ఆయన పేరు కోడూరి విజయ అప్పారావు. పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా కొవ్వూరులో ఆయనది రైతు కుటుంబమే కానీ.. బాగా చదువుకున్నవారు. బ్రిటిష్‌వాళ్ళ కాలంలో 'క్లాస్‌ వన్‌' కాంట్రాక్టరు. అప్పట్లోనే ఈ ప్రాంతంలో పన్నెండు బస్సులు నడుపుతుండేవారు. ఆయనకి కళలంటే మక్కువ ఎక్కువ. కళాకారుల్ని ఎంతో ప్రోత్సహించేవారు. ఆ వాతావరణంలో పెరిగిన అప్పారావు రెండో కొడుకు 'కళలేనిదే నా జీవితం లేదు' అనుకున్నాడు. ఆ చిన్నారికి తండ్రి పెట్టిన పేరు సుబ్బారావు. ఊహ వచ్చాక ఆ పేరు నాజూగ్గాలేదని బాబూరావని మార్చుకున్నాడతను! పదిహేనేళ్ళు వచ్చాక మద్రాసు వెళ్ళి చిత్రలేఖనం కాలేజీలో చేరతానని తండ్రికి చెప్పాడు. ఆయన ఒప్పుకోలేదు. 'కళ జీవితంలో ఒక భాగమే తప్ప.. అదే జీవితం కాకూడదు. అది తిండిపెట్టదు' అన్న భావన ఆ తండ్రిది. కొడుకు వినలేదు. దాంతో- కొడుకుని చదువు మాన్పించేసి తన బస్సుల్ని తనిఖీ చేసే పని అప్పగించాడు. దాంతో- ఓ రోజు ఇంట్లో ఎవరితోనూ చెప్పకుండా ముంబయి వెళ్ళిపోయాడు. అక్కడి 'జెజె స్కూల్‌ ఆఫ్‌ ఆర్ట్‌'లో చేరాడు. రెండేళ్ళ తర్వాత డిప్లొమాతో సొంతూరు వచ్చి తన చిత్రలేఖనంతో అందర్నీ అబ్బురపరిచాడు. 'కమలేష్‌' అన్న కుంచె పేరుతో చిత్రాలు గీయడం ప్రారంభించిన బాబూరావు తన పేరుని 'శివదత్త'గా మార్చుకున్నాడు! తరతరాల రైతుకుటుంబాన్ని ఎన్నో కష్టనష్టాలకోర్చి కళలవైపు నడిపించిన ఆయనే.. మరకతమణి కీరవాణి తండ్రి!
బతికి.. చితికారు!
శివదత్త కుంచెకే పరిమితమైతే తెలుగురాష్ట్రం గర్వించే చిత్రకారుడిగా రాణించి ఉండేవారేమోకానీ.. ఆయన దృష్టి ఆ ఒక్కదానికే పరిమితం కాలేదు. సంగీతంపైనా పడింది. గిటార్‌, సితార్‌, హార్మోనియం నేర్చుకున్నారు. వాటితోపాటూ కథలూ, కవితలంటూ సాహిత్యంలోనూ ప్రవేశించారు. సినిమాలపైనా ఆసక్తితో ఎల్వీప్రసాద్‌ దగ్గర సహాయకుడిగా చేసి తిరిగి వచ్చేశారు. అలా తిరిగొచ్చిన శివదత్తకి భుక్తికోసం ఏదో ఒకటి చేయక తప్పని స్థితి ఎదురైంది. తండ్రి అప్పారావుకి వ్యాపారాల్లో నష్టాలొచ్చి.. ఆర్థిక పతనం మొదలైంది.
శివదత్తకి తోబుట్టువులు ఆరుగురు. ఓ అన్న, అక్క, నలుగురు తమ్ముళ్ళు. అక్కయ్య పెళ్ళికావడం, అన్నయ్య కుటుంబం నుంచి వేరుపడటంతో శివదత్తే ఇంటికి పెద్దయ్యారు. ఆ తమ్ముళ్లలో ఒకడు చంద్రబోస్‌ సంగీత దర్శకురాలు శ్రీలేఖ వాళ్ళ నాన్న. చివరివాడు ఎస్‌ఎస్‌ రాజమౌళి తండ్రి విజయేంద్రప్రసాద్‌. అన్నదమ్ములు కలిసి చేసిన వ్యాపారాలేవీ కలిసిరాలేదు. దాంతో వ్యవసాయంపైన దృష్టిపెట్టారు. అప్పట్లో గోదావరి జిల్లాల రైతు కుటుంబాలు కొన్ని కర్ణాటకలో రాయచూరు దగ్గర్లోని అమరేశ్వర క్యాంప్‌ దగ్గర భూములు కొని వ్యవసాయం చేస్తుండేవి.
