Russia Ukraine: రష్యా-ఉక్రెయిన్ మధ్య 30 ఏళ్లుగా జరుగుతున్న వివాదం ముదిరి పాకానపడింది. కుట్రలు.. విషప్రయోగాలు.. వెన్నుపోటులను దాటేసి యుద్ధం అంచులకు చేరింది. తాజాగా ఉక్రెయిన్పై ముప్పేట దాడి చేసేందుకు రష్యా అన్ని విధాలా సిద్ధమవుతోంది. దాదాపు లక్షన్నర మంది సైనికులను మోహరించింది. పుతిన్ దూకుడును అడ్డుకొనేందుకు అమెరికా, ఐరోపా సమాఖ్య దేశాలు తీవ్రంగా ప్రయత్నిస్తున్నప్పటికీ.. ఫలితం కనిపించడంలేదు. తాజాగా 16వ తేదీన దాడి జరగొచ్చని ఏకంగా అమెరికా తేదీలతో సహా ప్రకటనలు చేయడం వల్ల ఐరోపా సమాఖ్యలోని దేశాలకు కంటిమీద కునుకు లేకుండాపోయింది. కరోనా వైరస్ వ్యాప్తి ఉన్న సమయంలో యుద్ధం వస్తే తట్టుకొనే స్థితిలో ఏ దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థా లేదు. అమెరికా పరిస్థితి కూడా దీనికి మినహాయింపేమీ కాదు.
సోవియట్‌ సమయంలో రెండుసార్లు స్వాతంత్య్ర ప్రకటన
సోవియట్‌ యూనియన్‌ అంత్య దశలో ఉన్న సమయంలో కమ్యూనిస్టు పాలనకు వ్యతిరేకంగా పోలాండ్‌ కేంద్రంగా ఉద్యమం మొదలైంది. ఇది సోవియట్‌లో పూర్తిగా విస్తరించింది. 1990లో సోవియట్‌లో భాగమైన ఉక్రెయిన్‌లో నాలుగు లక్షల మందితో ఇవనో-ఫ్రాంకివెస్క్‌ నుంచి కీవ్‌ వరకు 400 మైళ్ల మేరకు మానవహారం నిర్వహించారు. అప్పట్లో సోవియట్‌లో బ్యాన్‌ చేసిన నీలం-పసుపు (ఉక్రెయిన్ పతాకం) జెండాలను ప్రదర్శించారు. అదే ఏడాది జులైలో స్వాతంత్య్రం ప్రకటించుకొంది. అంతేకాదు చర్నోబిల్‌ అణుకేంద్రాన్ని మూసేయాలని ఉక్రెయిన్ పార్లమెంట్‌ తీర్మానించింది. 1991 ఆగస్టు24న రెండోసారి ఉక్రెయిన్ స్వాతంత్య్రం ప్రకటించుకొంది. అదే ఏడాది డిసెంబర్‌లో సోవియట్‌ విచ్ఛిన్నమైంది. సోవియట్‌ విచ్ఛిన్నం పుతిన్ వంటి వారికి మింగుడుపడలేదు. ఇటీవల సోవియట్‌ విచ్ఛిన్నంపై పుతిన్ బాధను వ్యక్తం చేసిన విషయం తెలిసిందే. సోవియట్‌ కూటమిలో భాగస్వాములైన దేశాలపై పట్టు సాధించాలని పుతిన్ చేస్తున్న ప్రయత్నాల్లో క్రిమియా, ఉక్రెయిన్ ఆక్రమణలు భాగాలు.
రష్యాకు నాటో భయాలు..
1992 నుంచే ఉక్రెయిన్పై నాటో (నార్త్‌ అట్లాంటిక్‌ ట్రీటీ) దృష్టిపెట్టింది. ఉక్రెయిన్తో సంబంధాలు పెంచుకొంటూ వస్తోంది. అదే ఏడాది నాటో సెక్రటరీ జనరల్‌ ఉక్రెయిన్‌ను సందర్శించగా.. ఉక్రెయిన్ అధ్యక్షుడు నాటో ప్రధాన కార్యాలయానికి వెళ్లారు. ఇవి రష్యాలో ఆందోళనలు పెంచాయి. ఆ తర్వాత 1994 డిసెంబర్‌లో బుడాపెస్ట్‌ ఒప్పందంపై అమెరికా, రష్యా, యూకేలు సంతకాలు చేశాయి. దీని ప్రకారం ఉక్రెయిన్ స్వాతంత్య్రాన్ని, సరిహద్దులను గౌరవించాలి. లియోనిడ్‌ కుచ్‌మా ఉక్రెయిన్ అధ్యక్షుడు అయ్యాక ప్రైవేటు రంగం వైపు ఆర్థిక వ్యవస్థను నడిపించారు. ఈ క్రమంలో కొందరి చేతుల్లోనే ఆర్థిక వ్యవస్థ ఉండిపోయింది.
