AZADI KA AMRIT: "భారత్‌లోని కుటీర పరిశ్రమల్లో తయారై వస్తున్న సన్నటి, మెత్తటి దుస్తులు, కళాఖండాలపై మనదేశ మహిళలు, ధనవంతులు మనసు పారేసుకుంటున్నారు. వాటిని సొంతం చేసుకునేందుకు బంగారాన్ని వదులుకుంటున్నారు. ఇదిలాగే కొనసాగితే ఇండియా నుంచి వచ్చే దుస్తులు, కళాఖండాలతో బ్రిటన్‌ నిండిపోతుంది. ఈ ఆందోళనకర పరిణామంపై చట్టసభలు దృష్టి సారించాలి"-- 17వ శతాబ్దంలో బ్రిటన్‌ పార్లమెంటులో తరచూ జరిగిన చర్చ ఇది.
"మన వ్యాపారులంతా భారత్‌లో తయారైన నౌకలనే కొంటున్నారు. మరమ్మతులకూ అక్కడికే వెళుతున్నారు. మరి మా పరిస్థితి ఏమిటి? మా ఓడలన్నా కొనేలా చేయండి... మాకు వేరే ఉద్యోగాలైనా చూపించండి"-- బ్రిటన్‌లో నౌకాపరిశ్రమ కార్మికులు 18వ శతాబ్దంలో పలుమార్లు ధర్నాలు చేస్తూ వినిపించిన డిమాండ్‌
ఈ రెండు ఉదాహరణలు నాటి భారతీయ ఉత్పత్తుల సత్తా ఏమిటో చెబుతున్నాయి.
సుసంపన్న భారతదేశంలో దొరుకుతున్న అత్యద్భుతమైన వస్తువులను సేకరించి, తమ దేశంలో అమ్ముకుని, సొమ్ము చేసుకోవడమే లక్ష్యంగా ఆంగ్లేయులు తొలుత ఇక్కడికి వచ్చారు. ఇండియాలో అడుగు పెట్టాక కుట్రలు, కుతంత్రాలతో అధికారాన్ని చేజిక్కించుకున్నారు. మన దేశంలోని అపార సహజ వనరులను ఆలంబనగా చేసుకుని, బ్రిటన్‌ను ప్రపంచానికి తయారీ కేంద్రంగా మలిచారు. ఇక్కడ దొరికే ముడి పదార్థాలను శుద్ధి చేయించి, బ్రిటన్‌కు తరలించేవారు. ఈ క్రమంలో భారతీయ చేనేత, హస్తకళలు, కలప, నౌకా నిర్మాణ పరిశ్రమలను సర్వనాశనం చేశారు. సుదీర్ఘ పోరాటంతో స్వాతంత్య్రం తెచ్చుకున్నాక... పారిశ్రామిక రంగాన్ని నెమ్మదిగా గాడిన పెట్టే ప్రయత్నం జరిగింది. ప్రస్తుతం ప్రపంచ పారిశ్రామిక రంగంలో భారత్ 9వ స్థానానికి చేరింది. స్వాతంత్య్రం వచ్చి 75 వసంతాలు అవుతున్న నేపథ్యంలో... నాటి నుంచి ఇప్పటి వరకు పారిశ్రామిక రంగంలో జరిగిన అభివృద్ధి, ఇందుకోసం జరిగిన కృషి, 25 ఏళ్లలో ఎదురయ్యే సవాళ్లపై ‘ప్రత్యేక కథనం’....
భారత్‌లో పారిశ్రామికీకరణ 1854లో బొంబాయిలో మొదటి పత్తి-జౌళి మిల్లుతో ప్రారంభమైంది. బ్రిటిష్‌ వలస పాలనకు ముందు దేశం స్వయం-పోషక ఆర్థిక వ్యవస్థ, ప్రాథమిక రంగంపై ఆధారపడింది. పత్తి, సిల్క్‌ ఉత్పత్తులు, కళాత్మక వస్తువులు, ఖనిజ ఉత్పత్తులు, పట్టు, ఉన్ని వస్త్రాలు సహా అనేక వస్తువులకు ఇది ప్రధాన వ్యాపార కేంద్రంగా ఉండేది. స్వాతంత్య్రం వచ్చే నాటికి దేశ పారిశ్రామికరంగం చాలా దయనీయ స్థితిలో ఉంది. సాంకేతికంగానూ వెనుకబాటే. ఆనాడు కేవలం పత్తి, జనపనార పరిశ్రమలే ఉండేవి.
దీంతో స్వతంత్ర భారత తొలి ప్రభుత్వం ఇతర పరిశ్రమలకు ప్రాధాన్యమిచ్చేలా పారిశ్రామిక విధానాలకు తెరతీసింది. 1949లో భారతీయ కర్మాగారాల చట్టం రూపొందించింది. 1951 నాటి మొదటి పంచవర్ష ప్రణాళికలో పారిశ్రామిక విధానానికి రూపకల్పన చేసింది. అన్ని పరిశ్రమలపై నియంత్రణాధికారాలు కలిగి ఉండేలా బొగ్గు, పెట్రోలియం, విమానయానం, ఉక్కు మొదలైనవన్నీ ప్రభుత్వ పరిధిలో చేర్చింది. 1953లో గణాంక నిపుణుడు ప్రశాంతచంద్ర నిర్దేశించిన ఆర్థిక అభివృద్ధి నమూనాను ఈ ప్రణాళికలో చేర్చగా... దానికి అనుగుణంగా దేశంలో అనేక జలవిద్యుత్‌ ప్రాజెక్టులు, ఉక్కు కర్మాగారాల నిర్మాణం చేపట్టారు.
వృద్ధి ఇలా..
1965-66 నుంచి 1975-76 మధ్య కాలంలో మౌలిక సదుపాయాల పెట్టుబడుల్లో సంవత్సరానికి 4.2% మాత్రమే పెరుగుదల ఉండగా, 1979-80 నుంచి 1984-85 వరకు పెరుగుదల సంవత్సరానికి 9.7%గా ఉంది. మౌలిక సదుపాయాల పెట్టుబడి 1985-86లో 16%, 1986-87లో 18.3% పెరిగింది.
స్థిరంగా ప్రగతి..
1951 నుంచి 1979 వరకు ప్రణాళికాబద్ధమైన, నియంత్రిత విధానాలు సాగగా.. 1980లలో పారిశ్రామికరంగం స్థిరమైన వృద్ధిరేటును సాధించింది. అప్పుడే డీలైసెన్సింగ్‌ విధానానికి అనుమతినిచ్చారు. 1991లో అప్పటి ప్రధానమంత్రి పీవీ నరసింహారావు ప్రభుత్వం చేపట్టిన నూతన ఆర్థిక విధానంతో పారిశ్రామికరంగంలో పెను మార్పులొచ్చాయి. సరళీకరణ, ప్రైవేటీకరణ, ప్రపంచీకరణల ప్రభావంతో ఈ రంగం గణనీయంగా వృద్ధి చెందింది. సంస్కరణలు వేగం అందుకున్నాయి. విదేశీ పెట్టుబడులు వెల్లువెత్తాయి. బహుళజాతి కంపెనీలు పెరిగాయి. పోటీతత్వంతో పారిశ్రామిక మార్కెట్లు పురోగమించాయి.