అహింసా విధానాలతో నిత్య సత్యాన్వేషిగా సాగిన గాంధీజీ జీవితం భారతీయులకు ఆదర్శం. హిందూ, ముస్లింలనే తేడా లేకుండా మతాలకు అతీతంగా.. ఆయన జీవనతత్వాన్ని అనుసరించారు. మహాత్ముడి స్ఫూర్తితో ఖాన్ అబ్దుల్ గఫర్ ఖాన్, మౌలానా ఆజాద్.. శాంతి, సహజీవనం, సహనం, అహింస సూత్రాలను పాటించారు.
భారత వాయవ్య సరిహద్దుల్లో.. అదే గాంధీ స్ఫూర్తితో ఖాన్ అబ్దుల్ గఫర్ ఖాన్ బ్రిటిష్‌ రాజ్యానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడారు. ఆయనను బాద్షా ఖాన్ అని పిలుస్తుంటారు. ఆయన పష్తున్‌ స్వాతంత్ర్య పోరాటయోధుడు. ఆయన గొప్పతనం ఆ ప్రాంతంలో కనిపించే మత, గిరిజన విభజనను మించి వెలిగిపోయింది. తెగల మధ్య పోరాటాలు, నిత్యం రక్తపాతాలకు కేంద్రమైన వాయవ్య సరిహద్దుల్లో జన్మించిన అబ్దుల్ గఫర్ ఖాన్... మహాత్ముడి బలమైన అనుచరుడు. కల్లోల ప్రాంతంలో అహింస, సత్యాగ్రాహం ద్వారా మార్పు తెచ్చే ప్రయత్నం చేశారు. అందుకే ఆయనను సరిహద్దు గాంధీ అంటారు.
మహాత్ముడి ఆలోచనతో మక్కాకు వెళ్లి తిరిగి వచ్చిన తర్వాత... దేవుని సేవకుల ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. రాజీలేని తీరు, అహింసపై నిబద్ధత, ఐక్య భారతంపై అచంచల నమ్మకం కలిగిన గఫర్ ఖాన్ అంటే.. అక్కడి ప్రజలకు ఎంతో గౌరవం. దేవుని సేవకుల ఉద్యమం వేలమందిని ఆకర్షించింది. ఆయనకు అనుచరులను చేసింది. సంప్రదాయ యుద్ధం చేసే పష్తున్‌ సమాజం... లక్ష్యాల సాధన కోసం అహింస పద్ధతులను అనుసరించగలదని నిరూపించింది.
గాంధీని మెప్పించిన ఖాన్...
1928లో తొలిసారి మహాత్ముడిని కలిసిన ఖాన్.. కాంగ్రెస్ పార్టీతో కలిసి పనిచేశారు. ఆ తర్వాత గాంధీకి అత్యంత సన్నిహితుడయ్యారు. గాంధీజీ, ఖాన్‌వి భిన్న నేపథ్యాలు. గాంధీ నిరాడంబరంగా పెరగగా, ఖాన్ అందుకు విరుద్ధంగా జీవించారు. ఇద్దరూ రాజకీయాలు, మతం, సాంస్కృతిక సమస్యలపై గంటల తరబడి చర్చించుకునేవారు. గఫర్ ఖాన్ చిత్తశుద్ధి, స్పష్టత, సరళమైన జీవితం చూసి.. గాంధీజీ ముగ్ధుడయ్యారు. గఫర్ నిజమైన దేవుని సేవకుడని భావించేవారు. సరైన ప్రవర్తన, విశ్వాసం, ప్రేమ అనే మూడు అంశాల మధ్య జీవితం గడిపారు.
గాంధీజీ, గఫర్ ఖాన్ ఇద్దరి కల ఒకటే... ఐక్య భారతం, స్వతంత్ర, అవిభక్త భారతదేశం ఏర్పడాలని బలంగా కోరుకున్నారు. హిందువులు, ముస్లింలు ఇద్దరూ కలిసి ఉన్న భారతాన్ని చూడాలనుకున్నారు.
" అహింస అంటే ప్రేమగా ఉండటం. ఇది ప్రజలకు ధైర్యాన్నిస్తుంది. అహింసను ఆచరించనంత వరకు ప్రజలకు శాంతి లేదు, జీవితానికి ప్రశాంతత ఉండదు."
------- ఖాన్ అబ్దుల్ గఫర్ ఖాన్.
'మానవుని సేవే.. దేవుని సేవ' అని గఫర్ ఖాన్ నమ్మారు. సంఘర్షణను, ద్వేషాన్ని రేకెత్తించి, ప్రజలను విభజించి, ఐక్యతను నాశనం చేసేది.. మతమే కాదని గఫర్ ఖాన్ వాదించేవారు.