పెద్ద నోట్ల రద్దు తర్వాత నగదు రహిత లావాదేవీలకు (డిజిటల్ చెల్లింపులు) విపరీతంగా ఆదరణ పెరిగింది. ఫలితంగా కరెన్సీ నోట్ల చలామణి కొంతమేర తగ్గిందనే చెప్పొచ్చు. అయితే కరోనాతో ప్రజల ఆర్థికంగా ఇబ్బందులు ఎదుర్కోవాల్సిన పరిస్థతి ఏర్పడింది. ఈ నేపథ్యంలో మళ్లీ నగదు నిల్వలకు ప్రాధాన్యం ఇచ్చారు. దీంతో గతేడాది డిజిటల్ లావాదేవీలు పెరిగినప్పటికీ.. నోట్ల చలామణి కూడా నెమ్మదిగా పెరిగిందని భారతీయ రిజర్వే బ్యాంకు(ఆర్బీఐ) పేర్కొంది.
ఆర్బీఐ నివేదిక ప్రకారం.. 'నెట్ బ్యాంకింగ్, ప్లాస్టిక్ కార్డులు, యూనిఫైడ్ పేమెంట్స్ ఇంటర్ఫేస్ (యూపీఐ) సహా పలు విధానాల్లో డిజిటల్ లావాదేవీలు భారీ స్థాయిలో పెరిగాయి. యూపీఐ.. దేశంలో లావాదేవీల ప్రధాన మాధ్యమంగా అభివృద్ధి చెందుతోంది. అయితే నోట్ల చలామణి కూడా క్రమంగా వృద్ధి చెందుతోంది'.
ఆర్బీఐ నివేదికలోని ముఖ్యాంశాలు
- 2016 నవంబరు 4న రూ.17.74 లక్షల కోట్ల విలువైన నోట్లు చలామణిలో ఉండగా.. 2021 అక్టోబరు 29 నాటికి రూ.29.17 లక్షల కోట్లకు పెరిగాయి.
- 2020 అక్టోబరు 30 నాటికి రూ.26.88 లక్షల కోట్ల విలువైన నోట్లు చలామణిలో ఉండగా.. 2021 అక్టోబరు 29 నాటికి రూ.2,28,963 కోట్లకు పెరిగాయి.
- 2019 అక్టోబరు 30 నుంచి 2020 అక్టోబరు 29 నాటికి రూ.4,57,059 కోట్ల విలువైన నోట్లు చలామణీలో పెరిగాయి.
- 2021-21లో చలామణిలో ఉన్న నోట్ల(ఎన్ఐసీ) విలువ, పరిమాణం వరుసగా 16.8శాతం, 7.2 శాతం పెరిగాయి. ఇది 2019-20లో 14.7 శాతం, 6.6 శాతంగా ఉంది.
- ఎన్ఐసీ అక్టోబరు 2014 నుంచి అక్టోబరు 2016 వరకు సగటున 14.51 శాతం పెరిగాయి.
- యూపీఐని 2016లో ప్రారంభించారు. అప్పటి నుంచి నెలనెలా డిజిటల్ లావాదేవీలు పెరుగుతూ వస్తున్నాయి.
- 2021 అక్టోబరులో 421 కోట్ల యూపీఐ లావాదేవీలు జరిగాయి. వీటి విలువ రూ.7.71 లక్షల కోట్లు.
డిసెంబరు 2018-జనవరి 2019 మధ్య ఆరు నగరాల్లోని వ్యక్తుల రిటైల్ చెల్లింపు అలవాట్లపై ఆర్బీఐ పైలట్ సర్వే నిర్వహించింది. దీని ఫలితాలను 2021 ఏప్రిల్లో ప్రచురించింది. దీని ప్రకారం రూ.500 అంతకన్నా తక్కువ చెల్లింపులకు నోట్లను ఉపయోగిస్తున్నట్లు తేలింది.