దేశాన్ని మార్చాలని నేతలు కలలు కనడం మంచిదే. కానీ వాస్తవాలు మరచి కలల్లో జీవించినా, స్వల్పకాలంలో కనపడే ఫలితాలను దీర్ఘకాలిక నిర్మాణాత్మక మార్పులకు ఆపాదించుకున్నా... దేశానికే ప్రమాదం. దేశంలో రహదారుల నిర్మాణం ఊపందుకుంది. 2020-21లో రోజుకు 37 కిలోమీటర్ల రహదారి నిర్మాణం జరిగింది. 2014-15 (12.08 కి.మీ.)తో పోల్చితే ఇది మూడింతలు. రహదారుల పొడవు 13,394 కి.మీ. చేరింది. వీటన్నింటి ఫలితంగా భారత్ ప్రపంచ రికార్డును నెలకొల్పిందని కేంద్ర రోడ్డు రవాణాశాఖ మంత్రి నితిన్ గడ్కరీ గర్వంగా ప్రకటించారు. ఈ ఏడాది, రోజుకు 40 కిలోమీటర్ల రోడ్డు నిర్మించే స్థాయికి ఎదుగుతామని ఆశాభావం వ్యక్తం చేశారు. ఈ రంగంలో రానున్న రెండేళ్లలో రూ.15లక్షల కోట్ల పెట్టుబడులు వస్తాయని మంత్రి వెల్లడించారు. అయితే, 2021-22 ఆర్థిక సంవత్సరంలో 4600 కి.మీ. జాతీయ రహదారుల నిర్మాణం చేపట్టాలన్న ఎన్‌హెచ్‌ఏఐ లక్ష్యం- కేంద్రమంత్రి ప్రకటించిన లక్ష్యాలకు సుదూరంగా ఉండటం గమనార్హం.
నిధుల సేకరణలో ఇక్కట్లు
రహదారుల నిర్మాణాన్ని పెంచేందుకు రెండు దశాబ్దాలుగా అన్ని ప్రభుత్వాలు తమ వంతు ప్రయత్నాలు చేశాయి. ఇటీవలి కాలంలో ఉన్నతస్థాయి టాస్క్‌ఫోర్స్‌ అధ్యక్షతన ఏర్పాటు చేసిన నేషనల్‌ ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్‌ పైప్‌లైన్‌(ఎన్‌ఐపీ) ఇందులో భాగమే. 2019-25 మధ్యకాలంలో సుమారు రూ.15లక్షల కోట్ల విలువైన భారీ మౌలిక వసతుల ప్రాజెక్టుల రూపకల్పనతో పాటు వాటిని ఆచరణలో పెట్టేందుకు ఈ టాస్క్‌ఫోర్స్‌ను ఏర్పాటు చేశారు. ఇందులో మొత్తం మీద 34 సబ్‌ సెక్టార్లలో 1,695 ప్రాజెక్టులు ఉన్నాయి. రూ.100 కోట్ల వ్యయాన్ని మించిన ప్రాజెక్టులను దీనికిందకు తీసుకురావడం ఇటీవలి కాలంలో చోటుచేసుకున్న కీలక మార్పు. అయితే, నిర్దేశించుకున్న లక్ష్యాలను ప్రభుత్వం చేరుకోగలదా అనేది అనుమానమే. ఇందులో ఎన్నో సమస్యలున్నాయి. ముందుగా- అసలు పెట్టుబడులు లేవు. ప్రాజెక్టుల కోసం కొత్తగా రూ.70వేల కోట్ల పెట్టుబడులు అవసరం. పీపీపీ నమూనా ద్వారా కంపెనీల పెట్టుబడి పెంచడం ఇతరత్రా మార్గాల ద్వారా సాధ్యమవుతుందనుకున్నా, బ్యాంకుల నుంచి అదనంగా ఏడాదికి రూ.6.8లక్షల కోట్లు రుణాలు తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది. బ్యాంకింగ్‌ రంగం, ఆర్థిక వ్యవస్థ పరిస్థితిని చూస్తే ఇది సాధ్యపడే విషయం కాదన్నది స్పష్టం. పరపతి వృద్ధి రెండింతలైతే తప్ప ప్రభుత్వ లక్ష్యం నెరవేరడం కష్టమని తెలుస్తోంది.
