Harbilas sarda rukhmabai: 1864లో బొంబాయిలోని ఓ పేద కుటుంబంలో జన్మించింది రుక్మాబాయి. తను పుట్టిన తర్వాత తండ్రి చనిపోయారు. అప్పటికి తల్లి జయంతిబాయికి 14 ఏళ్లే. అదృష్టవశాత్తు.. సకారాం అర్జున్‌ అనే వైద్యుడు ఆమెను మళ్లీ పెళ్లాడారు. 10-11 ఏళ్లకే రుక్మాబాయికి 19 ఏళ్ల దాదాజి భికాజీతో పెళ్లి చేశారు. కాపురానికి వెళ్లే ముందు.. రుక్మాబాయిని చదువుకోవటానికి ప్రోత్సహించారు సవతి తండ్రి సకారాం. 20 ఏళ్లు నిండగానే తన వద్దకు వచ్చేయాలంటూ భర్త భికాజీ ఒత్తిడి చేయటంతో ఆమె నిరాకరించింది.
పెళ్లి సమయానికి తాను చిన్నపిల్లనని, పెళ్లికి తన అంగీకారం లేదంటూ.. రుక్మాబాయి కాపురానికి వెళ్లనంది. దీంతో భర్త కోర్టుకెళ్లారు. కిందిస్థాయి కోర్టు రుక్మాబాయినే సమర్థించింది. కానీ హైకోర్టులో ఆమెకు వ్యతిరేకంగా తీర్పు వచ్చింది. భర్తతో కాపురం చేయాలని లేదంటే రూ.2వేల జరిమానా/ఆరునెలల శిక్ష అనుభవించాలని తీర్పునిచ్చారు. జరిమానా కడతానుగానీ.. కాపురానికి వెళ్లనని రుక్మాబాయి గట్టిగా నిలబడింది. ఈ కేసు కాస్తా ఆసక్తికరంగా మారి.. బాల్యవివాహాలపై వాదనల దిశగా మళ్లింది. తన సవతి తండ్రితో పాటు అనేకమంది సంస్కరణవాదుల మద్దతు రుక్మాబాయికి లభించింది. దీంతో ఏకంగా బ్రిటిష్‌ రాణి విక్టోరియాకే ఆమె లేఖ సంధించింది. విషయం తెలుసుకున్న విక్టోరియా రాణి.. రుక్మాబాయి పెళ్లిని రద్దు చేస్తూ.. జరిమానా/శిక్ష నుంచి తప్పిస్తూ ప్రత్యేక ఆదేశాలు జారీ చేశారు.
బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం 1891లో ఏజ్‌ ఆఫ్‌ కన్సెంట్‌ (లైంగిక చర్యకు అంగీకార వయసు) చట్టం తీసుకొచ్చింది. దీని ప్రకారం లైంగిక చర్య అంగీకార వయసును 12 సంవత్సరాలుగా నిర్ణయించారు. తర్వాత ఇది అనేక సవరణలతో సాగుతూ వస్తోంది. ఈ విజయానంతరం విరాళాల సాయంతో రుక్మాబాయి ఇంగ్లాండ్‌ వెళ్లి మెడిసిన్‌ చదివి.. సూరత్‌కు వచ్చి డాక్టర్‌గా సేవలందించారు.