. దేశీయ ఈ-కామర్స్ సంస్థ ఫ్లిప్‌కార్ట్‌లో అమెరికా వాణిజ్య దిగ్గజం వాల్‌మార్ట్‌ కోట్లాది రూపాయలు పెట్టుబడి పెట్టింది. దేశంలో దాదాపు 19వేల ఈ-కామర్స్ కంపెనీలున్నా వాటిలో క్రియాశీలకంగా పనిచేస్తున్నవి 70 మాత్రమే. ఆదాయార్జనలోనూ వీటిదే సింహభాగం. మనసుకు నచ్చిన దుస్తుల నుంచి, మనుషుల ప్రాణాలు కాపాడే ఔషధాల వరకూ అన్నీ ఆన్లైన్లో ఆర్డరిస్తే వాకిట వాలుతున్నాయి. 2018నాటికి దేశంలో డిజిటల్ కొనుగోలుదారుల సంఖ్య 22.4కోట్లు. 2020నాటికి 32కోట్లు దాటుతుందని ‘స్టాటిస్టా’ సంస్థ అంచనా వేసింది.
2017లోనే దేశంలో ఈ-కామర్స్ వ్యాపారం విలువ దాదాపు రూ.1.79లక్షల కోట్లు. 2021నాటికది రూ.6.28లక్షల కోట్లకు చేరుతుందని అంచనా. కరోనా మహమ్మారి తరవాత ఈ-కామర్స్ రెక్కలు తెంచుకుని మరీ విస్తరించింది. ఆరంభంలో చట్టనిబంధనల భయంలేకుండా పోవడంతో ఈ-కామర్స్ సంస్థలు ఇష్టారాజ్యంగా వ్యవహరించాయి. ఆర్డర్‌ చేసిన వస్తువు రాకపోయినా, ఇతర సేవాలోపాలు తలెత్తినా కంపెనీలను ప్రశ్నించే పరిస్థితులు లేకుండాపోయాయి. ఐఫోన్‌ కోసం సొమ్ము చెల్లిస్తే ఇటుకరాయి వచ్చిందన్న ఫిర్యాదులూ ఉన్నాయి. ఆన్లైన్లో చూపినది కాకుండా వేరే నాసిరకానిది వచ్చిందని వస్తువు వెనక్కి పంపితే నెలలు గడచినా డబ్బు తిరిగి రాలేదన్న ఫిర్యాదులూ అనేకం. వాటిపై దృష్టిపెట్టి పరిష్కరించే యంత్రాంగం లేదు. ఇప్పుడు కొత్త చట్టం రాకతో ఈ పెడధోరణులకు పగ్గాలు పడే రోజులు వచ్చినట్లే భావించాలి.
షరతులు వర్తిస్తాయ్..