శివదత్త కూడా కొవ్వూరులోని తన పొలాల్ని అమ్మి అక్కడ చేరారు. వీణావాయిద్యం తెలిసిన భానుమతిని ఏరికోరి పెళ్ళి చేసుకున్నారు. 1961లో ఆమె గర్భవతిగా ఉన్నప్పుడు ఓసారి శివదత్త మద్రాసులో సంగీతదర్శకుడు ఎస్‌.రాజేశ్వరరావుని కలిశారట. 'విప్రనారాయణ' సినిమాలో తనకెంతో ఇష్టమైన 'ఎందుకోయీ తోటమాలీ..' పాట ఏ రాగంలోనిదని అడిగారట. 'కీరవాణి' అన్నారట రాజేశ్వరరావు. తన కొడుక్కి ఆ రాగం పేరే పెట్టారు. దానికి ముందు మరకతమణి (పచ్చ రాయి)నీ చేర్చారు. శివదత్త రాయచూరులో ఉండటం వల్ల కీరవాణి మూడేళ్ళపాటు కొవ్వూరులో- తన చిన్నాన్న చంద్రబోస్‌ ఇంటే పెరిగాడు. నాలుగో ఏట రాయచూరు వెళ్ళాడు. అక్కడ అమ్మ వీణావాదన వింటూ తండ్రి వేలుపట్టుకుని సంగీతం వైపు తొలి అడుగులేశాడు.
తండ్రే తొలి గురువు
'దేవుడి దర్శనం కోసం కొండపైకి వెళ్ళాలంటే మెట్లెక్కాలి. కానీ మనల్ని భగవంతుని వద్దకు చేర్చే మెట్లు మాత్రం దేవుణ్ని ఎప్పుడూ చూడలేవు. మా నాన్న నాకు ఆ మెట్లలాంటివారు! ఆయన తన ప్రతిభకి తగ్గ విజయాలు అందుకోలేకపోయినా మాకు పునాదిరాయిగా నిలిచారు' అంటారు కీరవాణి! ఆ మాటలు అక్షరసత్యాలు. తమ కుటుంబ ఆర్థిక పరిస్థితి ఎలా ఉన్నా సరే కీరవాణి సంగీతం నేర్చుకోవాలని పట్టుబట్టారు శివదత్త. 'చివరకు మిగిలేది' సినిమాలోని 'చిన్నారీ.. నీ మనసే' పాటని తానే నేర్పించి తొలి గురువయ్యారు. కవిటప్ప సీతన్న అన్న విద్వాంసుడి దగ్గర వయోలిన్‌ నేర్పించారు.
ఆ శిక్షణ ఏడాదే సాగినా అది కీరవాణిమీద బలమైన ముద్రవేసింది. సంగీతం కాస్తోకూస్తో ఒంటపట్టడంతో రేడియోలో విన్న ప్రతి పాటకి సంబంధించిన రాగచ్ఛాయల్నీ పట్టుకోసాగాడు. ఆరేళ్ళ తర్వాత కీరవాణి రాయచూరుకి వెళ్ళినప్పుడు అక్కడ దత్తప్ప అనే విద్వాంసుడి దగ్గర సంగీతం అభ్యసించాడు. హిందూస్థానీ సంగీతాన్ని పరిచయం చేసుకున్నదీ ఆ సమయంలోనే. కఠోరసాధన చేసి వయోలిన్‌పైన పట్టుసాధించాడు. కాకినాడకి చెందిన ఎన్‌.జె.ప్రాణలింగం ఆర్కెస్ట్రా వాళ్ళు కీరవాణిని తమ ట్రూప్‌లో చేర్చుకున్నారు. ఇంటర్‌కి వచ్చాక మంచి ఉద్యోగం రావాలంటే కళని పక్కనపెట్టక తప్పదనుకున్నాడు.
ఇంజినీర్‌ కావాలని పరిశ్రమించాడు కానీ సీటు రాలేదు. కీరవాణీ, వాళ్ళమ్మా, బాబాయిలూ అందరూ 'ఇలా జరిగిందేమిటీ?' అని బాధపడుతుంటే వాళ్ళ నాన్న శివదత్త మాత్రం చాలా సంతోషించారట! 'చదువుని పక్కన పెట్టు. అది కూడు పెట్టదు. నీకు దేవుడిచ్చిన సంగీత జ్ఞానం ఉంది. దాన్ని మెరుగుపర్చుకో' అన్నారట! అనడమే కాదు- ఆ రోజు నుంచి తాను పాటలు రాస్తూ కీరవాణిని బాణీలు కట్టమన్నారు. ఆ సాధన కొన్నేళ్ళపాటు సాగింది. భవిష్యత్తులో తిరుగులేని సంగీత దర్శకుడిగా మారడానికి బీజం అలా పడింది. ఆ తర్వాత 'జాలీ ఫ్రెండ్స్‌' ఆర్కెస్ట్రా అనే ట్రూపులో చేరాడు. అక్కడ పాటలు కూడా పాడసాగాడు. సినిమాల్లోకెళ్ళి గొప్ప గాయకుడు కావాలని ఆశపడ్డాడు. ఆ ఆశని వాళ్ళ ఆర్థిక పరిస్థితులు అవసరంగా మార్చాయి.
