దేశంలో థర్మల్ విద్యుత్‌ కేంద్రాలను తీవ్ర బొగ్గు కొరత పీడిస్తోంది. ఇప్పట్లో ఈ కొరత తీరే అవకాశాల్లేవని నిపుణులు తేల్చి చెబుతున్నారు. ఒకరకంగా ఈ పరిస్థితి ఉత్పన్నం కావడానికి ప్రభుత్వ విధానాలే కారణం. పెరుగుతున్న విద్యుత్‌ డిమాండును తీర్చడంలో థర్మల్ కేంద్రాల పాత్ర కీలకం. రోజువారీ జాతీయ విద్యుత్‌ డిమాండు రికార్డు స్థాయిలో రెండు లక్షల మెగావాట్లకు చేరింది. అందులో 70శాతం బొగ్గుతో ఉత్పత్తయ్యే విద్యుత్‌ వల్లే తీరుతోంది. ఇది బొగ్గు కొరతకు ప్రధాన కారణం. అంతర్జాతీయ మార్కెట్‌లో అనూహ్యంగా పెరుగుతున్న బొగ్గు ధరలు చైనా, భారత్‌ వంటి దేశాల ఇంధన రంగాన్ని అతలాకుతలం చేస్తున్నాయి. అమెరికా వంటి అగ్రరాజ్యాన్ని సవాలు చేస్తున్న చైనాలో రోజూ గంటల కొద్దీ కరెంటు కోతలు విధించాల్సి వస్తోంది. అంతర్జాతీయ మార్కెట్‌లో పెరిగిన బొగ్గు ధరలు, కొరతలే అందుకు ప్రధాన కారణాలు. ప్రపంచమంతా వాడే బొగ్గులో 65శాతం వాటా చైనా, ఇండియాలదే. వీటి తరవాతి స్థానాల్లో ఆసియా దేశాలైన జపాన్‌, దక్షిణ కొరియా ఉన్నాయి.
బకాయిల ఊబిలో డిస్కమ్‌లు..
ఇండియాలో కొవిడ్‌ సంక్షోభానికి ముందు 2019 ఆగస్టు నెలలో 10,600 కోట్ల యూనిట్ల విద్యుత్‌ డిమాండు నమోదైతే, 2021 ఆగస్టులో అది 12,400 కోట్ల యూనిట్లకు పెరిగింది. తెలుగు రాష్ట్రాల విభజనకు ముందు ఉమ్మడి ఏపీలో రోజూవారీ గరిష్ఠ విద్యుత్‌ డిమాండు 13 వేల మెగావాట్లుంటే, ఇప్పుడు ఒక్క తెలంగాణ రాష్ట్రంలోనే అత్యధిక రోజువారీ డిమాండు 13,608 మెగావాట్లకు చేరింది. ఇక ఏపీలో మరో 10 వేల మెగావాట్లుంది. అంటే ఏడేళ్లలోనే దాదాపు 80శాతం అదనంగా కరెంటు డిమాండు పెరిగింది. ఇప్పుడు దేశంలోని మొత్తం 135 థర్మల్ కేంద్రాలకు బొగ్గు కొరత తీవ్రంగా ఉంది. పలు థర్మల్ కేంద్రాలు నిత్యం బొగ్గు కొంటున్నా ఆ సొమ్మును గనుల యాజమాన్యాలకు నిర్ణీత గడువులోగా చెల్లించడం లేదు. బొగ్గు తవ్వకం నుంచి మొదలుపెడితే దాన్ని తీసుకెళ్ళి మండించి, కరెంటు ఉత్పత్తి చేసి, ప్రజలకు విక్రయించేదాకా సాగుతున్న ప్రక్రియను రాష్ట్రాల ప్రభుత్వాలు ఛిన్నాభిన్నం చేస్తున్నాయి. ఇది అంతిమంగా దేశ ఇంధన రంగంపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతోంది. బొగ్గు తవ్వితే దాన్ని విద్యుదుత్పత్తి కేంద్రాలు కొంటాయి. దానికి సొమ్ము చెల్లించాలి. విద్యుదుత్పత్తి కేంద్రా(జెన్‌కో)లకు సొమ్ము రావాలంటే అవి ఉత్పత్తి చేసిన కరెంటును విద్యుత్‌ పంపిణీ సంస్థ(డిస్కం)లకు అమ్మాలి. కరెంటును కొన్న డిస్కమ్‌లు సొమ్ము చెల్లించాలంటే అవి ప్రజలకు విక్రయించి డబ్బు రాబట్టాలి.
ఇక్కడే మెలిక ఉంది. బొగ్గు తవ్వకానికి అవుతున్న ఖర్చులను గానీ, దాని విక్రయ ధర లేదా కొనుగోలు ధర, లేదా కరెంటు కొనుగోలు ధరలను నియంత్రించే అధికారం రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు లేదు. డిస్కమ్‌లు ప్రజలకు కరెంటు విక్రయించే అంతిమ ధరను మాత్రం ఓట్ల కోసం రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు ఇష్టారాజ్యంగా నిర్ణయిస్తున్నాయి. కొన్ని రాష్ట్రాలు ఉచితంగా లేదా తక్కువ ఛార్జీలకు కరెంటు విక్రయించాలని డిస్కమ్‌లను ఆదేశిస్తున్నాయి. నష్టాలొస్తే రాయితీల రూపంలో నిధులిస్తామని చెబుతున్నా, ఆ హామీ సరిగ్గా అమలు కావడంలేదు. దానివల్ల డిస్కమ్‌లు నష్టాల ఊబిలోకి కూరుకుపోతున్నాయి. ఇప్పటికే దేశవ్యాప్తంగా డిస్కమ్‌ల నష్టాలు రూ.55 వేల కోట్లకు చేరాయి. తెలంగాణ, ఏపీ రాష్ట్రాల డిస్కమ్‌ల నష్టాలే రూ.20 వేల కోట్లకు పైగా ఉన్నాయి. డిస్కమ్‌లు దేశంలో జెన్‌కోలకు రూ.90 వేల కోట్లకు పైగా బకాయి పడ్డాయి. ఈ సొమ్ము చేతికి రాక జెన్‌కోలు బొగ్గు గనులకు వేల కోట్ల రూపాయలు బకాయిలు పెడుతున్నాయి. ఈ చక్రవ్యూహంలో ఏ సంస్థలూ ఆర్థిక ఇబ్బందులను అధిగమించలేకపోతున్నాయి.
'థర్మల్' వాటాయే అధికం..