తూర్పు లద్దాఖ్లో చైనా-భారత్ మధ్య ఘర్షణ జరిగి 100 రోజులు పూర్తయినా.. ఇరుదేశాల మధ్య ప్రతిష్టంభన అలాగే కొనసాగుతోంది. వివాదాస్పద ఫింగర్స్ ప్రాంతంలో తిష్ఠవేసిన డ్రాగన్ వెనక్కి వెళ్లేందుకు నిరాకరించడం వల్ల.. దౌత్య, సైనిక స్థాయిలో చర్చలు సత్ఫలితాలను ఇవ్వట్లేదు. ఈ నేపథ్యంలో భారత్ కూడా అమీతుమీ తేల్చుకునేందుకు సిద్ధమైంది. ఈ సుదీర్ఘ పోరులో భాగంగా శీతాకాలంలోనూ వాస్తవాధీన రేఖ వెంబడి సైనిక బలగాలను ఉంచనుంది భారత్. ఇందుకు సంబంధించిన వివరాలను పార్లమెంటు ప్రజా పద్దుల సంఘానికి సమర్పించారు చీఫ్ ఆఫ్ డిఫెన్స్ స్టాఫ్ జనరల్ బిపిన్ రావత్. అయితే గడ్డకట్టిన మంచుకొండలు, తీవ్రమైన చలి ప్రాంతంలో బలగాలు అక్కడ ఉండటం చాలా కష్టమైన పని. వాటితో పాటు కొన్ని సమస్యలు కూడా భారత సైన్యానికి సవాల్ విసురుతున్నాయి. అవేంటో ఓసారి చూద్దాం.
శీతాకాలంతోనే ఓ యుద్ధం...
లద్దాఖ్లో శీతాకాలంలో చలితీవ్రత చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది. కాబట్టి సైనికులు శత్రువులతో కంటే గడ్డకట్టించే చలితోనే పెద్ద యుద్ధం చేయాల్సి ఉంటుంది. ఎత్తైన పర్వత ప్రాంతం కావడం వల్ల ఆక్సిజన్ స్థాయిలు చాలా కనిష్ఠంగా ఉంటాయి. అంటే సరిగ్గా గాలి పీల్చుకొనే పరిస్థితి ఉండదు. అంతా మంచుతో నిండి ఉండటం వల్ల మంచినీరు తాగాలన్నా కష్టమే. హిమపాతం కారణంగా రహదారులు మూతపడి ప్రతి ఏడాది ఐదు లేదా ఆరు నెలలు లద్దాఖ్ ప్రాంతం.. భారత్లోని మిగతా భాగంతో సంబంధాలే కోల్పోతుంది. లద్దాఖ్కు వెళ్లే రెండు దారులు(రోహ్తంగ్, జోజి లా) శీతాకాలంలో పూర్తిగా మంచుతో కప్పి ఉంటాయి.
శీతాకాలంలో సైనికుల కార్యకలాపాలకు చాలా ఇబ్బందులు ఉంటాయి. దానితో పాటు రహదారి మూసివేత వల్ల ఆ సమయంలో వారికి కనీస సదుపాయాలు సమకూర్చడం కూడా చాలా కష్టమే. ఇవన్నీ చేయడానికి ఉండే మిలటరీ ప్లానర్లు విపరీతమైన సవాళ్లు ఎదుర్కొంటారు. అందుకే తర్వాతి శీతాకాలం రాకముందే నిత్యావసరాలన్నింటినీ తెచ్చిపెడుతుంది భారత సైన్యం. దీన్ని అడ్వాన్స్ వింటర్ స్టాకింగ్ (ఏడబ్ల్యూఎస్) అని పిలుస్తారు. ఈ సమయంలో చేసే సరకు తరలింపు సైన్యం చేపట్టే అతిపెద్ద ఎక్సర్సైజ్గా పేర్కొంటారు. రహదారులు మూసివేసి ఉండే ఆ ఆరు నెలల కోసం సైనికులకు అవసరమయ్యే ప్రతి వస్తువు సేకరణ నుంచి రవాణా చేయడం వరకు ఇందులో భాగంగా ఉంటాయి.
ఇలా సన్నాహాలు..
సాధారణంగా మంచు ఉండే ఈ ప్రాంతంలో బలగాలకు ఇబ్బందులు లేకుండా బోర్డర్ రోడ్స్ ఆర్గనైజేషన్ రోడ్ల వెంబడి మంచు తొలగిస్తూ తీరిక లేకుండా ఉంటుంది. ఆ ప్రక్రియ పూర్తయ్యాక మే నెలలో రహదారుల్లో ప్రయాణాలకు అనుమతిస్తారు. అప్పడు పఠాన్కోట్, జమ్మూలోని డిపోల నుంచి లద్దాఖ్కు సరకు రావాణా మొదలవుతుంది. చలికాలానికి నెలల ముందే మొదలయ్యే ఈ తరలింపు ప్రక్రియ కఠినమైనది. టూత్ బ్రష్, దుస్తులు,రేషన్, ఇంధనం, మందులు, మందుగుండు సామగ్రి, సిమెంట్, గుడారాలు ఏర్పాటు చేసుకునే వస్తువులు సహా అన్నిరకాల నిత్యావసరాలు అక్కడకు తీసుకెళ్లాల్సి ఉంటుంది.
10 నుంచి 14 రోజుల ప్రయాణం...
జోజి లా మీదుగా లేహ్కు వెళ్లి రావాలంటే 10 రోజులు పడుతుంది. అదే రోహ్తంగ్ మార్గంలో వెళ్లొస్తే 14 రోజులు పడుతుంది. ఆ రవాణా సమయంలో డ్రైవర్లు రాత్రి విశ్రాంతి తీసుకునేందుకు ఈ రెండు మార్గాల్లో రవాణా శిబిరాలు ఏర్పాటు చేస్తారు. ఈ రెండు వారాల ప్రయాణంలో ప్రతి రాత్రి ఒక డ్రైవర్ వేరు వేరు ప్రదేశాల్లో నిద్రిస్తాడు. ఈ యాత్ర పూర్తయ్యాక మళ్లీ రెండు రోజులు సెలవు ఉంటుంది. ఆ తర్వాత రెండో ట్రిప్కు డైవర్లు సిద్ధం అవుతారు. అలా ఆరు నెలల పాటు వారు అటూ ఇటూ రాకపోకలు సాగిస్తూనే ఉంటారు. ఒక్క సీజన్లో ఒక వ్యక్తి దాదాపు 10 వేల కిలోమీటర్లు డ్రైవింగ్ చేస్తాడు. కొండప్రాంతంలో జరిగే ఈ ప్రయాణం కోసం మిలటరీ ట్రాన్స్పోర్ట్తో పార్టు సివిల్ ట్రక్కులు, ఇండియన్ ఆయిల్ కార్పొరేషన్కు చెందిన ఇంధన ట్యాంకర్లను అద్దెకు తీసుకొని వినియోగిస్తారు.
ఇది మరో యుద్ధం..