పారిస్‌ వాతావరణ ఒప్పందంపై సంతకాలు చేసిన దేశాల 25వ సదస్సు (కాప్-25) స్పెయిన్‌ రాజధాని మాడ్రిడ్‌లో ఇటీవల ముగిసింది. నానాటికీ వేడెక్కిపోతున్న భూగోళాన్ని చల్లబరచడానికి అత్యవసరంగా చర్యలు తీసుకోవడంలో సదస్సు మళ్లీ విఫలమైంది. ‘కాప్-25’ అంతర్జాతీయ కర్బన క్రెడిట్ల వ్యాపారానికి కట్టుదిట్టమైన నిబంధనలను రూపొందిస్తుందని ఆశించారు. వాతావరణ మార్పులను అరికట్టడంలో వర్ధమాన దేశాలకు మరింత ఆర్థిక సహాయం అందించడానికి నిబద్ధత చాటుతుందనీ భావించారు. తద్వారా 2021 నాటికల్లా పారిస్‌ వాతావరణ ఒప్పందం అమలులోకి రావడానికి రంగం సిద్ధం చేస్తుందని తలపోశారు. కానీ, క్యోటో ఒప్పందం కింద సంపాదించిన కర్బన క్రెడిట్లను ఎలా ఉపయోగించాలనే అంశంపై భేదాభిప్రాయాలు తలెత్తి మాడ్రిడ్‌ కాప్ 25వ సదస్సు నిష్ఫలంగా ముగిసింది. వచ్చే ఏడాది బ్రిటన్‌లో జరిగే 26వ కాప్ సదస్సులోనైనా ఏకాభిప్రాయం కుదిరితే కానీ- 2021కల్లా పారిస్‌ వాతావరణ ఒప్పందం అమలుకు మార్గం సుగమం కాదు.
క్యోటో క్రెడిట్లు అంటే?
జపాన్‌లోని క్యోటోలో 1997లో కుదిరిన ఒప్పందం కింద కాలుష్య రహిత అభివృద్ధి యంత్రాంగం (సీడీఎం) అమలులోకి వచ్చింది. దానిపై అమెరికా తప్ప మిగిలిన సంపన్న దేశాలు సంతకం చేశాయి. పారిస్‌ వాతావరణ ఒప్పందం నుంచి అమెరికా తప్పుకొంటున్న సంగతి తెలిసిందే. వర్ధమాన దేశాల్లోని కంపెనీలు కాలుష్యకారక శిలాజ ఇంధనాల బదులు- పునరుత్పాదక ఇంధనాలతో పరిశ్రమలు స్థాపించి, అడవులను పెంచినప్పుడు నిర్ణీత నిష్పత్తిలో కర్బన క్రెడిట్లు లభిస్తాయి. పవన, సౌర విద్యుత్‌ వంటి పునరుత్పాదక ఇంధనాలతో నడిచే ప్రాజెక్టులు ఒక టన్ను కర్బన ఉద్గారాలను తగ్గిస్తే ఒక కర్బన క్రెడిట్‌ లభిస్తుంది. దీన్ని ధ్రువీకృత ఉద్గారాల తగ్గింపు పత్రం (సీఈఆర్‌)గా వ్యవహరిస్తారు. ఈ క్రెడిట్లకు ధన రూపంలో విలువను నిర్దేశించారు. వీటి కొనుగోళ్లు, అమ్మకాలు ‘ఆన్‌లైన్‌ రిజిస్ట్రీ’లో జరుగుతాయి.
క్యోటో ఒప్పందం కింద కర్బన ఉద్గారాలను తగ్గిస్తామని హామీ ఇచ్చిన సంపన్న దేశాల కంపెనీలు వర్ధమాన దేశాల నుంచి కర్బన క్రెడిట్లను కొంటాయని సీడీఎం నిర్దేశించింది. ఆ క్రెడిట్లు పారిస్‌ వాతావరణ ఒప్పందం అమలులోకి వచ్చాక మురిగిపోతాయని భారత్, చైనా, ఆస్ట్రేలియా, దక్షిణ కొరియాల ఆందోళన. పారిస్‌ ఒప్పందం విధించే కర్బన ఉద్గారాల లక్ష్యాలను క్యోటో క్రెడిట్లతో చెల్లువేయాలని ఆస్ట్రేలియా పట్టుబట్టింది. భారతీయ కంపెనీలు 1,669 ప్రాజెక్టుల ద్వారా 24.66 కోట్ల కర్బన క్రెడిట్లు సంపాదించి ఉన్నాయి. స్వచ్ఛంద విపణి కింద నమోదైన 526 ప్రాజెక్టుల ద్వారా 8.9 కోట్ల క్రెడిట్లు దఖలు పడనున్నాయి.
