Pandurang Mahadev Bapat: భారతీయ యువతరం స్వాతంత్య్ర ఉద్యమం వైపు వెళ్లకుండా, విప్లవమార్గం పట్టకుండా ఉండటానికి.. ఆంగ్లేయ సర్కారు అనేక తాయిలాలిచ్చేది. ఉపకారవేతనాలు, ఉద్యోగాలు, విదేశాల్లో చదువుకు సాయం రూపంలో ప్రలోభపెట్టేది. ఆ క్రమంలో మహారాష్ట్రకు చెందిన బాపట్‌ ఆంగ్లేయులకే గాలం వేశాడు.
1880లో మహారాష్ట్రలోని అహ్మద్‌నగర్‌ జిల్లా పార్నర్‌లో దిగువ మధ్య తరగతి కుటుంబంలో జన్మించిన పాండురంగ మహాదేవ్‌ బాపట్‌ బాలమేధావి. పుణెలోని దక్కన్‌ కళాశాలలో సీటు రావడం బాపట్‌ జీవితాన్ని అనూహ్య మలుపు తిప్పింది. అక్కడే విప్లవసంస్థ చాపేకర్‌ క్లబ్‌ సభ్యుడైన దామోదర్‌ బల్వంత్‌ భిడేతో పరిచయమైంది. వలస పాలకుల అరాచకాలు యువ బాపట్‌ను ఆలోచనలో పడేశాయి. సంస్కృతం, తత్వశాస్త్రంలో పట్టాతో 1904లో కళాశాల నుంచి బయటికొచ్చిన ఆయన ప్రతిభను గుర్తించిన ఆంగ్లేయ సర్కారు.. ఉపకారవేతనంతో ఉన్నత చదువులకు బ్రిటన్‌కు పంపిస్తామంది. సాంకేతిక విద్యపై మక్కువున్న బాపట్‌ మెకానికల్‌ ఇంజినీరింగ్‌ ఎంచుకొని బ్రిటన్‌ చేరుకున్నారు. అక్కడ ఇండియన్‌ హౌస్‌ కేంద్రంగా భారత స్వాతంత్య్రం కోసం పనిచేస్తున్న కృష్ణశ్యాంజీ, వీర దామోదర్‌ సావర్కర్‌ తదితరులతో స్నేహం కుదిరింది. భారత స్వాతంత్య్రానికి విప్లవమే మార్గమని నమ్మాడు బాపట్‌. 1906 జనవరిలో.. ఎడింబరోలో ఇండిపెండెంట్‌ లేబర్‌ పార్టీ సమావేశం జరిగింది. అందులో బాపట్‌... భారత్‌లో బ్రిటిష్‌ పాలనపై ప్రసంగించారు. తాను వారి ఆర్థిక సాయంతో వారి దేశానికి వచ్చి చదువుతున్నాననే సంగతి స్పృహలో ఉండి కూడా ఏమాత్రం భయపడలేదు. ఆంగ్లేయుల అరాచకాలను అందరికీ అర్థమయ్యేలా ధైర్యంగా ఏకరువు పెట్టారు. ఫలితం.. వెంటనే ఆయనకిచ్చిన ఆర్థిక సహకారాన్ని ఆంగ్లేయ సర్కారు వెనక్కి తీసుకుంది. వేధించటం మొదలెట్టింది. 1907లో పారిస్‌ వెళ్లి.. అక్కడి నుంచి పనిచేస్తున్న విప్లవకారులతో కలిశారు. బాంబులు తయారుచేయడం, వాటిని ఉపయోగించడం నేర్చుకున్నారు. బ్రిటన్‌ పార్లమెంటుపైనే బాంబులు వేద్దామని ప్రణాళిక రచించారు. కానీ వృథా ప్రయత్నాలు చేయొద్దంటూ సావర్కర్‌ వారించటంతో వెనక్కి తగ్గారు.
1908లో భారత్‌కు తిరిగివచ్చి.. బెంగాల్‌ అనుశీలన్‌ సమితి విప్లవకారులతో కలిసి బాంబు ప్రయోగాలు చేశారు. తాను నేర్చుకొని వచ్చిన బాంబు తయారీ విద్యను కలకత్తా యువకులకు నేర్పారు. అప్పట్లో సంచలనం సృష్టించిన అలీపుర్‌ బాంబు దాడి తర్వాత అజ్ఞాతంలోకి వెళ్లిన ఆయన.. రహస్యంగా దేశవ్యాప్తంగా పర్యటించారు. ఈ పర్యటన బాపట్‌ భావజాలాన్ని మార్చింది.