చైనా చేస్తుందదే..
స్థూల ఆర్థిక అసమానతలను సృష్టించకుండా నిధులను సేకరించడం ఎన్‌ఐపీకి రెండో సవాలు. నిరర్థక ఆస్తులు పెరుగుతుండటం వల్ల బ్యాంకుల పరిస్థితి దారుణంగా మారింది. విదేశాల నుంచి భారీ మొత్తాన్ని అప్పుగా తీసుకుని వాటిని సమయానికి తిరిగి చెల్లించలేకపోతే దేశానికే ప్రమాదం. కరోనా కట్టడిలో కేంద్రం విఫలమవడం వంటి సామాజిక అనిశ్చితి దీర్ఘకాల పెట్టుబడిదారులను భయపెడుతుంది. వీటన్నింటికీ దూరంగా ఉండాలని వారు భావిస్తారు. కరోనా అనంతర కాలంలోనూ ఆర్థిక మాంద్యం కొనసాగుతుండటం వల్ల వనరుల కోసం పోటీ విపరీతంగా పెరిగిపోవడం మూడో సమస్య. రహదారుల విషయంలో ప్రభుత్వం ఏవైనా ప్రయత్నాలు చేస్తే అవి కేవలం ప్రైవేటు, పీపీపీలను మాత్రమే ఆకర్షించే అవకాశముంది. లక్ష్యాన్ని సాధించాలంటే, అప్పులు చేసి రోడ్డు నిర్మాణాల్లో పెట్టుబడి పెట్టాల్సి ఉంటుంది. ఆ తరవాత వాటిని ప్రైవేటీకరించాలి. చైనా చేస్తున్నది ఇదే. కానీ ఇండియా చైనా కాదు!
భూసేకరణ పెద్ద సమస్య
నాలుగో సమస్య అతిముఖ్యమైన భూసేకరణ. రహదారుల సంఖ్యను పెంచాలంటే భూములు కావాలి. తక్కువ ధరలకు వాటిని కొనుగోలు చేసేందుకు ప్రభుత్వం ప్రయత్నిస్తే వ్యతిరేకత తప్పదని గత అనుభవాలు స్పష్టం చేస్తున్నాయి. ప్రజలు, ముఖ్యంగా రైతుల నుంచి తక్కువ ధరలకే భూములను సేకరించడం, ఆ తరవాత వాటిని వ్యాపారాల కోసం వినియోగించడం సాధారణ విషయమైపోయింది. ఫలితంగా భూములు ఇచ్చిన కుటుంబాలు ఆర్థికంగా తీవ్ర నష్టాన్ని చవిచూస్తున్నాయి. భూములు సేకరించేటప్పుడు యజమానుల ప్రయోజనాలను కూడా దృష్టిలో పెట్టుకోవాలని 2014 భూసేకరణ చట్టం విస్పష్టంగా చెప్పింది. ప్రభుత్వం దీనిని పాటించాలి. వాస్తవానికి రహదారులను నిర్మించడం దేశానికి పెద్ద సవాలు కాదు. కానీ నాణ్యమైన రహదారులను నిర్మించడమే అతిపెద్ద సవాలు. అంతర్జాతీయ ప్రమాణాలతో జీవితకాలం రోడ్లను నిర్వహించడం ముఖ్యం. నాణ్యత, నిర్వహణ విషయంలో దేశంలోని అనేక రహదారులు ఇప్పటికీ దారుణ పరిస్థితుల్లోనే ఉన్నాయి.