అధ్యక్ష అభ్యర్థిపై విషప్రయోగం
లియోనిడ్‌ ఓ జర్నలిస్టు హత్యకు ఆదేశాలు జారీ చేస్తున్న ఆడియో వెలువడటంతో దేశవ్యాప్తంగా పరపతి దెబ్బతింది. ఆ తర్వాత లియోనిడ్‌ తన వారసుడిగా విక్టర్ యాన్కోవిచ్‌ను ఎంపిక చేశాడు. పుతిన్ కూడా 2000 సంవత్సరంలో తొలిసారి రష్యా అధ్యక్ష పదవి చేపట్టారు. రష్యా వేగంగా సోవియట్‌ నాటి పూర్వవైభవం అందుకొనే దిశగా ప్రయత్నాలు ప్రారంభించాడు. విక్టర్ యాన్కోవిచ్‌కు పుతిన్ మద్దతు ఉంది. కానీ, ఆ ఎన్నికల్లో యాన్కోవిచ్‌కు ప్రత్యర్థిగా విక్టర్ యష్చంకో నిలబడ్డారు. యష్చంకో ప్రజాస్వామ్య విధానాలకు మద్దతుదారు. ఎన్నికల ప్రచారం చివరల్లో ఉండగా.. యష్చంకో తీవ్ర అనారోగ్యం పాలయ్యాడు. ఆయనపై విషప్రయోగం జరిగిందని డాక్టర్లు తేల్చారు. ఆ ఎన్నికల్లో భారీగా రిగ్గింగ్‌ జరిగిందనే ఆరోపణలు వచ్చాయి. అది ఆరెంజ్‌ రివల్యూషన్‌కు దారి తీయడంతో.. చివరికి మూడు సార్లు ఓటింగ్‌ నిర్వహించాల్సి వచ్చింది. తుది విజేతగా విక్టర్ యష్చంకో నిలవడం రష్యాకు ఎదురుదెబ్బగా మారింది. విక్టర్ యష్చంకో అధ్యక్షుడిగా.. యూలియా టిమోషెంకో ప్రధానిగా బాధ్యతలు చేపట్టారు. ఇక్కడి నుంచి పరిస్థితులు రష్యాకు వ్యతిరేకంగా మారుతూ వచ్చాయి.
నాటోలో చేరికకు బీజాలు..
2008లో యష్చంకో, యూలియాలు ఉక్రెయిన్ నాటోలో చేరేందుకు రంగం సిద్ధం చేశారు. నాటి అమెరికా అధ్యక్షుడు జార్జి డబ్ల్యూ బుష్‌ కూడా దీనికి సానుకూలంగా స్పందించారు.
ఇది పుతిన్ ఆగ్రహానికి కారణమైంది. రష్యా ఆగ్రహాన్ని అర్థం చేసుకొన్న ఫ్రాన్స్‌, జర్మనీలు బుష్‌ నిర్ణయాన్ని వ్యతిరేకించాయి. అదే ఏడాది ఏప్రిల్లో నాటో స్పందిస్తూ ఉక్రెయిన్ సభ్యదేశం అయ్యే రోజు వస్తుందని హామీ ఇచ్చింది.
గ్యాస్ సంక్షోభం..
నాటోతీరుతో ఆగ్రహంగా ఉన్న రష్యా 2009 జనవరి1 నుంచి ఉక్రెయిన్‌కు రష్యా గ్యాస్ సరఫరా నిలిచిపోయింది. ఇదే పైపులైన్‌ నుంచి తూర్పు, మధ్య ఐరోపా దేశాలకు గ్యాస్ సరఫరా అవుతుంది. దీంతో ఆయా దేశాల్లో ఉక్కపోత మొదలైంది. అంతర్జాతీయ ఒత్తిళ్లు పెరగడంతో ఉక్రెయిన్ తరఫున యూలియా టిమోషెంకో పుతిన్‌తో చర్చలు జరిపారు. అవి సఫలమై జనవరి 20 నుంచి గ్యాస్ సరఫరా మొదలైంది.
అధ్యక్ష స్థానంలోకి రష్యా కీలుబొమ్మ..
2010లో రష్యా అధ్యక్షుడు పుతిన్ మద్దతు ఉన్న విక్టర్ యాన్కోవిచ్‌ ఉక్రెయిన్ అధ్యక్ష పదవి చేపట్టాడు. వెంటనే ఉక్రెయిన్ తటస్థ దేశంగా ఉంటుందని ప్రకటించాడు. నాటోకు దూరంగా ఉంటామని వెల్లడించాడు. 2011లో మాజీ ప్రధాని యూలియా టిమోషెంకోపై ఆవినీతి ఆరోపణలు వచ్చాయి. 2009 గ్యాస్ సంక్షోభ సమయంలో అధికార దుర్వినియోగం, అవినీతికి పాల్పడినట్లు తేల్చి నాలుగేళ్లు జైలు శిక్ష విధించారు. ఇది అమెరికా, ఇతర ఐరోపా దేశాలు, మిగిలిన ఉక్రెయిన్ ప్రతిపక్ష నేతల్లో ఆందోళనకు కారణమైంది. ఐరోపా సమాఖ్య దగ్గరయ్యేందుకు అవసరమైన ఈయూ-ఉక్రెయిన్ అసోసియేషన్‌ అగ్రిమెంట్‌పై 2013లో సంతకం చేయాల్సిన చివరి నిమిషంలో అధ్యక్షుడు విక్టర్ యాన్కోవిచ్‌ నిరాకరించారు. రష్యా కోసం ఈ విధంగా చేసినట్లు ఆరోపణలు వెల్లువెత్తాయి. దీంతో ఉక్రెయిన్ మళ్లీ అల్లకల్లోలం అయింది. రాజధాని కీవ్‌లో మైదన్‌ స్క్వేర్‌, ప్రభుత్వ భవనాలను ఆందోళనకారులు ఆక్రమించారు. ఈ క్రమంలో జరిగిన ఘర్షణల్లో 100 మంది మరణించారు. ఉక్రెయిన్ చరిత్రలో అది అతిపెద్ద రక్తపాతం. 2014 ఫిబ్రవరి 22న అవిశ్వాస తీర్మానం ఓటింగ్‌కు ముందే యాన్కోవిచ్‌ రష్యాకు పారిపోయి శరణు తీసుకొన్నాడు.