ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ 2022-23ರ ಗೃಹಬಳಕೆಯ ವೆಚ್ಚ ಸಮೀಕ್ಷೆ (HCES) ಅನೇಕ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಮಹತ್ವದ್ದು. ಹಲವಾರು ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೂಚಕಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗ್ರಾಹಕ ಬೆಲೆ ಸೂಚ್ಯಂಕವು ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳ ಮೇಲಿನ ಕುಟುಂಬಗಳ ಮಾಸಿಕ ತಲಾ ವೆಚ್ಚದ ಅಂದಾಜನ್ನು ಇದು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ.
11 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ 2022-23ರ ಗೃಹಬಳಕೆಯ ವೆಚ್ಚ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ವಿವಿಧ ಆದಾಯ ಗುಂಪುಗಳು ಮತ್ತು ವಿಭಿನ್ನ ಸಾಮಾಜಿಕ ವರ್ಗಗಳ ಜೀವನ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಸಾಪೇಕ್ಷ ಯೋಗಕ್ಷೇಮದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನಮಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. 2022-23ರ ಹೆಚ್ಸಿಎಸ್ ಸಮೀಕ್ಷೆ 58 ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಕ್ರಮವಾಗಿ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳು, ಉಪಭೋಗ್ಯ ವಸ್ತುಗಳು, ಸೇವಾ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಳಿಕೆ ಬರುವ ಸರಕುಗಳ ವೆಚ್ಚದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮೂರು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಹಿಂದೆ, ಮ್ಯಾನುಯಲ್ ಪೆನ್ ಮತ್ತು ಪೇಪರ್ ಸಂದರ್ಶನ ವಿಧಾನ ಅನುಸರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅಸಿಸ್ಟೆಡ್ ಪರ್ಸನಲ್ ಇಂಟರ್ವ್ಯೂ ವಿಧಾನ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ದತ್ತಾಂಶ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ.
ನೀತಿ ಆಯೋಗದ ಸಿಇಒ ಬಿವಿಆರ್ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ ದೃಢೀಕರಿಸಿದಂತೆ ಈ ದತ್ತಾಂಶವು ಹಲವಾರು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನೂ ಎತ್ತುತ್ತವೆ. 2004-05ರಿಂದ 2022-23ರ ನಡುವೆ ಶೇ.90.8ರಿಂದ ಸುಮಾರು ಶೇ.20ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಭಾರತೀಯ ಕುಟುಂಬಗಳ ಮಾಸಿಕ ತಲಾ ವೆಚ್ಚದ ನಡುವಿನ ಅಂತರವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಎಂಪಿಸಿಇಯಲ್ಲಿನ ಗ್ರಾಮೀಣ-ನಗರ ಅಸಮಾನತೆಯ ಈ ಶೇ.20ರಷ್ಟು ಕುಸಿತವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮಾನತೆಯ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.
ದೇಶದ ಪ್ರಗತಿಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ 2022-23ರಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣ-ನಗರದ ಅಸಮಾನತೆಯು ಶೇ.71.2ರಷ್ಟು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಅಸಮಾನತೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಅರಿಯಬೇಕಾದರೆ, ನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಕುಟುಂಬಗಳು 6,459 ರೂ. ಮಾಸಿಕ ಬಳಕೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಕುಟುಂಬಗಳ ತಿಂಗಳ ಖರ್ಚು 3,773 ರೂ. ಆಗಿದೆ.
ಈ ನಿರಂತರ ಅಂತರವು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಆರ್ಥಿಕ ಅಸಮಾನತೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಅಂತರಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಅಂತರ್ಗತ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಹಾಗೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಉದ್ದೇಶಿತ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ನೀತಿ ನಿರೂಪಕರ ಕಡೆಯಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
1999-2000ರಿಂದ 2022-23ರವರೆಗೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮೇಲಿನ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ನೀತಿ ಆಯೋಗದ ಸಿಇಒ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಈ ಕ್ರಮವನ್ನು ಸಕಾರಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನೋಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಸಮೃದ್ಧ ಜೀವನಶೈಲಿಯತ್ತ ಪರಿವರ್ತನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಆಹಾರದ ಮೇಲೆ ಖರ್ಚು ಮಾಡುವ ಆದಾಯದ ಶೇಕಡಾವಾರು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಣವು ಇತರ ಸರಕು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಹಾರ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿನ ಈ ಇಳಿಕೆಯ ಜೊತೆಗೆ, ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ದತ್ತಾಂಶವು ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಕುಟುಂಬಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಪಾನೀಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ ಆಹಾರಗಳ ಮೇಲಿನ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ನಿಗದಿತ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ವಸ್ತುಗಳ ಮೇಲಿನ ವೆಚ್ಚದ ಪಾಲು ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಶೇ.4.29 ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತೀಯ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಶೇ.5.4ರಷ್ಟು ಏರಿಕೆಯಾಗಿದೆ.
ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಕುಟುಂಬಗಳು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಪ್ರೊಟೀನ್‌ಗಳಾದ ಬೇಳೆಕಾಳುಗಳು ಮತ್ತು ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು, ಹಾಲು ಮತ್ತು ಹಾಲಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಮತ್ತು ತರಕಾರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಖರ್ಚು ಮಾಡುವುದು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಬಳಕೆಯ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಮನೆಯ ಖರ್ಚುಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ ಆಹಾರಗಳು ಮತ್ತು ಪಾನೀಯಗಳ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಮಹತ್ವ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಆಹಾರದ ಆದ್ಯತೆಗಳು ಮತ್ತು ಜೀವನಶೈಲಿಯ ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.
ಬ್ರೆಡ್, ತಂಬಾಕು, ಅಮಲು ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮೇಲಿನ ವೆಚ್ಚ ಹೆಚ್ಚಳ: 2009-10ರಿಂದ 2022-23 ರ ನಡುವೆ ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರೆಡ್, ತಂಬಾಕು ಮತ್ತು ಅಮಲು ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮೇಲಿನ ವೆಚ್ಚದ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ದತ್ತಾಂಶ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡುವ ಏರಿಕೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಭಾವ್ಯ ಕೊಡುಗೆ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಮನೆಗಳು ತಮ್ಮ ಒಟ್ಟಾರೆ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಆಹಾರೇತರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಹಣವನ್ನು ಅನಾರೋಗ್ಯಕರ ಖರ್ಚುಗಳ ಕಡೆಗೆ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಮೂಲಭೂತ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಕುಟುಂಬಗಳು ತಮ್ಮ ಒಟ್ಟಾರೆ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕೆ ಧನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡದಿರುವ ಖರೀದಿಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಳಿಕೆ ಬರುವ ಸರಕುಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಲಾದ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಕೆಲವು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಇದು ಮುಂದದಿನ ನೀತಿಯ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಬಳಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕಳವಳವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
