প্ৰতি বছৰে ৫ অক্টোবৰত ৰাষ্ট্ৰীয় ডলফিন দিৱস পালন কৰা হয় । ডলফিনৰ গুৰুত্ব আৰু স্বাস্থ্যকৰ জলজ পৰিৱেশতন্ত্ৰ বজাই ৰখাৰ ক্ষেত্ৰত ডলফিনৰ বাসস্থানৰ সংৰক্ষণৰ লক্ষ্যৰে এই দিৱস পালন কৰা হয় । ১৮০১ চনত গংগা নদীৰ ডলফিন বা শিহু প্ৰথমে উদ্ধাৰ হৈছিল । যি হৈছে ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় জলজ প্ৰাণী ।
ডলফিনৰ প্ৰতিটো প্ৰজাতি এতিয়া বিলুপ্তিৰ পথত আছে । প্ৰকৃততে, ২০০৬ চনত য়াংজি নদীৰ ডলফিন কাৰ্যকৰীভাৱে বিলুপ্ত বুলি ঘোষণা কৰা হৈছিল । ভাৰতৰ গৌৰৱ গংগা নদীৰ ডলফিনো যাতে য়াংজি নদীৰ ডলফিনৰ দৰেই একে পৰিস্থিতিৰ সন্মুখীন নহয় তাৰ বাবে আমাৰ সামূহিক প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰয়োজন ।
ডলফিন দিৱসৰ ইতিহাস :
গংগা নদীৰ ডলফিনক (শিহু) ৰাষ্ট্ৰীয় জলজ প্ৰাণী হিচাপে নামাকৰণ : ২০০৯ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় গংগা নদী অৱবাহিকা প্ৰাধিকৰণৰ প্ৰথম বৈঠকত তেতিয়াৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী মনমোহন সিঙে গংগা নদীৰ ডলফিনক ৰাষ্ট্ৰীয় জলজ প্ৰাণী হিচাপে ঘোষণা কৰে ।
২০২০ চনৰ ১৫ আগষ্টত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে নদী ডলফিন বা শিহু (River Dolphin) আৰু সামুদ্ৰিক ডলফিন (Marine Dolphin) দুয়োটাকে ইয়াৰ সংৰক্ষণ কাৰ্যসূচীত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ "প্ৰজেক্ট ডলফিন" মুকলি কৰে ।
ৰাষ্ট্ৰীয় ডলফিন দিৱস ঘোষণা : ২০২২ চনত কেন্দ্ৰীয় পৰিৱেশ মন্ত্ৰী ভূপেন্দ্ৰ যাদৱে ঘোষণা কৰিছিল যে ৫ অক্টোবৰক ৰাষ্ট্ৰীয় ডলফিন দিৱস হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হ'ব । ৰাষ্ট্ৰীয় বন্যপ্ৰাণী পৰিষদৰ (এনবিডব্লিউএল) স্থায়ী সমিতিয়ে এই সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিছিল । ভাৰতীয় জুলজিকেল জৰীপেও দিনটোত নিৰ্দিষ্ট কাৰ্যসূচীৰ আয়োজন কৰে ।
দিৱসৰ তাৎপৰ্য :
- ৰাষ্ট্ৰীয় ডলফিন দিৱসৰ উদ্দেশ্য হৈছে ডলফিনৰ গুৰুত্ব আৰু সেইবোৰৰ সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে সজাগতা বৃদ্ধি কৰা ।
- সুস্থ জলজ পৰিৱেশ তন্ত্ৰ পৃথিৱীৰ সামগ্ৰিক পৰিৱেশৰ বাবে উপকাৰী । ডলফিনৰ বাবে সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টাই ইয়াৰ প্ৰজাতি আৰু তেওঁলোকৰ জীৱিকাৰ বাবে সামুদ্ৰিক পৰিস্থিতিতন্ত্ৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰা লোক উভয়কে সুৰক্ষা প্ৰদান কৰিব ।
