తెల్లవారి గుండెల్లో కల్లోలం సృష్టించి.. భారతావని నుదిటిన స్వరాజ్య 'హక్కు' తిలకం దిద్దిన బుద్ధిజీవి.. బాల గంగాధర్‌ తిలక్! నేడు ఆ పోరాట యోధుడి 101వ వర్ధంతి.
ఉరకలెత్తింది... ఉలిక్కి పడింది!
బాలగంగాధర్‌ తిలక్‌గా ప్రాచుర్యం పొందిన కేశవ్‌ గంగాధర్‌ తిలక్... పేరు వినగానే చాలామందికి... 'స్వరాజ్యం నా జన్మహక్కు' అనే నినాదం గుర్తుకొస్తుంది! ఇప్పుడది కేవలం నినాదమే కావొచ్చు. కానీ ఆనాడా మూడు పదాలు సృష్టించిన ప్రభంజనం అంతాఇంతా కాదు! అప్పటికే దేశంలో స్వాతంత్య్ర ఉద్యమం సాగుతున్నా... బలంగా తమ వాదన వినిపించటానికి జంకేవారు. బ్రిటిష్‌ పాలనలో తమకూ భాగస్వామ్యం కల్పించాలనే వరకే జాతీయోద్యమ నేతల డిమాండ్లుండేవి. ఆ దశలో, భాగస్వామ్యం కాదు... స్వరాజ్యం... సంపూర్ణ స్వరాజ్యం... కావాలని... స్వరాజ్యం నా జన్మహక్కు... దాన్ని సాధించి తీరుతాం... అంటూ తిలక్ ఇచ్చిన నినాదం ప్రజల్లో ఉత్సాహం నింపింది! స్వాతంత్య్రోద్యమాన్ని సైతం కొత్త పుంతలు తొక్కించింది. బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం ఒక్కసారిగా ఉలిక్కిపడింది!
సామాన్యుల్లో అస్తిత్వ చైతన్యం...
గాంధీకంటే ముందు కాంగ్రెస్‌లో పేరున్న నేత తిలక్! తన విప్లవాత్మకమైన భావనలతో... బ్రిటిష్‌పై రాజీలేని పోరుతో... పార్టీలోనే అతివాదిగానే ముద్రపడ్డారు. పార్టీతో విభేదించినప్పుడు కొన్నిసార్లు పక్కనబెట్టినా... ఆయన మౌనంగా ఏమీ లేరు. జాతీయోద్యమాన్ని ఉప్పెనలా మార్చే పనిలో నిమగ్నమయ్యారు తిలక్! సామాన్య ప్రజల్ని చైతన్యవంతులను చేయటానికి, మధ్యతరగతిని... రైతులను, అప్పుడప్పుడే రూపుదిద్దుకుంటున్న పారిశ్రామిక కార్మికలోకాన్ని... లక్ష్యంగా చేసుకొని వారిలో స్వాతంత్య్రోద్యమ భావనల్ని పెంచి... ఉద్యమంలో వారు భాగస్వాములయ్యేలా చేశారు. తద్వారా స్వాతంత్య్రోద్యమాన్ని సామాన్యుల బాట పట్టించారు. ఈ క్రమంలో పార్టీలోనూ అవమానాలు ఎదుర్కొన్నా... బహిష్కరణలు ఎదురైనా... ఎన్నడూ తన లక్ష్యాన్ని వీడలేదు. ప్రజల్లో భారత జాతీయ భావనను తన రచనలు, ప్రసంగాల ద్వారా బలోపేతం చేయటానికే కృషి చేశారు. అందుకే - తమ పాలనకు పెద్దగా ఆటంకం లేకుండా సాగుతున్న తరుణంలో సగటు భారతీయుల మనసుల్లో కదలిక తెచ్చి, సామాన్యుల్లో సైతం స్వాతంత్య్రోద్యమ భావోద్వేగాన్ని రెచ్చగొట్టిన జాతిపితగా తెల్లదొరలు తిలక్‌ను అభివర్ణించారు. జాతీయతను బలంగా నాటి భారతీయ అస్థిత్వానికి పట్టం కట్టిన ఘనత తిలక్‌కే దక్కుతుంది.
గీతాసారమిది...
కేసరి, మరాఠా అనే రెండు పత్రికలు నడిపిన తిలక్... వాటిలో రాతలకు బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వ ఆగ్రహానికి గురయ్యారు. ఆయన రాతలకు భయపడ్డ బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం... రాజద్రోహం నేరం కింద అరెస్టు చేసింది. మొత్తం మూడుసార్లు రాజద్రోహ నేరం ఎదుర్కొన్ననేత ఆయన! మయన్మార్‌లోని కఠినమైన మాండలే జైలులో ఉన్నప్పుడే గీత రహస్య పేరుతో... భగవద్గీతపై భాష్యం రాశారు. భగవద్గీత సారం... సన్యాసం కాదని... నిష్కామ సేవ... మానవత్వంతో కూడిన సేవ అని నొక్కిచెప్పారు. భారతీయ వేదాంతంపైనా, సనాతన ధర్మంపైనా... తిలక్ చాలా విశ్లేషించేవారు. భారతీయ వేదిక మూలాలు... ఆర్కిటిక్‌ ప్రాంతంలో ఉన్నాయని ప్రతిపాదించిన తిలక్ పశ్చిమం నుంచి ఆర్యులు వచ్చారనే సిద్ధాంతాన్ని అంగీకరించేవారు. భిన్నత్వంలో ఏకత్వం కోసమనే... గణేశ్‌ ఉత్సవాలు ఆరంభించారు. అన్ని కులాలు, వర్గాలు పాల్గొనే ఈ ఉత్సవం మనందరికీ గర్వకారణం అనేవారు
భాషా ప్రయుక్త రాష్ట్రాల కోసం...