ఇటీవల కొత్తగా ముగ్గురు భారత రాయబారులను నియమించడాన్ని బట్టి చూస్తే చైనా విస్తరణవాద చర్యలకు భారత్ వ్యూహాత్మకంగా బదులు చెప్పేందుకు సిద్ధమైనట్లు తెలుస్తోంది. మరోవైపు అఫ్గానిస్థాన్లో పెరిగిపోతున్న తాలిబన్ల ప్రభావానికి అడ్డుకట్టవేసేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నట్లు స్పష్టమవుతోంది.
విదేశాంగ శాఖలో అదనపు కార్యదర్శి(అంతర్జాతీయ సంస్థలు, సదస్సులు)గా ఉన్న విక్రమ్ దొరైస్వామిని బంగ్లాదేశ్లో భారత హైకమిషనర్గా నియమించింది కేంద్రం. ఆసియాన్ కూటమిలో భారత రాయబారిగా ఉన్న రుద్రేంద్ర టాండన్ను అఫ్గానిస్థాన్ రాయబారిగా, విదేశాంగ శాఖలో జాయింట్ సెక్రెటరీ(అమెరికా)గా ఉన్న గౌరంగలల్ దాస్ను తైవాన్లోని ఇండియా-తైపీ అసోసియేషన్కు డైరెక్టర్ జనరల్గా నియమించింది.
లద్దాఖ్లో హింసాత్మక ఘర్షణలు, దక్షిణాసియాలో చైనా ఏకపక్ష ధోరణి, దక్షిణ, తూర్పు చైనా సముద్రంలో డ్రాగన్ మితిమీరిన వైఖరి, అఫ్గాన్ శాంతిస్థాపన ప్రక్రియలో తాలిబన్ల పాత్ర వంటి విషయాలను పరిగణలోకి తీసుకుంటే భారత్ తీసుకున్న ఈ నిర్ణయాలకు అత్యంత ప్రాధాన్యం ఉంది.
బంగ్లాను కాపాడేందుకు..
దక్షిణాసియా దేశాలను తన అధీనంలోకి తీసుకోవాలన్న కుటిల బుద్ధితో బంగ్లాదేశ్కు ఆకర్షణ మంత్రం వేస్తోంది చైనా. ఈ నేపథ్యంలో 1992 బ్యాచ్కి చెందిన ఇండియన్ ఫారిన్ సర్వీస్ అధికారి దొరైస్వామిని బంగ్లాదేశ్కి పంపుతోంది భారత్.
ఇదీ చదవండి-కళ్లు చెదిరే సొరంగ వ్యూహంతో చైనాకు భారత్ చెక్!
పెకువాలోని బీఎన్ఎస్ షేక్ హసీనా సబ్మెరైన్ బేస్ సహా బంగ్లాదేశ్లో డిఫెన్స్ ప్రాజెక్టులను చైనా వేగవంతం చేస్తోంది. బంగ్లాదేశ్ నావికాదళానికి రెండు సబ్మెరైన్లను అందించనుంది. చైనా సంస్థ సినోవాక్ బయోటెక్ లిమిటెడ్ అభివృద్ధి చేసిన కొవిడ్-19 వ్యాక్సిన్ మూడో దశ క్లినికల్ ట్రయల్స్కు బంగ్లాదేశ్ వైద్య పరిశోధన సంస్థ ఆమోదం తెలిపింది. ఇవన్నీ భారత్కు ఆందోళన కలిగించే విషయాలే.
మరోవైపు చైనా అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకంగా చేపట్టిన బెల్ట్ రోడ్ ఇనిషియేటివ్(బీఆర్ఐ)ని బంగ్లాదేశ్ ప్రధాని షేక్ హసీనా స్వాగతిస్తున్నారు. ఈ ప్రాజెక్టును తొలి నుంచి భారత్ వ్యతిరేకిస్తోంది. చైనా బీఆర్ఐ ప్రాజెక్టును అభివృద్ధి చెందిన దేశాలు సైతం వ్యతిరేకిస్తున్నాయి. ఈ ప్రాజెక్టు చిన్నదేశాలను అప్పుల ఊబిలో చిక్కుకునేలా చేస్తుందని మండిపడుతున్నాయి.
దక్షిణాసియా దేశాల్లో బంగ్లాదేశ్తో భారత్కు సన్నిహిత సంబంధాలు ఉన్నాయి. అయినప్పటికీ బంగాళాఖాతంలో సముద్ర జలాల నిర్వహణలో చైనాకు సహకరించేందుకు బంగ్లాదేశ్ ఒప్పుకుంది.
భారత్-బంగ్లా కీలక ఒప్పందాలు
గతేడాది అక్టోబర్లోనే బంగ్లాదేశ్ ప్రధాని షేక్ హసీనా భారత్లో పర్యటించారు. ఇందులో భాగంగా ఏడు ఒప్పందాలు, మూడు ప్రాజెక్టులకు ఇరు దేశాధినేతలు ఆమోదముద్ర వేశారు.
ఇదీ చదవండి-డోక్లాం కోసం చైనా ఆరాటం- భూటాన్తో 'దౌత్య' పోరాటం!
