జీవితం సరైన దారిలో నడవాలంటే శారీరక, మానసిక ఆరోగ్యాలు రెండూ అవసరమే. ఏ ఒక్కటి సరిగ్గా లేకపోయినా జీవనం కుంటువడినట్లే. వ్యక్తి మానసిక దృఢత్వం- శారీరక అనారోగ్యాన్ని జయించేందుకు తోడ్పడుతుంది. కానీ, మానసికంగా అవకరానికి గురైతే జీవనం క్లిష్టతరమవుతుంది. మన దేశంలో మానసికారోగ్యానికి సరైన ప్రాధాన్యం లభించడంలేదు. మానసిక రుగ్మతల్లో సగం- వ్యక్తికి 14 ఏళ్ల వయసు వచ్చే ముందే తొలి సంకేతాలను చూపుతాయి. మూడొంతుల రుగ్మతలు 24 ఏళ్లకు ముందే ప్రారంభమవుతాయి. కౌమార దశలో 20శాతం కంటే తక్కువ, పెద్దల్లో 44శాతం వరకు మాత్రమే ప్రజలకు అవసరమైన చికిత్స లభిస్తోంది. వైద్యపరంగా ఎంతో పురోగతిలో ఉన్న అమెరికాలో ప్రతి అయిదుగురిలో ఒకరు మానసిక ఆరోగ్య సమస్యలను ఎదుర్కొంటున్నారు. ప్రతి 25 మందిలో ఒకరు స్కిజోఫ్రెనియా, బైపోలార్‌ డిజార్డర్‌ వంటి తీవ్రమైన మానసిక సమస్యలతో సతమతమవుతున్నారు.
ప్రాధాన్యమివ్వని రాష్ట్రాలు
భారతదేశంలో ప్రతి 20 మందిలో ఒకరు 'కుంగుబాటు'తో బాధపడుతున్నారని జాతీయ మానసికారోగ్య వ్యూహం (ఎన్‌ఎంహెచ్‌ఎస్‌) 2015-16 అధ్యయనంలో రుజువైంది. మానసిక సమస్యలతో మత్తు పదార్థాల వాడకమూ పెరుగుతోంది. తీవ్రమైన మానసిక అనారోగ్యంతో ఉన్నవారిలో మూడు నుంచి అయిదు శాతం హింసాత్మక చర్యలకు పాల్పడుతున్నట్లు అంచనా. 'లాన్‌సెట్‌ సైకియాట్రీ' 2017లో జరిపిన ఒక అధ్యయనం ప్రకారం, భారతదేశ జనాభాలో 14.3శాతం మానసిక రుగ్మతలతో బాధపడుతున్నారు. జాతీయ నేర గణాంకాల సంస్థ లెక్కల ప్రకారం- 2019లో 1,39,123 మంది ఆత్మహత్యకు పాల్పడ్డారు. అంతకుముందు సంవత్సరంతో పోలిస్తే ఇవి 3.4శాతం పెరిగాయి. ‘నేషనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ మెంటల్‌ హెల్త్‌ అండ్‌ న్యూరోసైన్సెస్‌ (నిమ్హాన్స్‌)’ 2015-16 దేశవ్యాప్తంగా చేసిన అధ్యయనం ప్రకారం 15 కోట్లమంది భారతీయులకు చురుకైన మానసిక ఆరోగ్యం అవసరం. ఇందులో చికిత్స పొందుతున్నవారు మూడు కోట్ల మంది కంటే తక్కువే.
తక్కువ బడ్జెట్ కేటాయింపులు
భారత్ ప్రస్తుతం తన మొత్తం ఆరోగ్య బడ్జెట్‌లో మానసికారోగ్యం కోసం వెచ్చిస్తున్నది అతి స్వల్పం. అది కూడా పూర్తిగా వ్యయం కావడంలేదు. గత ఏడాది రూ.62,398 కోట్ల ఆరోగ్య సంరక్షణ బడ్జెట్‌లో, జాతీయ మానసిక ఆరోగ్య కార్యక్రమాలకు నిధుల కేటాయింపు రూ.50 కోట్ల నుంచి రూ.40 కోట్లకు తగ్గింది. అంటే దేశ ఆరోగ్య బడ్జెట్‌లో మానసిక ఆరోగ్య సంరక్షణ కోసం కేటాయిస్తున్నది 0.06శాతం. మానసిక రుగ్మతలకు చికిత్స చేసే నిపుణుల కొరత చాలా ఉంది. దేశంలో ప్రతి కోటిమంది మానసిక రోగులకు 30 మంది మానసిక వైద్యులు, 17 మంది నర్సులు, అయిదుగురు మనోవిజ్ఞాన శాస్త్రవేత్తలు ఉన్నారు. కేంద్ర ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రకారం- దేశంలో కనీసం 13,500 మంది మానసిక వైద్యనిపుణు(సైకియాట్రిస్ట్‌)ల అవసరం ఉంటే, 3,800 మంది వైద్యులు మాత్రమే ఉన్నారు. భారతదేశానికి 20,250 క్లినికల్‌ సైకాలజిస్టులు అవసరమైతే, కేవలం 900 మందే ఉన్నారు.