- ডলফিন হৈছে এক সন্তুলিত সামুদ্ৰিক পৰিৱেশৰ উৎকৃষ্ট সূচক ।
- ৰাষ্ট্ৰীয় ডলফিন দিৱসৰ উদ্দেশ্য হৈছে লোকসকলক ডলফিনৰ স্বকীয় আচৰণ আৰু তাৎপৰ্যৰ বিষয়ে অৱগত কৰা ।
গংগা নদী ডলফিনৰ বিষয়ে কিছুমান নজনা কথা (প্লাটানিষ্টা গেংগেটিকা):
- গংগা নদী ডলফিন (প্লাটানিষ্টা গেংগেটিকা) হৈছে প্লাটানিষ্টিডি প্ৰজাতিৰ এক দাঁতযুক্ত তিমি ।
- ডলফিন হৈছে কিছুমান প্ৰজাতিৰ কাছ, ঘঁৰিয়াল আৰু চাৰ্কৰ দৰে পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ পুৰণি প্ৰাণীবোৰৰ ভিতৰত অন্যতম । ১৮০১ চনত গংগা নদীৰ ডলফিন প্ৰথমবাৰৰ বাবে উদ্ধাৰ কৰা গৈছিল ।
- বাসস্থান :গংগা নদীৰ ডলফিন এসময়ত নেপাল, ভাৰত আৰু বাংলাদেশৰ গংগা-ব্ৰহ্মপুত্ৰ-মেঘনা আৰু কাৰ্ণাফুলি-চাংগু নদীত পোৱা গৈছিল । কিন্তু প্ৰজাতিটো ইয়াৰ বেছিভাগ প্ৰাৰম্ভিক বিতৰণ পৰিসৰৰ পৰা বিলুপ্ত হৈ গৈছে ।
- বিতৰণ পৰিসৰ : গংগা নদীৰ ডলফিনবোৰে নদীৰ সংগমস্থলৰ ভিতৰত আৰু ইয়াৰ চাৰিওফালে গভীৰ জলৰাশি ভাল পায় । ভাৰতত গংগা নদীৰ ডলফিনৰ বিতৰণ পৰিসৰ ৭ খন ৰাজ্য ক্ৰমে অসম, উত্তৰ প্ৰদেশ, মধ্য প্ৰদেশ, ৰাজস্থান, বিহাৰ, ঝাৰখণ্ড আৰু পশ্চিমবংগত আৱৰি আছে ।
- ডলফিনবোৰ নেত্ৰহীন : গংগা নদীৰ ডলফিন কেৱল মিঠা পানীতহে থাকিব পাৰে আৰু ই মূলতঃ নেত্ৰহীন । সেইবোৰে আল্ট্ৰাছনিক শব্দ উলিয়াই চিকাৰ কৰে । তেনে শব্দৰ দ্বাৰা ডলফিনে মনত এটা প্ৰতিচ্ছবি গঠন কৰি ল'ব পাৰে । যাৰ আধাৰত মাছ আৰু অন্যান্য জীৱ চিকাৰ কৰে ।
- শৰীৰৰ বিৱৰণ : গংগা নদীৰ ডলফিনৰ এক মজবুত কিন্তু নমনীয় শৰীৰ আছে । শৰীৰত ডাঙৰ ফ্লিপাৰ আৰু নিম্ন অংশত ত্ৰিভুজাকাৰ পৃষ্ঠীয় পাখিৰ দলে অংশ থাকে ।
- ইয়াৰ ওজন ১৫০ কিলোগ্ৰামলৈকে হ'ব পাৰে । জন্মৰ সময়ত পোৱালীবোৰ চকলেট মুগা বৰণৰ হয় আৰু প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থাত মসৃণ আৰু চুলি বিহীন ছালৰ সৈতে ধূসৰ মুগা হৈ পৰে ।
- আকাৰ : মাইকী ডলফিনবোৰ মতাতকৈ ডাঙৰ । মাইকী এটাৰ সৰ্বাধিক আকাৰ হৈছে ২.৬৭ মিটাৰ আৰু মতাৰ ২.১২ মিটাৰ ।
- গৰ্ভধাৰণৰ ম্যাদ হৈছে ৯-১১ মাহ আৰু মাইকী ডলফিনে ২-৩ বছৰত এবাৰত কেৱল এটাহে পোৱালী জন্ম দিয়ে ।
- ডলফিনবোৰক সচৰাচৰ অকলে বা সৰু গোটত পোৱা যায় আৰু সাধাৰণতে মাক আৰু পোৱালীয়ে একেলগে থাকে ।
- বিলুপ্ত প্ৰজাতি : চীনৰ য়াংজি ডলফিন, বাইজি ।