సమున్నత ఆదర్శాల వల్లెవేతతో ప్రారంభించిన ఎన్నో పథకాలు సక్రమ కార్యాచరణ కొరవడి నీరోడుతున్న దేశం మనది. బడి ఈడు పిల్లల శారీరక, మానసిక ఎదుగుదలకు భరోసా ఇచ్చేలా ఏనాడో 1940ల్లోనే అమెరికా, బ్రిటన్‌ వంటి దేశాలు మొదలుపెట్టిన సార్వత్రిక మధ్యాహ్న భోజన పథకానికి 1995లో భారత్‌ శ్రీకారం చుట్టింది. రెక్కాడితేగాని డొక్కాడని పేద కుటుంబాల్లోని పసివాళ్లకు పోషకాహారాన్ని అందించే లక్ష్యంతో అది మొదలైంది. తరతరాల పేదరిక విషవలయాన్ని ఛేదించి, బడి ఈడు పిల్లల చిరు బొజ్జలకు పౌష్టికాహారం అందించడంతోపాటు, విద్యాబుద్ధులూ నేర్పేందుకు ఉద్దేశించిన మధ్యాహ్న భోజన పథకం ఎంతో విశిష్టమైనదే.
ఆందోళనకర అంశం ఏమిటంటే- దేశవ్యాప్తంగా పాఠశాలల్లో మధ్యాహ్న భోజన అవకాశాన్ని వినియోగించుకొంటున్న పిల్లల సంఖ్య గత మూడేళ్లలో 80లక్షలకుపైగా పడిపోయింది. 2015-’16లో పదికోట్ల మంది పిల్లలు మధ్యాహ్న భోజనం పథకం పరిధిలో ఉండగా 2018-’19 నాటికి వారి సంఖ్య తొమ్మిది కోట్ల 17 లక్షలకు దిగివచ్చిందని సర్కారీ గణాంకాలే చాటుతున్నాయి. దీనికి తోడు చిన్నారులకు అందిస్తున్న ఆహారం నాణ్యత ప్రమాణాలు దిగనాసిగా ఉంటున్నాయని, పథకం అమలులో అక్రమాలు విక్రమిస్తున్నాయన్న ఆరోపణల ఉరవడి ఏటికేడు పెరుగుతోందేగాని తగ్గడం లేదు.
‘బోధనేతర పనుల్లో ఉపాధ్యాయులు, చదువు సంధ్యలపై దాని ప్రభావం’ పేరిట నిరుడు జాతీయ స్థాయిలో నిర్వహించిన అధ్యయన ఫలితాలు- మరో చీకటి కోణాన్ని ఆవిష్కరిస్తున్నాయిప్పుడు! ఎన్నికల విధులు, పల్స్‌ పోలియో ప్రచారాలు, మధ్యాహ్న భోజన రిజిస్టర్లతో టీచర్లు కుస్తీ పడుతుండటంతో వారి పని గంటల్లో అయిదోవంతు కూడా చదువు చెప్పేందుకు మిగలడం లేదని ఆ అధ్యయనం నివేదించింది. అరకొర నిధులు ఆలస్యంగా అందుతుండటం, చౌక ధరల దుకాణాలనుంచి సరకుల్ని తెచ్చినా నిల్వ సదుపాయాలు లేకపోవడం వంటివి ఉపాధ్యాయుల్ని తీవ్ర ఒత్తిడికి లోను చేస్తున్నాయి. ఫలితంగా- సరైన భోజనంతోపాటు, తీరైన చదువులకూ కోట్లాది పసిపిల్లలు మొహం వాచిపోయే దుస్థితి అన్ని చోట్లా తాండవిస్తోంది. యుద్ధ ప్రాతిపదికన దిద్దుబాటు చర్యలకు కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు సిద్ధం కావాల్సిన సమయమిది!
గొప్ప ఆశయం నీరుగారుతున్న వైనం
పాఠశాలల్లోకి పిల్లల ప్రవేశాల్ని, రోజువారీ హాజరీని పెంచడంతోపాటు వారి పౌష్టికాహార స్థాయిని ఇతోధికం చేయడమే లక్ష్యంగా- ‘ప్రాథమిక విద్యకు పౌష్టికాహార దన్ను’ను జాతీయ పథకంగా 1995 స్వాతంత్య్ర దినోత్సవం నాడు కేంద్రం ప్రారంభించింది. 2001నుంచి మధ్యాహ్న భోజన వడ్డన పథకంగా రూపాంతరం చెందిన ఆ చొరవ- ప్రతి విద్యార్థికి రోజుకు 300 క్యాలరీలు, 8-12 గ్రాముల మాంసకృత్తులు ఏడాదికి కనీసం రెండొందల రోజులపాటు అందించాలని నిర్దేశించింది. ప్రాథమిక తరగతుల పిల్లలకు 450 క్యాలరీలు, 12 గ్రాముల మాంసకృత్తులు, ప్రాథమికోన్నత విద్యార్థులకు 700 క్యాలరీలు 20 గ్రాముల మాంసకృత్తులు అందించాలంటూ మధ్యాహ్న భోజన పథకాన్ని పరిపుష్టీకరించినా, ఆ మేరకు ప్రయోజనం కోట్లమంది విద్యార్థులకు అందని ద్రాక్షగానే ఊరిస్తోంది.