భారత్ నుంచి రాకపోకల కోసం బంగ్లాదేశ్కు చెందిన ఛట్టోగ్రామ్(చిట్టాగాంగ్), మోంగ్లా పోర్టులను ఉపయోగించుకోవడం, త్రిపురలోని సోనాంపురా నుంచి బంగ్లాదేశ్లోని దౌడ్కాంది వరకు వాణిజ్య జల మార్గాన్ని ఆచరణలోకి తీసుకురావడం సహా భారత్ ఇచ్చిన హామీ మేరకు బంగ్లాదేశ్కు 8 బిలియన్ డాలర్ల లైన్ ఆఫ్ క్రెడిట్ను అమలు చేయడం వంటి ఒప్పందాలు చేసుకున్నారు. ప్రజా వాణిజ్యాన్ని ప్రోత్సహించడం కోసం రోడ్డు, రైల్వే కనెక్టివిటీని పునరుద్ధరించేందుకు ఇరుదేశాలు అంగీకారానికి వచ్చాయి.
మూడు ప్రాజెక్టులలో భాగంగా
- బంగ్లాదేశ్ నుంచి భారీగా లిక్విఫైడ్ పెట్రోలియం గ్యాస్(ఎల్పీజీ) దిగుమతి చేసుకోవడం
- ఢాకాలోని రామకృష్ణ మిషన్లో వివేకానంద భవన్(విద్యార్థుల హాస్టల్)ను ఏర్పాటు చేయడం
- ఖుల్నాలోని ఇన్స్టిట్యూషన్ ఆఫ్ డిప్లమా ఇంజినీర్స్ బంగ్లాదేశ్(ఐడీఈబీ)లో బంగ్లాదేశ్-భారత్ వృత్తి నైపుణ్య అభివృద్ధి సంస్థను నెలకొల్పడం
ఈ నేపథ్యంలో దొరైస్వామిని బంగ్లాదేశ్కు పంపించడం వెనక వ్యూహాత్మక ఆలోచనలు ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది. మాండరీన్, ఫ్రెంచ్ భాషల్లో ప్రావీణ్యం ఉన్న ఈయన.. దిల్లీలోని విదేశాంగ శాఖ ప్రధాన కార్యాలయంలో జాయింట్ సెక్రెటరీగా, ఇండో-పసిఫిక్ వ్యవహారాల అధిపతిగా పనిచేశారు.
తైవాన్ నుంచి చైనాకు చెక్!
ఇండో-పసిఫిక్లో శాంతి, సామరస్యాలు నెలకొల్పే విధంగా అమెరికా, జపాన్, ఆస్ట్రేలియా, భారత్ ప్రయత్నిస్తున్నాయి. ఈ ప్రాంతంలో చైనా దూకుడుకు కళ్లెం వేయడానికి చతుర్భుజ కూటమిగా ఏర్పడుతున్నాయి.
ఈ నేపథ్యంలో 1999 బ్యాచ్కు చెందిన ఐఎఫ్ఎస్ అధికారి దాస్ను తైవాన్కు రాయబారిగా నియమించింది భారత్. దక్షిణ చైనా సముద్రంలో చైనా దుందుడుకు వైఖరి, పొరుగుదేశాలతో వివాదాలు, జపాన్ సెంకకు ద్వీపాలపై హక్కులు ప్రకటించుకోవడం, తైవాన్ గగనతలంలోకి తరచుగా చొరబడటం వంటి పరిణామాల నేపథ్యంలో భారత్ వ్యూహాత్మకంగానే ఈ నియామకం చేపట్టింది.
ఇదీ చదవండి-భూటాన్ మాదేనంటూ చైనా కొత్త కుట్రలు
ఈ ప్రాంతంలో చైనా సైనిక సన్నద్ధతను పెంచుకుంటోందని తైవాన్ విదేశాంగ మంత్రి జోసెఫ్ వూ ఇటీవల వెల్లడించారు. ఇప్పటికే నావికాదళ విన్యాసాలు, గగనతలంలో చొరబాట్లు పెరిగిన నేపథ్యంలో మంత్రి వ్యాఖ్యలకు మరింత ప్రాధాన్యం సంతరించుకుంది.
దౌత్యం లేకున్నా దోస్తీ..
వన్ చైనా పాలసీ ప్రకారం తైవాన్తో భారత్కు దౌత్యపరమైన సంబంధాలు లేవు. కానీ ఇండియా-తైపీ అసోసియేషన్లో భాగంగా తైవాన్లో భారత్ ప్రాతినిథ్యం వహిస్తోంది. ఈ అసోసియేషన్కు కొత్త డైరెక్టర్ జనరల్గా దాస్ను నియమించింది కేంద్రం. ఇదే విధంగా దిల్లీలో ఉన్న తైవాన్ ఆర్థిక, సాంస్కృతిక కేంద్రం ద్వారా ఆ దేశం భారత్లో ప్రాతినిథ్యం వహిస్తోంది. అధ్యక్షురాలు సాయ్ ఇంగ్ వెన్ హయాంలో విదేశాలతో సహకారం పెంచుకునే విధంగా తైవాన్ నూతన విధానాన్ని రూపొందించుకుంది. భారత్ సహా ఆగ్నేయాసియా, దక్షిణాసియా, ఆస్ట్రేలియాసియాలోని 18 దేశాలతో సహకారం పెంచేందుకు ప్రయత్నిస్తోంది.
