ਹੈਦਰਾਬਾਦ:ਕੈਂਸਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। WHO ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੰਕੜੇ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ 16 ਮਿਲੀਅਨ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੈਂਸਰ ਦੀਆਂ 6 ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ਜੋ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦਾ ਕੈਂਸਰ, ਮੂੰਹ ਦਾ ਕੈਂਸਰ, ਕੋਲਨ ਕੈਂਸਰ, ਛਾਤੀ ਦਾ ਕੈਂਸਰ, ਸਰਵਾਈਕਲ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਕੋਲੋਰੈਕਟਲ ਕੈਂਸਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਕੈਂਸਰ ਕੀ ਹੈ?: ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵੰਡ ਇੱਕ ਆਮ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਪੂਰਾ ਕੰਟਰੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਅੰਗ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ 'ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਗੁਆ ਬੈਠਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਸਧਾਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਟਿਊਮਰ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੈਂਸਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟਿਊਮਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਸੁਭਾਵਕ ਟਿਊਮਰ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਘਾਤਕ ਟਿਊਮਰ। ਘਾਤਕ ਟਿਊਮਰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ਜਦਕਿ ਸੁਭਾਵਕ ਟਿਊਮਰ ਨਹੀਂ ਫੈਲਦਾ।
ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹਨ?: ਕੈਂਸਰ ਹੋਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਰਨ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
- ਕਾਰਸੀਨੋਜਨ/ਜੋਖਮ ਕਾਰਕ
- ਖਰਾਬ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੀਨ (DNA)
ਕੈਂਸਰ ਹੋਣ ਪਿੱਛੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕਾਰਨ:
ਤੰਬਾਕੂ ਖਾਣਾ ਜਾਂ ਸਿਗਰਟ ਪੀਣਾ: ਤੰਬਾਕੂ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਸਿਗਰੇਟ, ਗੁਟਖਾ ਜਾਂ ਚਿਊਇੰਗ ਗਮ ਆਦਿ ਦਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੇਵਨ ਫੇਫੜਿਆਂ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਰਾਬ:ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਨਾਲ ਲੀਵਰ ਕੈਂਸਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਵਾਇਰਸ:ਕੈਂਸਰ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਵਾਇਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਬੀ ਅਤੇ ਸੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ 50 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਜਿਗਰ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 99.9 ਫੀਸਦੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਵਾਈਕਲ ਕੈਂਸਰ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਪੈਪੀਲੋਮਾ ਵਾਇਰਸ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ।
ਗੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ: ਗੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਭੋਜਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕੋਲਨ ਕੈਂਸਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਦੇ ਹਨ।
ਐਕਸ-ਰੇ/ਸੀਟੀ ਸਕੈਨ:ਵਾਰ-ਵਾਰ ਐਕਸ-ਰੇ ਕਾਰਨ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਵੀ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਖਰਾਬ ਜੈਨੇਟਿਕਸ: ਜੀਨ ਵੀ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਲਈ ਦੋ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੀਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੀਨ ਮਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੀਨ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਾਪੇ ਸਾਧਾਰਨ ਹਨ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਵੀ ਸਾਧਾਰਨ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਹੋਣ ਲਈ ਦੋਵੇਂ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੀਨ ਨੁਕਸਦਾਰ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਪਰ ਜੇਕਰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਇੱਕ ਮਾੜਾ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੀਨ ਹੈ, ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਾੜਾ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੀਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੀਨ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੀਨ ਖਰਾਬ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੈਂਸਰ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਵਾਲੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਪੜਾਅ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?: ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਚਾਰ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:-
ਪੜਾਅ 0: ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਸਧਾਰਨ ਸੈੱਲ ਮੌਜੂਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਕੈਂਸਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪੜਾਅ 1: ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਟਿਊਮਰ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਸੈੱਲ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੇ ਹਨ।
ਪੜਾਅ 2 ਅਤੇ 3: ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਟਿਊਮਰ ਵੱਡਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਸੈੱਲ ਨੇੜਲੇ ਅੰਗਾਂ ਅਤੇ ਲਿੰਫ ਨੋਡਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸਟੇਜ 4: ਚੌਥੀ ਸਟੇਜ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਟਾਸਟੈਟਿਕ ਕੈਂਸਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੜਾਅ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਦੂਜੇ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀ ਹੈ?: ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਇਲਾਜ ਇਸਦੀ ਕਿਸਮ, ਪੜਾਅ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਡਾਕਟਰ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਕੈਂਸਰ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਇਲਾਜ ਸਹੀ ਹੈ।
ਆਮ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਇਲਾਜ: ਸਰਜਰੀ, ਗੈਰ-ਸਰਜਰੀ, ਹਾਰਮੋਨ ਥੈਰੇਪੀ, ਇਮਿਊਨੋਥੈਰੇਪੀ, ਕੀਮੋਥੈਰੇਪੀ ਅਤੇ ਸਟੈਮ ਸੈੱਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਆਦਿ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚੀਏ?:ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਬਦਲਣ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਪਣਾ ਕੇ ਅਤੇ ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਸੇਵਨ ਤੋਂ ਬਚੋ
- ਸਿਗਰਟ ਪੀਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ
- ਫਾਈਬਰ ਭਰਪੂਰ ਖੁਰਾਕ ਖਾਓ
- ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਰਬੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ
- ਸਾਰੇ ਟੀਕੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਓ
- ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਚੋ
- ਆਪਣੇ BMI ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਰਹੋ
- ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਪਣਾਓ
- ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪੀਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਡੀਟੌਕਸਫਾਈ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
- ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਪਦਾਰਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕੈਂਸਰ ਨੂੰ ਰੋਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਹਲਦੀ, ਨਿੰਬੂ, ਆਂਵਲਾ, ਤੁਲਸੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ।
