ఆర్థిక వ్యవస్థ కుంచించుకుపోతున్నకొద్దీ, కనీసం అయిదు శాతం వృద్ధిరేటును సాధించడమూ కష్టమయ్యేలా ఉంది. వరసగా రెండో నెల సెప్టెంబరులో... పారిశ్రామిక ఉత్పత్తి సూచీ తిరోగమనంలో కొనసాగింది. 4.3 శాతం క్షీణత నమోదైంది. ఇది ఎనిమిదేళ్ల కనిష్ఠం. ఆగస్టులో 1.4 శాతం పడిపోయి, 81 నెలల కనిష్ఠానికి కుప్పకూలింది. 2018-19లో వృద్ధిరేటు 5.2 శాతంగా ఉండగా, ప్రస్తుత ఆర్థిక సంవత్సరంలో 1.3 శాతం వద్దే నిలిచింది. ఈ ఏడాది మిగిలిన కాలవ్యవధిలో ఎలా కోలుకుంటుందనేది చూడాల్సి ఉంది. వినియోగదారుల శక్తి తగ్గిపోతోందన్న సంగతి స్పష్టమవుతోంది. ప్రజల వద్ద విచక్షణతో ఖర్చు చేసేందుకు మిగిలిన మొత్తమూ చాలా తక్కువగానే ఉంది. పెద్దగా హడావుడి, ఆర్భాటం లేకుండా గడిచి పోయిన దీపావళి పండగే ఇందుకు నిదర్శనం.
సంకేతాలను తిరస్కరించలేం
భారత పరపతి రేటింగును సుస్థిరం నుంచి ప్రతికూలానికి తగ్గిస్తూ ‘మూడీస్‌’ తీసుకున్న నిర్ణయం దిగజారుతున్న ఆర్థిక దుస్థితికి నిదర్శనంగా నిలిచింది. ఇదంతా అసంబద్ధమంటూ పాలకులు కొట్టిపారేయవచ్చుగాని, మందగమనాన్ని సూచిస్తున్న అనేక సంకేతాల్ని తిరస్కరించలేరు. 2019-20 తొలి త్రైమాసికంలో వృద్ధి అయిదు శాతానికి పడిపోయింది. ఇది ఆరేళ్ల కనిష్ఠానికి సమానం. రెండో త్రైమాసికానికి వచ్చేసరికి అయిదు శాతం వృద్ధిరేటును సాధించడం కూడా కష్టంగా మారింది. తక్కువ స్థాయి పన్ను వసూళ్లు సైతం మందగమనానికి సాక్ష్యంగా నిలుస్తున్నాయి. ఆదాయ పన్ను విభాగం ఏకంగా వసూళ్ల లక్ష్యాన్ని తగ్గించాలని కోరింది.
టెలికాం రంగం దుస్థితి
కొన్ని వాస్తవిక పరిణామాల కారణంగా భారత్‌ను విదేశీ పెట్టుబడుల్ని ఆకర్షించే అయస్కాంతంగా మార్చడం కష్టంగా మారింది. ప్రపంచబ్యాంకు రూపొందించే సులభతర వాణిజ్య సూచీలో భారత్‌ ర్యాంకులు మెరుగుపడుతున్నా, పలు ప్రమాదకర సంకేతాలు సైతం దర్శనమిస్తున్నాయి. వోడాఫోన్‌-ఐడియా ఉదంతమే ఒక ఉదాహరణ. ఆ బ్రిటన్‌ సంస్థ భారత విభాగం పీకల్లోతు అప్పుల్లో కూరుకుపోయింది. నిష్క్రమణకు సిద్ధమైంది. దేశంలో అనుకూల, సుస్థిర, పారదర్శక వాణిజ్య వాతావరణం లేకపోవడమే ప్రధాన సమస్య అని ఆరోపిస్తోంది. ఇతర టెలికా సంస్థల ఆర్థిక ఆరోగ్యమూ అంతంతమాత్రంగానే ఉంది. ఈ క్రమంలో దేశ విదేశీ పెట్టుబడిదారులకు తప్పుడు సంకేతాలు వెళ్లకుండా ప్రభుత్వం ఈ రంగంలో నెలకొంటున్న ప్రతికూల పరిస్థితుల్ని అడ్డుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది. దురదృష్టవశాత్తూ, కుంగుబాటు దుస్థితిలో ఉన్న ఈ రంగం, అధికారుల ఆధిపత్య వైఖరితో మరింత దిగజారే ప్రమాదం ఉంది. తొలినాటి అతిపెద్ద విదేశీ పెట్టుబడి సంస్థగా పేరొందిన వోడాఫోన్‌ పతనం వాణిజ్యపరంగా మనోభావాల్ని దెబ్బతీసే ప్రమాదం లేకపోలేదు.