వాతావరణ మార్పులవల్ల పదేపదే పంటలు దెబ్బతినడం, చేతికి వచ్చిన పంటకూ గిట్టుబాటు ధర రాకపోవడం, చేసిన అప్పులు తీరకపోవడం.. రైతుల ఆత్మహత్యలకు మూల కారణాలు. ఈ దురదృష్టకర పరిణామం భారత్‌కు మాత్రమే పరిమితం కాదు. అగ్రరాజ్యం అమెరికాలోనూ ఇవే కారణాలు రైతుల ఉసురు తీస్తున్నాయి. చిన్న రైతు చితికిపోవడం బ్రిటన్, బ్రెజిల్, ఐరోపా దేశాల్లోనూ మొదలైంది. అందుకే నేడు భారతీయ రైతుల ఆందోళనకు ప్రపంచం స్పందిస్తోంది. కేంద్ర, రాష్ట్ర చట్టాల మూలాన భారత్‌లో వ్యవసాయ టోకు మార్కెట్లు ప్రైవేటు హస్తాల్లోకి వెళుతున్నాయి. రైతుల నుంచి వ్యాపారులు, బడా కార్పొరేట్లు నేరుగా పంట కొనడానికి, కాంట్రాక్టు సేద్యానికి, పంట భూములను లీజుకు ఇవ్వడానికి... 'సంస్కరణలు' రంగ ప్రవేశం చేస్తున్నాయి! ఇదంతా వ్యవసాయం కార్పొరేట్లపరమై ఫ్యాక్టరీ స్థాయి సేద్యానికి దారి తీస్తుందని రైతులు ఆందోళన చేస్తున్నారు. అమెరికా, దక్షిణ అమెరికా, ఆఫ్రికాలలో- జరుగుతున్నది, జరిగింది ఇదే. ఈ సందర్భంగా అమెరికన్‌ రైతుల చేదు అనుభవాల అద్దంలో భారతీయ రైతాంగ భవితను వీక్షించవచ్చు.
కార్పొరేట్లదే హవా
ఐరోపా నుంచి అమెరికాకు వలస వచ్చిన ప్రజలకు వ్యవసాయమే ప్రధాన వృత్తి. అమెరికా మధ్యలో, ముఖ్యంగా పశ్చిమ తీరంవైపు సువిశాల భూములు సేద్యానికి అనువుగా ఉండటంతో అక్కడికి తరలి వెళ్ళే కుటుంబాలకు తలా 160 ఎకరాల వరకు భూములు కేటాయించేవారు. ఈ భూముల్లో గోధుమ, ఓట్స్‌, మొక్కజొన్న పండిస్తూ- పశువులు, పందులు, కోళ్లను పెంచుతూ అమెరికన్లు జీవనం గడిపేవారు. 1870లో అమెరికాలో దాదాపు సగం జనాభాకు వ్యవసాయమే జీవనాధారం. 2008 వచ్చేసరికి జనాభాలో రెండు శాతంకన్నా తక్కువమందికే సేద్యం పరిమితమైంది. నేడు అమెరికన్‌ రైతు సగటు వయసు 56 సంవత్సరాలు. కనీసం అయిదు తరాల నుంచి సేద్యమే వృత్తిగా కలిగిన కుటుంబాల్లో వీరిదే చివరి తరం. వారి కుటుంబాల్లోని యువత సేద్యాన్ని వదిలి పట్టణాలకు వలస వెళ్లిపోయారు. అమెరికా వ్యవసాయోత్పత్తిలో 1990లలో దాదాపు 50శాతం చిన్న, మధ్యతరహా వ్యవసాయ క్షేత్రాల నుంచి ఉత్పన్నమయ్యేది. ఇప్పుడు ఆ వాటా 25శాతానికి లోపే. ‘ఫ్యూచర్స్‌ మార్కెట్‌’లో ధరల ఉత్థాన పతనాలు రైతు జీవితాలను తలకిందులు చేశాయి. వాతావరణ మార్పులతోపాటు రాజకీయ, ఆర్థిక కారణాలవల్ల ప్రపంచ విపణిలో వ్యవసాయ సరకుల ధరలు తీవ్ర హెచ్చుతగ్గులకు లోనుకాసాగాయి. అక్కడ ధరలు పడిపోయినప్పుడల్లా అమెరికాలో చిన్న, మధ్యతరహా రైతులు దివాలా తీసి, వ్యవసాయం మానుకోవలసి వస్తోంది.
వ్యవసాయం మాని..
ఇది చాలదన్నట్లు బహుళజాతి కంపెనీలు పారిశ్రామిక స్థాయిలో భారీయెత్తున వ్యవసాయం, కోళ్లు, పందుల పెంపకం, పాడి పరిశ్రమను చేపట్టడం వల్ల ఆ కంపెనీల నుంచి పోటీని చిన్న రైతులు తట్టుకోలేక వ్యవసాయం, అనుబంధ వృత్తులను మానుకొంటున్నారు. ఫ్యాక్టరీ స్థాయి సేద్యం రాకముందు కిరాణా దుకాణాలు, విత్తనాలు, ఎరువుల దుకాణాలు, ట్రాక్టర్ల మరమ్మతు షెడ్లు, భోజన, అల్పాహార శాలలు, చిన్న చిన్న ఆస్పత్రులు, పశు వైద్యులు, పాఠశాలలతో కళకళలాడిన అమెరికన్‌ పల్లెలు నేడు చాలావరకు బోసిపోయాయి. రైతు కుటుంబాల యువత సేద్యం విడిచి, పట్టణాలకు వలసపోవడంతో ఎన్నో పల్లెలు నిర్మానుష్యంగా మారాయి. మెగా వ్యవసాయ కంపెనీల దెబ్బకు అమెరికన్‌ గ్రామాలు ఆర్థికంగానే కాదు, సామాజికంగానూ చితికిపోయాయి.
ఒకప్పుడు గోధుమ, ఓట్స్‌, మొక్కజొన్న, బీన్స్‌ వంటి రకరకాల పంటలు పండించిన రైతులు నేడు పందులు, కోళ్ల ఫారాలకు దాణా అందించడం కోసం, ఇథనాల్‌ తయారీ కోసం మొక్కజొన్న, సోయాబీన్‌లను పండించి బతుకు వెళ్లదీస్తున్నారు. బహుళ పంటల నుంచి ఏక పంట విధానానికి మారడం నేల సారాన్ని దెబ్బతీస్తోంది. 1985లో మిసోరీ రాష్ట్రంలో 23,000 మంది పందుల పెంపకందారులు ఉండగా, ఇప్పుడు వారి సంఖ్య 2000కు పడిపోయిందంటే కారణం- ఫ్యాక్టరీల పోటీని తట్టుకోలేకపోవడమే. పశువుల ఫారాలు కూడా 40 శాతం మేర తగ్గిపోయాయి.
గ్రామాల్లో విస్తరిస్తున్న అర్ధ బానిసత్వం