Azadi Ka Amrit Mahotsav:అనిబిసెంట్‌లాంటి వారిలా సామాన్య ప్రజలకు పరిచయం లేని పేరు హార్నిమన్‌. కానీ భారత స్వాతంత్య్రం కోసం, భారత్‌లో పత్రికా స్వేచ్ఛ కోసం ఆయన చేసిన కృషి అసామాన్యం! తన రాతలతో కొరకరాని కొయ్యలా మారిన... ఆయన్ను వదలించుకోవటానికి ఆంగ్లేయ ప్రభుత్వం చేయని ప్రయత్నం లేదు.
ఇంగ్లాండ్‌లో పాత్రికేయుడిగా ప్రస్థానం ఆరంభించిన హార్నిమన్‌ 1906లో కోల్‌కతాలోని స్టేట్స్‌మన్‌ పత్రికకు న్యూస్‌ ఎడిటర్‌గా భారత్‌లో అడుగుపెట్టారు. రాగానే తమ తెల్లవారి దాష్టీకాలను అర్థం చేసుకున్న ఆయన... భారతీయుల పక్షాన నిలబడ్డారు. బెంగాల్‌ విభజనను నిరసిస్తూ ఉద్యమంలో పాల్గొన్నారు. 1913లో ముంబయి క్రానికల్‌ పత్రికకు ఎడిటర్‌గా ముంబయికి మారారు. అప్పటిదాకా సంపన్నవర్గాల వార్తలే ప్రచురించే పత్రికలో... సామాన్యులకూ స్థానమిచ్చి వారి సమస్యలను లేవనెత్తేవారు. ప్రభుత్వ తీరును ఎండగట్టడమేగాకుండా... స్థానికులను దోచుకుంటున్నారంటూ భారత్‌లోని ఆంగ్లవ్యాపారుల తీరుపైనా ఆయన విమర్శలు గుప్పించేవారు. దీంతో... ఆంగ్లేయ అధికారులకు, వ్యాపారులకు హార్నిమన్‌ శత్రువుగా మారారు. భారత్‌లో పత్రికా స్వేచ్ఛను కోరుతూ... ప్రెస్‌ అసోసియేషన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియాను ఆరంభించారు. 1919లో గాంధీ పిలుపు మేరకు రౌలత్‌ చట్టాన్ని వ్యతిరేకిస్తూ ఉద్యమంలో పాల్గొన్న ఆయన... జలియన్వాలాబాగ్ ఘటన తర్వాత పాత్రికేయుడిగా తన విశ్వరూపం ప్రదర్శించారు.
1919 ఏప్రిల్‌లో జరిగిన జలియన్వాలాబాగ్ ఊచకోతను ప్రపంచానికి తెలియకుండా బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం జాగ్రత్తలు తీసుకుంది. పత్రికల్లో వార్తలు, ఫొటోలు రాకుండా ఆంక్షలు విధించింది. కానీ మార్షల్‌లా ఆంక్షలను తోసిరాజంటూ... తమ స్థానిక విలేకరి లాలా గోవర్ధన్‌దాస్‌ ప్రత్యక్షంగా అందించిన వివరాలను హార్నిమన్‌ ముంబయి క్రానికల్‌లో ప్రచురించారు. ఇంగ్లాండ్‌కూ పంపించారు. రహస్యంగా ఫొటోలను సైతం లండన్‌కు చేరవేశారు. అక్కడి ది డైలీ హెరాల్డ్‌లో ఈ ఊచకోత ఫొటోలు, వార్తలు రావటంతో యావత్‌ ప్రపంచానికి భారత్‌లో ఆంగ్లేయుల దారుణం కళ్లకు కట్టినట్లు తెలిసిపోయింది. కథనం రాసిన గోవర్ధన్‌దాస్‌ను అరెస్టు చేసి మూడేళ్లు జైలుకు పంపిన బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం... తమ వాడైన హార్నిమన్‌ను ఏమీ చేయలేకపోయింది. అనారోగ్యంతో ఆస్పత్రిలో ఉన్నా... బలవంతంగా ఓడెక్కించి లండన్‌కు తిరిగి పంపించేసింది.