હૈદરાબાદ :27 જુલાઇના હિઝબોલ્લા રોકેટ સ્ટ્રાઇક બાદ ગોલાન હાઈટ્સમાં મજદલ શમ્સના ડ્રુઝ નગર પર 12 બાળકો માર્યા ગયા. જુલાઇના છેલ્લા સપ્તાહમાં બેરુતના દક્ષિણી ઉપનગરોમાં ઇઝરાયેલે ટોચના હિઝબોલ્લાહ કમાન્ડર ફૌઆદ શુક્રને નિશાન બનાવ્યો. સાથે જ હમાસના પોલિટિકલ બ્યુરોના અધ્યક્ષ ઈસ્માઈલ હનીયેહને પણ ટાર્ગેટ કર્યો.
પેલેસ્ટાઈન, ઈરાક, લેબનોન, યમન અને સીરિયામાં આતંકવાદી જૂથોને સમાવી લેનાર ઈરાન અને તેના પ્રતિકારની ધરીને વધુ એક ગંભીર ફટકો આપતા ઈઝરાયેલે જાહેર કર્યું કે, તેણે 7 ઓક્ટોબર, અલ-અક્સા ફ્લડ ઓપરેશનના આયોજક હમાસના ટોચના લશ્કરી કમાન્ડર મોહમ્મદ ડેફને 13 જુલાઈ એરસ્ટ્રાઈકમાં મારી નાખ્યો છે.
ઈઝરાયેલ અને ઈરાન વચ્ચે દુશ્મનાવટ
આ લક્ષ્યાંકિત હત્યાઓ પછી ઇઝરાયેલ અને ઈરાન વચ્ચેની 40 વર્ષ જૂની દુશ્મનાવટ અને તેની પ્રતિકારની ધરી નવા તબક્કામાં પ્રવેશી હતી. હાલમાં મુખ્ય નેતાના મૃત્યુની હમાસ પર કેવી અસર પડશે? ઈરાન અને અન્ય પ્રોક્સી જૂથ બદલો લેવાની ધમકીને કેવી રીતે ટ્રિગર કરશે? ઇઝરાયેલ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ (US) ભવિષ્યમાં કેવી રીતે જોખમનો જવાબ આપવા માટે આગળ વધી રહ્યા છે તે વિશ્વને વ્યથિત કરી રહ્યું છે.
2017માં હમાસના પોલિટિકલ બ્યુરોના અધ્યક્ષ બન્યા ત્યારથી, તે એક વ્યૂહાત્મક આયોજક છે. સાથે જ હમાસની વધતી જતી શક્તિને પ્રાદેશિક, વૈશ્વિક સ્તરે નેવિગેટ કરવામાં મુખ્ય નેતા છે. સૌથી નોંધપાત્ર રીતે તેમણે 7 ઓક્ટોબર પછી તુર્કી, ચીન અને રશિયા સુધી પહોંચીને હમાસને ટેકો આપ્યો હતો. તેણે હમાસ દ્વારા બંધકોને મુક્ત કરવા માટેની વાટાઘાટોમાં પણ નોંધપાત્ર ભૂમિકા ભજવી હતી.
હવે, તેમનું મૃત્યુ ગાઝા અને મધ્ય પૂર્વ બંનેમાં હમાસને મોટો ફટકો આપે છે. વાસ્તવમાં, હનીહની હત્યા હમાસની વૈચારિક અથવા કાર્યકારી ક્ષમતાઓને ખલેલ પહોંચાડે તેવું માનવામાં આવતું નથી, પરંતુ તે ક્ષણિક વિરામ લાવી શકે છે. હમાસના નેતૃત્વએ 2004 માં હમાસ ચળવળના સ્થાપક અહેમદ યાસીન અને અબ્દેલ અઝીઝ-અલ-રાંતિસીની હત્યા જોઈ છે. પરંતુ હમાસ જડમૂળથી નષ્ટ થયું ન હતું, તેના બદલે જૂથ વધુ મજબૂત બન્યું હતું. આંતરરાષ્ટ્રીય ભૂ-રાજકીય વ્યૂહરચનાકારો માને છે કે હમાસ યાન્યા સિન્વારના નેતૃત્વ હેઠળ એક ચળવળ તરીકે ચાલુ રહેશે, જેમણે હમાસને 24 ઓક્ટોબરના ઇઝરાયેલ પરના હુમલા શરૂ કરનારા લડવૈયાઓની 24 બટાલિયનમાં સંપૂર્ણ રીતે પરિવર્તિત કર્યા હતા.
