ఈ ఏడాది టోక్యో ఒలింపిక్స్‌లో భారతదేశం గౌరవప్రదమైన సంఖ్యలో పతకాలు గెలుచుకోవడం ఎందరికో సంతృప్తి కలిగించింది. ఇటీవల ప్రకటించిన నోబెల్ బహుమతి విజేతల్లో ఒక్కరంటే ఒక్క భారతీయ శాస్త్రవేత్త లేకపోవడం ఎంతగానో తీవ్ర నిరాశ మిగిల్చింది. 1930లో సర్‌ సి.వి.రామన్ భౌతికశాస్త్ర నోబెల్ను గెలిచిన తరవాత ఈ 91 ఏళ్లలో భారత గడ్డపై నుంచి మరెవరూ సైన్స్ నోబెల్ను గెలవలేకపోవడానికి కారణాలేమిటనే ప్రశ్న అందరినీ తొలుస్తోంది. సాహిత్యం, శాంతి సాధన రంగాల్లో మాత్రం రవీంద్రనాథ్‌ టాగూర్‌, మదర్‌ థెరెసా, కైలాస్‌ సత్యార్థి నోబెల్ సాధించగలిగారు. 1901 నుంచి ఏటా భౌతిక, రసాయన, వైద్య, సాహిత్యం, శాంతి సాధన రంగాల్లో అపూర్వ విజయ సాధకులకు నోబెల్ బహుమతులు ప్రదానం చేస్తున్నారు. 1969 నుంచి ఆర్థిక శాస్త్రంలో నోబెల్ పురస్కారాన్ని అందిస్తున్నారు. భారత గడ్డపై నుంచి అమర్త్యసేన్‌ ఒక్కరే 1998లో ఆర్థిక నోబెల్ను సాధించారు. భారత సంతతికి చెందిన హరగోవింద్‌ ఖురానా (వైద్యం), సుబ్రహ్మణ్యన్‌ చంద్రశేఖర్‌ (భౌతిక శాస్త్రం), వెంకటరామన్‌ రామకృష్ణన్‌ (రసాయన శాస్త్రం), అభిజిత్‌ బెనర్జీ (ఆర్థిక శాస్త్రం) నోబెల్ బహుమతులను గెలుచుకున్నా- వారంతా విదేశీ పౌరసత్వం కలిగినవారు. విదేశాల్లో సాగించిన పరిశోధనలే వారికి నోబెల్ను సాధించిపెట్టాయి.
భారతీయ వర్సిటీలపై శీతకన్ను
స్వాతంత్య్రానికి ముందు భారతీయ విశ్వవిద్యాలయాల్లో విజయవంతంగా పరిశోధనలు జరిగేవి. సి.వి.రామన్, జగదీశ్‌ చంద్రబోస్‌, శ్రీనివాస రామానుజన్‌, సత్యేంద్రనాథ్‌ బోస్‌ వంటి శాస్త్రజ్ఞులు విశ్వవిద్యాలయాల్లోనో, బిర్లా ఇన్‌స్టిట్యూట్‌, సాహా ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ వంటి ప్రతిష్ఠాత్మక ప్రైవేటు పరిశోధన సంస్థల్లోనో ఉండి నవ్య ఆవిష్కరణలు సాధించారు. స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తరవాత హోమీ భాభా, ఎస్‌.ఎస్‌.భట్నాగర్‌, మహలనోబిస్‌ వంటి శాస్త్రవేత్తల నేతృత్వంలో నెహ్రూ ప్రభుత్వం వివిధ జాతీయ ప్రయోగశాలలను, శాస్త్రపరిశోధన సంస్థలను ఏర్పాటు చేసింది. పరిశోధన-అభివృద్ధి (ఆర్‌అండ్‌డీ) నిధుల్లో సింహభాగం ఈ సంస్థలకే కేటాయిస్తూ, విశ్వవిద్యాలయాలకు అరకొర నిధులతో సరిపెడుతున్నారు. పోనీ, జాతీయ ప్రయోగశాలలు, విశ్వవిద్యాలయాలు కలిసికట్టుగా పని చేస్తున్నాయా అంటే, అదీ లేదు. పరిశోధనలకు ప్రాధాన్యమిచ్చేలా ప్రత్యేక విశ్వవిద్యాలయాలను స్థాపించి ప్రోత్సహించాలనే చైతన్యం పాలకులకు లోపించింది. పరిశ్రమలకు విశ్వవిద్యాలయాలకు మధ్య అనుసంధానం గురించి ఎంత తక్కువ చెప్పుకొంటే అంత మంచిది. ఈ అసమతుల్యతలను సరిదిద్దనిదే నోబెల్‌కు అర్హమైన నవ్య ఆవిష్కరణలు ఇక్కడ సాధ్యపడవు.