అట్టడుగుకి వచ్చారు..
శివదత్త సోదరులు.. రాయచూరులో వ్యవసాయ భూములు కొన్నా అందులో ఆశించినంత లాభం రాలేదు. ఉమ్మడి కుటుంబంలో కీరవాణి, రాజమౌళి అందరూ కలిసి పిల్లలే 13 మందిదాకా ఉండేవాళ్ళు. ఇల్లు గడవడం కష్టంగా మారిన ఆ సమయంలోనే పెద్దవాడిగా కీరవాణి అడుగు ముందుకేశాడు. మద్రాసు రైలెక్కాడు. 'అక్కడ పరిచయస్తులుగానీ మిత్రులుగానీ లేరు. సరాసరి స్టూడియోలకే వెళ్ళాను. ఇళయరాజా, కె.వి.మహదేవన్‌, రాజన్‌-నాగేంద్ర ఇలా అందరినీ అవకాశాలడిగినా ఫలితం లేకపోయింది. చేసేదేమీ లేక కనీసం వయోలినిస్టుగానైనా వెళదామనుకున్నాను.
అప్పుడే నాకు రాజామణి అనే మలయాళ సంగీత దర్శకుడు పరిచయం అయ్యారు. నా స్వర పరిజ్ఞానం తెలుసుకుని 'బెంగళూరులో ఓ కన్నడ సినిమా రీరికార్డింగ్‌ ఉంది. మా వయోలినిస్ట్‌ రాలేదు. అతని రైలు టికెట్‌ ఉంది.. నువ్వురా' అన్నారు. ఇంటికెళ్లి అన్నీ సర్దుకుని ఎప్పుడు తెల్లవారుతుందా అని ఎదురుచూడటం మొదలుపెట్టాను. తెల్లవారుతూనే ఆ టీమ్‌ నుంచి ఎవరో ఫోన్‌ చేసి 'టికెట్‌ క్యాన్సిల్‌ చేశాం' అన్నారు. దాంతో నేను వాళ్లకి అవసరం లేదేమోనని బాధపడుతుంటే విజయేంద్ర ప్రసాద్‌ చిన్నాన్నగారు 'నువ్వు వెంటనే బెంగళూరుకి వెళ్లి ఏం జరిగిందో స్వయంగా తెలుసుకో' అన్నారు.
ఆయన మాట ప్రకారం బెంగుళూరు వెళ్లి రికార్డింగ్‌ స్టూడియోకి చేరుకున్న నన్ను చూసి ఆ సంగీత దర్శకుడు ఎంతో సంతోషించారు. అలా రోజుకు ముఫ్పై రూపాయల జీతం మీద వాళ్ళ ట్రూప్‌లోనే కొన్నాళ్ళపాటు పనిచేశాను. ఆ తర్వాత మా బంధువులు కొందరు సినిమా తీస్తూ సంగీతం బాధ్యతలు నాకు అప్పగించారు. అది తొలిపాట రికార్డింగ్‌తోనే ఆగిపోయింది. రెండో సినిమా అన్ని పాటలూ పూర్తయ్యాక నిలిచిపోయింది. మరో రెండుమూడు అలాగే కావడం వల్ల మా నాన్నగారి సిఫార్సుతో సంగీత దర్శకుడు చక్రవర్తి దగ్గర అసిస్టెంట్‌గా చేరాను.
ఆయన ఇచ్చినదాంట్లోనే కొంత మా ఉమ్మడి కుటుంబానికి పంపుతుండేవాణ్ణి. కానీ రానురానూ నేను గాయకుణ్ణి కావాలనే కోరిక ఎక్కువైంది. చక్రవర్తిగారి దగ్గర ఉంటే అది సాధ్యంకావడంలేదని బయటకొచ్చాను. కథ మళ్ళీ మొదటికొచ్చింది. పనిలేక నెలల తరబడి పచ్చడి మెతుకులే తిన్నాను. ఓ దశలో అన్నీ మానేసి వ్యవసాయం చేయడానికని రాయచూరు వెళ్ళిపోయాను. కాడిపట్టి దుక్కిదున్నాను! కానీ గాయకుణ్ణి కావాలన్న కలలు నన్ను స్థిమితంగా ఉండనీయలేదు. దాంతో మళ్ళీ మద్రాసు రైలెక్కాను.ఈసారి అక్కడ నాకు వేటూరిగారు పరిచయమయ్యారు.