ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ବନସ୍ତେ ଡାକିଲା ଗଜ... ବରଷକେ ଥରେ ଆସିଛି ରଜ... ଆଜିଛି ରଜଲୋ ଘେନି ନୂଆ ସଜବାଜ । ଆଜି ପହିଲି ରଜ... ସକାଳୁ ସକାଳୁ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାର ଆମ୍ବ ତୋଟାରୁ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳିଲାଣି ଏହି ରଜ ଗୀତ । ପାଦରେ ଅଳତା, ମଥାରେ କୁକୁମ, ହାତରେ ମେହେନ୍ଦି ଓ ନୂଆ ଜାମା ପରିଧାନ କରିବା ସହ ପାଟିରେ ପାନ ଖିଲ ମାରି ଦୋଳି ଖେଳୁଛନ୍ତି କୁମାରୀ ଝିଅ । ଛୋଟ ପିଲା ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଯୁବତୀ ସମସ୍ତେ ଖୁସିରେ ମସଗୁଲ । ପୋଡ ପିଠା ସାଙ୍ଗକୁ ଆରିସା, କାକରା, ମଣ୍ଡା, ମିଠା ବାସ୍ନାରେ ମହକୁଛି ଗାଁଠୁ ସହର । ରଜ ପର୍ବକୁ ନେଇ ଚାରି ଆଡେ ଉତ୍ସବ ମୁଖର ପରିବେଶ । ପ୍ରତିବର୍ଷ ରଜ ପର୍ବକୁ ପାଳନ କରିବାକୁ ଚାତକ ପରି ଅନାଇ ବସିଥାନ୍ତି କୁମାରୀ ଝିଅ ।
ରଜ ପର୍ବ କଣ ? : ଓଡିଶାର ଗଣପର୍ବ ତଥା କୃଷିଭିତ୍ତିକ ପର୍ବ ହେଉଛି ରଜ । ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଜୁନ 14ରୁ 16 ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତିନି ଦିନ ଧରି ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ ରଜ ପର୍ବ । ପ୍ରଥମ ଦିନକୁ ପହିଲି ରଜ କୁହାଯାଉଥିବା ବେଳେ ଦ୍ବିତୀୟ ଦିନକୁ ରଜ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ବା ମିଥୁନ ସଂକ୍ରାନ୍ତି କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ଠାରୁ ମିଥୁନ ମାସ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ଶେଷ ରଜକୁ ବସୁମତୀ ସ୍ନାନ ବା ଭୂମିଦାହ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ରଜ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ: ରଜ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ରଜବତୀ ହେବା । ଆଷାଢ଼ ମାସରେ ପ୍ରଥମ ବର୍ଷାର ଆଗମନରେ ମେଘ ଓ ମାଟିର ମିଳନ ହୁଏ । ମାଟି ମା' ହୁଏ ରଜସ୍ୱଳା । କୃଷିପ୍ରଧାନ ଦେଶ ଭାବେ ଖ୍ୟାତି ଲାଭ କରିଥିବା ଆମଦେଶରେ ମାଟି ମା' ବହୁ କିସମର ଫସଲ ଫଳାଇ ଆମରି ହାତରେ ଅଜାଡ଼ି ଦିଏ । ମା'ଟିଏ ଯେମିତି ପ୍ରଜନନ ପୂର୍ବରୁ ବିଶ୍ରାମ ଆବଶ୍ୟକ କରେ, ସେମିତି ପ୍ରଜନନକ୍ଷମ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ମାଟି ମା'କୁ ରଜ ତିନିଦିନ ବିଶ୍ରାମ ଦିଆଯାଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି । କୁମାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ରଜପର୍ବ ହେଉଛି ତାଲିମ ପ୍ରଦାନକାରୀ ପର୍ବ । ତେଣୁ ମା’ମାଟିକୁ ଝିଅମାନଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କରାଯାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବିଶ୍ରାମ ଦିଆଯାଏ । କୃଷକ ଭାଇଙ୍କ ପାଇଁ ବେଶ ଖାସ ରଜ କ୍ଷେତରେ ଧାନ ବୁଣି ଏହି ଦିନକୁ ସେ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାଏ ।
ଏହା ବି ପଢନ୍ତୁ- ଓଟିଡିସି ପକ୍ଷରୁ ଉଦଘାଟିତ ହେଲା ରଜ ମହୋତ୍ସବ ୨୦୨୪, ପିଠାପଣାରେ ମହକିଲା ପାନ୍ଥନିବାସ
ରଜରେ ମହିଳା ମାନେ କାମ ନକରିବା ପରମ୍ପରା ରହିଛି:ରଜ ତିନିଦିନ ଘରର ଘରଣୀମାନେ ସାଧାରଣ କାମରୁ ଛୁଟି ନେଇ ନାନାଦି ଖେଳରେ ମାତନ୍ତି । ଅବିବାହିତ ଝିଅମାନେ ନିଜକୁ ସଜେଇ ରଜ ଦୋଳି, ପୁଚି ଖେଳ ଆଦିରେ ସମୟ ଅତିବାହିତ କରିଥାନ୍ତି ।