અસંભવ: રણમાં થયો પાણીનો 'ફુવારો', ઘટનાથી લોકો ચોંક્યા

મોહનગઢના કેનાલ વિસ્તારમાં કૂવાના ખોદકામ દરમિયાન ફૂટેલી જળઘારાને કારણે જમીનમાંથી પાણીનો પ્રચંડ ફુવારો નીકળી પડ્યો. આ ઘટનાને લઈને ભૂગર્ભજળ વૈજ્ઞાનિકે આવી વાત કહી...

જેસલમેરઃજિલ્લાના મોહનગઢના નહેર વિસ્તારમાં ચક 27 BD પાસે એક કૂવાના ખોદકામ દરમિયાન અચાનક જમીનમાંથી પાણીનો ફુવારો ફૂટી નીકળ્યો. આ ઘટના વિક્રમ સિંહ નામના એક ખેડૂતના ખેતરમાં બની હતી, જ્યાં ખોદકામ દરમિયાન મશીન પણ જમીનમાં ધસી ગયું અને ખેતર તળાવમાં ફેરવાઈ ગયું. 24 કલાક પછી પણ પાણીનો પ્રવાહ ચાલુ છે. આ ઘટનામાં કૂવો ખોદવાનું મશીન અને ટ્રક જમીનમાં 850 ફૂટ ઊંડે ધસી ગયા હતા. પાણીના દબાણને કારણે 15 થી 20 ફૂટ પહોળો ઊંડો ખાડો પડવાની શક્યતા છે.

ભૂગર્ભજળના પ્રવાહનું અસામાન્ય ઉદાહરણ:ભૂગર્ભજળ વૈજ્ઞાનિક ડૉ. નારાયણ દાસ ઈંણખિયાએ ઘટના સ્થળની મુલાકાત લીધી હતી. આ ઘટના અંગે તેમણે કહ્યું કે આ ભૂગર્ભજળનું સામાન્ય લીકેજ હોઈ શકે નહીં. આ ઘટના સરસ્વતી નદીના પ્રાચીન પ્રવાહનો સંકેત હોઈ શકે છે. ભૂગર્ભજળ વિજ્ઞાનની ભાષામાં કહીએ તો અહીં જે પાણી નીકળે છે તે આર્ટીશિયન કંડીશનને કારણે છે. અહીં ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય સ્તર જે પાણીનું સંરક્ષણ કરે છે તે રેતીના પથ્થર, ચિકણી માટીનું જાડા સ્તરમાં મર્યાદિત સ્થિતિમાં દબાયેલ છે. લગભગ 200 મીટર જાડા આ સ્તરને ઓળંગીને મૂળ પાણીનું સ્તર પંચર કરવામાં આવે છે. ત્યારે આ પાણી ભારે દબાણને કારણે ઉપર તરફ વહેવા લાગે છે. ભૂતકાળમાં પણ મોહનગઢ અને નાચાણા પંચાયત સમિતિના અનેક સ્થળોએ આ સ્થિતિ જોવા મળી છે.

પાણી ભરાઈ જવાથી કોઈ નુકસાન નથીઃડો.નારાયણદાસ ઈંણખિયાએ જણાવ્યું હતું કે, આ ઘટના ભૂગર્ભજળના વહેણનું અસામાન્ય ઉદાહરણ છે. શરૂઆતમાં પાણીની ઊંચાઈ ઘણી વધારે હતી, હવે પાણીનું સ્તર થોડું ઘટી ગયું છે. વહીવટીતંત્ર દ્વારા પાણી રોકવાના પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ જે રીતે પાણી વહી રહ્યું છે તે જોતા લાગી રહ્યું છે કે આગામી થોડા દિવસો સુધી આ જ સ્થિતિ રહી શકે છે. પાણી ધીમે ધીમે ફેલાઈ રહ્યું છે, પરંતુ તે વિસ્તારમાં રેતાળ જમીનના કારણે પાણી પણ શોષાઈ રહ્યું છે. આના કારણે વધુ પાણી ભરાઈ જવાની કે કોઈ નુકસાન થવાની કોઈ શક્યતા જણાતી નથી. જોકે, ટ્યુબવેલની આસપાસ જે ખાડો બની રહ્યો છે તે કોઈ વ્યક્તિ માટે જોખમી સાબિત થઈ શકે છે. પ્રશાસને આ માટે સુરક્ષા વ્યવસ્થા કરી છે.