સૌથી પહેલા જાણીએ શું છે RTI, માહિતી અધિકારનો કાયદો
વર્ષ 2005માં સંસદમાં બિલ પસાર થયા બાદ 13 ઓક્ટોબર 2005ના રોજ કાયદા બન્યો. RTI કાયદાથી નાગરિકોને સરકારી વિભાગોની જાણકારી માગવાનો અધિકાર મળે છે. સંવિધાનમાં આર્ટિકલ 19 અને 21 અંતર્ગત સુપ્રીમ કોર્ટે અનેક કેસમાં RTIને મૌલિક અધિકાર ગણાવ્યો છે.
હવે જાણીએ RTI કાયદાથી શું થાય છે ?
આરટીઆઈ કાયદા અંતર્ગત સરકારી અધિકારીઓની જવાબદારી નક્કી થાય છે. તેમને સમયસર માહિતી ઉપલબ્ધ કરાવવી પડે છે. આવું ન કરવા બદલ દંડની પણ જોગવાઈ છે.
RTI કાયદો સરકારને સ્વંય પારદર્શક બનવાની આદેશ આપે છે.
એ જાણવું પણ રસપ્રદ છે કે, આરટીઆઈના દાયરામાં કઈ માહિતી આવે છે.
હકીકતમાં જોઈએ તો, આરટીઆઈ અંતર્ગત સરકાર પાસે એ તમામ માહિતી માગી શકીએ છીએ, જે સરકાર સંસદ અથવા રાજ્યની વિધાનસભાના ટેબલ પર રાખે છે.
આ જ વાતને લઈ સુપ્રીમ કોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ કાર્યાલયને પણ આરટીઆઈના દાયરામાં લાવવાની માગ ઉઠી હતી, જેના પર આજે ચુકાદો આવી ગયો છે અને હવેથી ચીફ જસ્ટિસ કાર્યાલય પર આરટીઆઈના દાયરામાં આવી ગયું છે, ત્યારે આવા સમયે આપણે આરટીઆઈનો જન્મ અને હાલની પરિસ્થિતી વિશે પણ જાણવું અતિ જરુરી છે.
હકીકતમાં જોઈએ તો, 2019માં નરેન્દ્ર મોદી બીજી વખત સત્તામાં આવ્યા, ત્યારબાદ આરટીઆઈ કાયદામાં અમુક પ્રકારના સંશોધન કરવામાં આવ્યા.