ઈરાન પ્રોક્સી વોરને લંબાવવાનું પસંદ કરશે
અગાઉ ઈરાન સીધું યુદ્ધ કરવા માંગતું નહોતું અને પ્રતિકારની ધરીની મદદથી પ્રોક્સી યુદ્ધને લંબાવવાનું પસંદ કરે છે. પરંતુ તેના પ્રદેશમાં હનીયેહની હત્યા એ ઈરાની સુરક્ષા સેવાઓ માટે શરમજનક છે. ત્યારબાદ ઈરાનીઓ અને આરબ વિશ્વના લોકોને સમજાવવા માટે કડક જવાબ આપવાનું કહે છે.
જોકે, નજીકના ભવિષ્યમાં જો તે સીધી રીતે સામેલ થશે તો સંઘર્ષ પ્રાદેશિક યુદ્ધમાં ફેરવાઈ જશે. ઈરાને તેની "એરેનાસની એકતા" વ્યૂહરચના દ્વારા પહેલેથી જ ઈઝરાયેલને મિસાઈલ અને ડ્રોનથી ઘેરી લીધું છે. જેમાં ઈઝરાયેલ સામે પ્રતિકારક સભ્યોની ધરી દ્વારા સંયુક્ત લશ્કરી કાર્યવાહીનો સમાવેશ થાય છે. જો ઈરાન તેના પ્રોક્સી દ્વારા ઇઝરાયેલ પર એકસાથે બોમ્બ ધડાકા કરવાનું નક્કી કરે તો તે સંભવતઃ ખૂબ જ વિનાશક હોઈ શકે છે.
વધુમાં, ઇઝરાયેલ-હમાસ યુદ્ધ પછી યુએસ ડોલર સામે રિયાલના ઘટાડાને કારણે ઇરાનની અર્થવ્યવસ્થા નબળી પડી છે. પરિણામે, યુદ્ધમાં પ્રત્યક્ષ રીતે સામેલ થઈને જટીલ થવું ઈરાનના હિતમાં નથી, પરંતુ તેની વ્યૂહરચના સંપૂર્ણ પાયાના યુદ્ધને બદલે હોઈ શકે છે. તે પ્રાદેશિક યુદ્ધની અણી નીચે સંઘર્ષ ચાલુ રાખવાની લાલચ ધરાવે છે, જેથી અમેરિકાની સીધી સંડોવણી ટાળી શકાય.
ઈરાન અને તેની સમર્થિત પ્રતિકારની ધરી જેમાં હમાસ, લેબનોનનું હિઝબુલ્લા, યમનના હુથી, કતૈબ હિઝબુલ્લા, ઈરાકમાં ઈસ્લામિક પ્રતિકાર, ઈરાકમાં શિયાઓની 47મી પોપ્યુલર મોબિલાઈઝેશન યુનિટ બ્રિગેડ (PMU) અને ઈરાકમાં વિવિધ શિયા સશસ્ત્ર જૂથોનો સમાવેશ થાય છે. સીરિયા હમાસ દ્વારા ઇઝરાયેલના ઓટેફ અઝા ક્ષેત્રમાં વસાહતો અને લશ્કરી થાણાઓ પર હુમલા જેવા અન્ય વિકલ્પ પસંદ કરી શકે છે. જેમાં ઇરાકમાં ઇસ્લામિક પ્રતિકાર દ્વારા ઇરાકની સરહદ નજીક પૂર્વ સીરિયામાં અલ-તાન્ફ, અલ-રુકબાન અને અલ-મલિકિયાના યુ.એસ. લશ્કરી મથક; સીરિયાના સશસ્ત્ર જૂથો દ્વારા ગોલાન હાઈટ્સમાં ઇઝરાયેલી વસાહતો સામેલ છે.
કાતૈબ હિઝબુલ્લાહ ઈરાન પર હુમલો કરી શકે