తైవాన్లో ప్రాతినిథ్యం వహించనున్న దాస్కు.. మాండరీన్లో అత్యంత ప్రావీణ్యం ఉంది. బీజింగ్లోని భారత రాయబార కార్యాలయంలో రెండు సార్లు సేవలందించారు. మన్మోహన్ సింగ్ హయాంలో ప్రధాని కార్యాలయం డిప్యూటీ సెక్రెటరీగా పనిచేశారు. వాషింగ్టన్లోని భారత రాయబార కార్యాలయంలో కౌన్సెలర్గా బాధ్యతలు నిర్వహించారు.
అఫ్గాన్..
అఫ్గానిస్థాన్కు నూతన భారత రాయబారిగా టాండన్ను నియమించడం సైతం ఆసక్తికరమైన వ్యూహంగానే కనిపిస్తోంది. తాలిబన్ కేంద్ర నాయకత్వంలో మార్పులు జరగడం, అఫ్గాన్ నుంచి అమెరికా దళాలు ఉపసంహరించుకోవడం వంటి పరిస్థితుల నేపథ్యంలో భారత్ ఈ మార్పులు చేపట్టింది.
ఇదీ చదవండి-చైనా 'ఇరాన్‌' తంత్రం.. ఎందుకీ దోస్తీ?
తాలిబన్ అధినేత హిబతుల్లాకు కరోనా సోకిందని పలు నివేదికలు వెల్లడిస్తున్నాయి. అతను మరణించి ఉండవచ్చని పేర్కొంటున్నాయి. పాకిస్థాన్ మద్దతు ఉన్న హక్కానీ నెట్వర్క్ అధినేత, తాలిబన్ డిప్యూటీ లీడర్ సిరాజుద్దీన్ హక్కానీ సైతం వైరస్ వల్ల అనారోగ్యం బారిన పడ్డారని నివేదికలు చెబుతున్నాయి. ఈ నేపథ్యంలో మరో డిప్యూటీ లీడర్ మహమ్మద్ యాకూబ్ తాలిబన్కు నేతృత్వం వహిస్తున్నారని సమాచారం. అమెరికాతో శాంతి చర్చలకు యాకూబ్ సముఖంగా ఉన్నారు. ఫలితంగా భారత్తో స్నేహ సంబంధాల పునరుద్ధరణకు అవకాశం లభిస్తుందని నిపుణులు చెబుతున్నారు.
శాంతి చర్చల మాటేంటి?
అఫ్గాన్లో తాలిబన్లతో శాంతి చర్చల్లో పాల్గొనకూడదనే వైఖరిని భారత్ అవలంబిస్తోంది. అఫ్గాన్ శాంతి ప్రక్రియ 'అఫ్గాన్ నేతృత్వంలో, అఫ్గాన్ యజమాన్యంలో, అఫ్గాన్ నియంత్రణలో ఉండాలి' అని భారత్ స్పష్టం చేస్తోంది.
అఫ్గాన్కు సహకారాలు అందిస్తున్న అతిపెద్ద దేశం భారత్. అయినప్పటికీ బహుళ పక్షాల శాంతి చర్చలకు భారత్ దూరమైపోయింది. ప్రస్తుతం ఈ శాంతి చర్చల్లో అమెరికా కీలకంగా వ్యవహరిస్తోంది. అదేసమయంలో భారత్ను చర్చల్లో పాల్గొనేలా చేసేందుకు అమెరికా తీవ్రంగా ప్రయత్నిస్తోంది. అఫ్గాన్ పునరుద్ధరణలో అమెరికా ప్రత్యేక ప్రతినిధులు చేపట్టిన శాంతి ప్రక్రియకు మద్దతివ్వాలని కోరుతోంది. ఈ విషయమై అఫ్గాన్లోని అమెరికన్ దౌత్యవేత్త జల్మీ ఖాలిల్జద్ భారత్తో నిరంతరం సంప్రదింపులు జరుపుతున్నారు.
కాబట్టి ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో అఫ్గాన్కు నూతన రాయబారిని నియమించడం ప్రాధాన్యతతో కూడిన అంశమే. టాండన్ ఇదివరకే కాబూల్లోని భారత రాయబార కార్యాలయంలో విధులు నిర్వర్తించారు. జలాలాబాద్లో కాన్సూల్ జనరల్గా వ్యవహరించారు. టాండన్ను అఫ్గాన్ వ్యవహారాల్లో నిపుణుడిగా పరిగణిస్తారు.
(రచయిత-అరూనిమ్ భూయాన్)
ఇదీ చదవండి-భారత్, నేపాల్ మధ్యలో చైనా- నిలిచేది ఎవరి బంధం?