స్వాతంత్య్రం అనంతరం మౌలిక శాస్త్ర పరిశోధనలకన్నా, శీఘ్ర ప్రగతికి తోడ్పడే సాంకేతికతలకు భారత్ ప్రాధాన్యమిచ్చింది. శాస్త్ర ఆవిష్కరణలకన్నా వాటిని అన్వయించడానికి పెద్దపీట వేసింది. దీనికి భిన్నంగా అమెరికా భౌతిక, రసాయన, వైద్య శాస్త్రాల్లో మౌలిక పరిశోధనలకు అంకితమైంది. తక్షణ ప్రయోజనం ఆశించకుండా పరిశోధనలకు భారీ పెట్టుబడులను, సుదీర్ఘ సమయాన్ని కేటాయిస్తోంది. అందుకే ఇంతవరకు మౌలిక శాస్త్ర పరిశోధనల్లో అత్యధిక నోబెల్ బహుమతులు అమెరికా పరమయ్యాయి. బ్రిటన్‌, జర్మనీ, ఫ్రాన్స్‌, రష్యాలదీ అదే విధానం. జీడీపీలో పెద్ద వాటాను శాస్త్ర పరిశోధన-అభివృద్ధికి కేటాయించే ఈ దేశాలు సహజంగానే ఎక్కువ నోబెల్ బహుమతులను కైవసం చేసుకొంటున్నాయి. అవి జీడీపీలో ఒకటి నుంచి మూడు శాతం వరకు పరిశోధనలపై పెట్టుబడి పెడుతున్నాయి. భారతదేశం కేవలం 0.7 శాతం జీడీపీని కేటాయిస్తోంది. అలాగని ఎక్కువ నిధులు కేటాయిస్తే ఎక్కువ నోబెల్ బహుమతులు వస్తాయని చెప్పలేం. అమెరికా (మూడు శాతం) కన్నా ఎక్కువగా... నాలుగు శాతం జీడీపీని పరిశోధనలకు వెచ్చించే దక్షిణ కొరియా కనీసం ఒక్క సైన్స్ నోబెల్‌నూ సాధించలేకపోయింది. కొత్త ఆవిష్కరణలకన్నా వ్యాపారాభివృద్ధికి శాస్త్ర విజ్ఞానాన్ని సాంకేతిక పరిజ్ఞానంగా మార్చి ఉపయోగించుకోవడమే దక్షిణ కొరియా విధానం. భారత్ సైతం స్వాతంత్య్రం వచ్చినప్పటి నుంచి ఇటువంటి విధానాన్నే అనుసరిస్తోంది. కానీ దక్షిణ కొరియా, జపాన్‌, తైవాన్‌, చైనాల మాదిరిగా సాంకేతికతలో నవీన ఉత్పత్తులను మార్కెట్‌లోకి తీసుకురాలేక పోతోంది. అనుకరణదారుగా మిగలడమే తప్ప నవ్య పథగామిగా ఎదగాలనే తృష్ణ భారత్‌కు లోపించిందనేది నిపుణుల భావన.
పరిశోధనల్లో వెనకబాటు