"రెండు నెలలుగా పని లేదు. సొంత ఊరిలో ఉన్న కుటుంబ సభ్యులు మేము డబ్బులు పంపుతామని ఎదురుచూస్తున్నారు. పట్టణంలో మేము ఉంటున్న ఇంటి యజమాని అద్దె కోసం ఒత్తిడి చేస్తున్నారు"... దేశంలోని కోట్ల మంది వలస కూలీల 'లాక్డౌన్ వ్యథ' ఇది. అలాంటి శ్రమజీవుల్లో భరత్ కుమార్ ఒకడు. ఏకంగా 1,090 కిలోమీటర్లు రిక్షా తొక్కి ఇటీవలే స్వస్థలానికి చేరుకున్నాడు అతడు.
హరియాణా టు బిహార్...
భరత్ కుమార్ వయసు 48 ఏళ్లు. స్వస్థలం బిహార్ ముజఫర్నగర్ జిల్లా బాంగ్రా. జీవనోపాధి కోసం హరియాణా గురుగ్రామ్లో రిక్షా తొక్కేవాడు. కరోనా లాక్డౌన్తో బతుకు చక్రం ఆగిపోయింది.
"లాక్డౌన్ మొదలైనప్పటి నుంచి పని లేదు. చేతిలో డబ్బు లేదు. అందుకే సొంతూరు వెళ్లిపోదామని నిర్ణయించుకున్నా. శ్రామిక్ ప్రత్యేక రైలులో సీటు కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్నా. టికెట్ కన్ఫర్మ్ అయిందని చెప్పేందుకు అధికారులు ఎవరైనా ఫోన్ చేస్తారేమోనని రోజూ ఆశగా ఎదురుచూశా. ఫోన్ మోగింది. కానీ కాల్ చేసింది అధికారులు కాదు. మా ఇంటి యజమాని. అద్దె కట్టకపోతే సామాను బయటపడేస్తానని హెచ్చరించాడు."
-భరత్, రిక్షావాలా
స్టేషన్ కలిపింది అందరినీ...
టికెట్ కన్ఫర్మేషన్ కాల్ కోసం ఎదురుచూసిన భరత్కు ఓపిక నశించింది. ఒకరోజు నేరుగా గురుగ్రామ్ రైల్వే స్టేషన్కు వెళ్లాడు. కానీ.. అక్కడి సిబ్బంది అతడ్ని లోపలకు రానివ్వలేదు. అక్కడే భరత్కు మరో 10 మంది పరిచయం అయ్యారు. అందరిదీ ఒకటే కథ. అందరి గమ్యం ఒకటే... బిహార్.
11 మంది కూర్చుని మాట్లాడుకున్నారు. సాహసం చేయక తప్పదన్న నిర్ణయానికి వచ్చారు. 11 మంది కలిసి 11 రిక్షాలతో 1,090 కిలోమీటర్ల ప్రయాణం ప్రారంభించారు. భానుడి ప్రతాపం నుంచి తప్పించుకోవడం ఎలా? ఏ మార్గంలో వెళ్తే ఆహారం దొరుకుతుంది? రిక్షా టైరు పంక్చర్ పడితే ఎక్కడ బాగు చేయించుకోవాలి? వంటి ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వెతుక్కుంటూ ముందుకు సాగారు.
"దారిలో పోలీసులు ఆపేస్తారని, కొడతారని చాలా భయపడ్డాం. కానీ వాళ్ల దృష్టిలో పడకుండా చాలా జాగ్రత్తలు తీసుకున్నాం. రాత్రి వేళల్లోనే ఎక్కువ ప్రయాణించాం. పగలు చాలా వేడిగా ఉండేది. అదృష్టవశాత్తూ పోలీసులు ఎవరూ మమ్మల్ని పట్టుకోలేదు. కొందరు మహానుభావులు అప్పుడప్పుడు మాకు భోజనం పెట్టారు. కానీ కొన్నిసార్లు ఆకలితోనే ప్రయాణం సాగించాల్సి వచ్చింది."
-భరత్, రిక్షావాలా
సొంతూరుకు వచ్చేసిన భరత్... జీవనోపాధి కోసం ఇకపై ఏం చేయాలో ఇంకా నిర్ణయించుకోలేదన్నాడు. సుదీర్ఘ ప్రయాణంతో బాగా అలసిపోయానని చెప్పాడు.