వేగంగా వెళుతున్న రైల్లోంచి గాంధీజీ చెప్పొకటి జారి పడిపోయింది. తక్షణం రెండో చెప్పును తీసి మొదటిది పడిపోయిన దిశగా వెనక్కి విసిరారాయన. ఏదైనా పోగొట్టుకొన్నప్పుడు దుఃఖం కన్నా ముందు కర్తవ్యం గుర్తుకు రావడం చాలా గొప్ప విషయం. అది యోగజీవనానికి కొండగుర్తు. అలా జీవించారు కనుక గాంధీని మహాత్ముడంది లోకం! రాత్రి తండ్రి పిలిచి ‘శీఘ్రముగ పూనుము రాజ్యము, మారు చెప్పకన్‌’ అన్నాడు. పొద్దున్నే పినతల్లి పిలిపించి ‘నా తనూభవుడు(భరతుడు) ఇప్పుడే సకల ధాత్రికి నీవలె రాజు కావలెన్‌... ఇది నీ తండ్రి ఆజ్ఞ’ అంది. రాముడి మొహంలో ఏ రకమైన వికారం ఆందోళన కనపడనే లేదని స్పష్టంగా చెప్పారు వాల్మీకి. ‘కిరీటం పెట్టుకో’ అనే మాటను, ‘నారచీరలు కట్టుకో’ అనే మాటను ఒకే రకంగా స్వీకరించడం యోగికే సాధ్యం. కాబట్టే రాముడు పురుషోత్తముడయ్యాడు! మంచినీళ్లకని వెళ్లిన మహా యోధులు తన తమ్ముళ్లు నలుగురూ నిర్జీవంగా పడి ఉన్నారు. ఒక యక్షుడు కంటికి ఎదురుగా భీకరమైన ఆకారంతో తాడిచెట్టులా నిలబడి ఉన్నాడు. ఒళ్లు జలదరించే ఆ సమయంలో మనసు చెదిరిపోకుండా ఒకటీ రెండూ కాదు, ప్రపంచ తాత్వికులను విస్మయపరచిన ‘నరునకు ఆత్మ ఎవ్వడు’ వంటి... నూట ఇరవై నాలుగు క్లిష్టమైన ప్రశ్నలకు స్థిరచిత్తంతో బదులిచ్చాడు ధర్మజుడు. ‘నీదైన ధర్మజ్ఞతకు మెచ్చితిని’ అనిపించుకొన్నాడు. ‘యుధిష్ఠిరుడు’ అనే గొప్ప పేరు గడించాడు.
మహాత్ములు, పురుషోత్తములు, స్థిరచిత్తులు అందరూ మనదేశంలో అద్భుత యోగ విద్యావంతులు. యోగాభ్యాసం అటు మునుల తపస్సులో భాగం. ‘భాసుర నిగమ పదోపన్యాసుడు, సుతపో విలాసుడు అనుపమ యోగాభ్యాసుడు, రవిభాసుడు దుర్వాసుడు’ అంటూ వారి ప్రతినిధిగా దుర్వాస మహర్షిని భాగవతం మనకు పరిచయం చేసింది. యోగవిద్య ఒకప్పుడు గురుకులాల్లో పిల్లలకు తప్పనిసరి పాఠ్యాంశం. అది ఈ దేశ సంస్కారం.
భారత్ సగర్వంగా చెప్పుకోవచ్చు..
మదించిన ఏనుగే అయినా, బాగా మచ్చికైతే మావటివాడు చెప్పినట్లే వింటుంది. మనసుదీ అదే దారి. మనసును మచ్చిక చేసుకోవాలంటే యోగసాధనను మించిన మంత్రదండం లేదు. మానవాళికి జరిగిన మహోపకారాల ప్రస్తావన వస్తే ‘నేను సైతం ప్రపంచానికి యోగవిద్యను ప్రసాదించాను’ అని భారతదేశం సగర్వంగా చెప్పుకోవచ్చు. యోగులైనవారి యోగ్యతలు మామూలు కొలతలకు అందవు. ‘ఉర్వి జనులు పరమ యోగీశ్వరుని చూచి తెగడు వారెగాని తెలియలేరు.. అమృతమాది రుచులు హస్తమే మెరుగును?’ అని వేమన‘యోగి’ ప్రశ్నించాడు. మనిషిని చాలా తేలిగ్గా లోబరచుకొనే ప్రలోభాలు యోగి ముందు వెలవెలబోతాయి. మైసూర్‌ మహారాజు అందించిన అమూల్య ఆభరణాలను, ఆతిథ్యాన్ని వద్దన్న రమణమహర్షి పేదింట గంజిని అడిగి మరీ తాగారు. ‘వీతరాగులు’ అనే మాటకు అర్థమది. ‘వీతరాగ విషయమ్‌ వాచిత్తమ్‌’ అనే యోగసూత్రంలో వారి గురించి పతంజలి మహర్షి వివరించారు.