భారతీయ కంపెనీలన్నీ కలిపి 35 కోట్ల కర్బన క్రెడిట్లను సంపాదించాయి. కంపెనీ షేర్ల మాదిరిగా ఈ కర్బన క్రెడిట్ల ధర కూడా మారుతూ ఉంటుంది. ఒక దశలో ఈ క్రెడిట్ల అమ్మకం రూ.45,000 కోట్లు సంపాదించిపెడుతుందని భారతీయ కంపెనీలు లెక్క వేసుకున్నాయి. గతంలో 25 డాలర్లు, 15 డాలర్ల చొప్పున పలికిన ఒక్కో కర్బన క్రెడిట్‌ ధర నేడు 25 సెంట్లకు పడిపోయింది (అంటే రూపాయికి పావలాయే వస్తుందన్నమాట). తాము ఎంతో కష్టించి క్యోటో ఒప్పందం అమలు చేయడం ద్వారా సాధించిన కర్బన క్రెడిట్ల విలువ పూర్తిగా తగ్గిపోయే ప్రమాదం ఉండటం భారత్, ఆస్ట్రేలియా తదితర దేశాలకు ఆందోళన కలిగిస్తోంది. పారిస్‌ వాతావరణ ఒప్పందం కింద సాధించే కర్బన క్రెడిట్లకు క్యోటో కర్బన క్రెడిట్లను చేర్చాలని అవి కోరుతున్నాయి. ఇంతవరకు జరిగిన 25 కాప్ సదస్సులలో దేనిలోనూ కర్బన క్రెడిట్ల విపణి నియమనిబంధనలను రూపొందించలేకపోయారు.
కర్బన ఉద్గారాల తగ్గింపు మీదే దృష్టి...
క్యోటో ఒప్పందం కింద తాము సంపాదించిన కర్బన క్రెడిట్లను మురిగిపోనివ్వడం అన్యాయమని భారత్ వంటి వర్ధమాన దేశాలు మాడ్రిడ్‌ సదస్సులో వాదించాయి. దీన్ని ఐరోపా సమాఖ్య (ఈయూ) దేశాలు, ఆఫ్రికా దేశాలతోపాటు, ద్వీప దేశాలూ ప్రతిఘటించాయి. కర్బన క్రెడిట్లను కొనుగోలు చేసే సంపన్న దేశాలు కర్బన ఉద్గారాలను తగ్గించే బాధ్యతను గాలికి వదిలేసి యథాతథంగా వాతావరణాన్ని కలుషితం చేస్తూనే ఉంటాయని ఈయూ శిబిరం వాదించింది. కానీ, ఈ వాదన సరైనది కాదు. సంపన్న దేశాలు తాము వెదజల్లే బొగ్గు పులుసు వాయువుకు సమానమైన కర్బన క్రెడిట్లను కొనుగోలు చేసి తప్పించుకోవడం కుదరదు. ఉదాహరణకు వంద క్రెడిట్లలో 75 క్రెడిట్లకు సమానమైన ఉద్గారాలను స్వదేశంలో తగ్గించి, మిగతా 25 శాతం క్రెడిట్లను మాత్రమే విదేశాల నుంచి కొనుగోలు చేయవలసి ఉంటుంది.
భారతదేశం మొదటి నుంచీ కర్బన క్రెడిట్ల ఆర్జనకు ఉత్సాహంగా కృషిచేసింది. ముఖ్యంగా సూక్ష్మ, చిన్న, మధ్య తరహా పరిశ్రమల్లో (ఎంఎస్‌ఎంఈ) కర్బన ఉద్గారాల తగ్గింపు మీద దృష్టి పెట్టింది. 2005లో సీడీఎం ప్రాధికార సంస్థను ఏర్పాటు చేసి చైనా తరవాత అత్యధిక సీడీఎం ప్రాజెక్టులు చేపట్టింది. ఎంఎస్‌ఎంఈ రంగంలో పునరుత్పాదక విద్యుత్‌ వినియోగాన్ని ప్రోత్సహించడం ద్వారా భారత్ భారీయెత్తున కర్బన క్రెడిట్లను సొంతం చేసుకుంది. మొత్తం మీద 1,30,000 కోట్ల రూపాయలతో భారత్‌లో చేపట్టిన సీడీఎం (కాలుష్య రహిత అభివృద్ధి యంత్రాంగం) ప్రాజెక్టులు 17 కోట్ల టన్నుల కర్బన ఉద్గారాలను నివారించగలిగాయి.
తగ్గుతున్న గిరాకీ