ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਚ ਠੰਡ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਫੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਠੰਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਭਾਵ ਗੁਲਾਬੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਆਮਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਮੌਸਮ 'ਚ ਦਿਨ 'ਚ ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਨਾਲ ਗਰਮੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਪਹਿਨੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਘਰ ਜਾਂ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਣ 'ਤੇ ਠੰਡ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਾਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਠੰਡ ਨਾ ਲੱਗੇ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿੱਘ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਗਰਮ ਚਾਹ ਜਾਂ ਕੌਫੀ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਵੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਐਸਿਡਿਟੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੁਝ ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਕਸਰਤਾਂ ਵੀ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰਮੀ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਯੋਗਾ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੇ ਗੇੜ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਯੋਗਾ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰਮੀ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਯੋਗਾ ਇੰਸਟ੍ਰਕਟਰ ਮੀਨੂ ਵਰਮਾ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ, ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਸੁਖੀਭਵਾਂ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਯੋਗ ਆਸਣਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਸੂਰਯਭੇਦੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ
ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਸੂਰਜਭੇਦੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਿੰਗਲਾ ਨਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਨੂੰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਗੈਸ ਦੀ ਅੱਗ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਊਰਜਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ:
- ਸਿਧਾਸਨ ਜਾਂ ਸੁਖਾਸਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠੋ। ਹੁਣ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਰਿੰਗ ਉਂਗਲ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ਖੱਬੀ ਨੱਕ ਬੰਦ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸੱਜੀ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲਓ।
- ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਨੱਕ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰੋ। ਠੋਡੀ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਵੱਲ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਸਾਹ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
- ਹੁਣ ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਸੱਜੀ ਨੱਕ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰੋ ਅਤੇ ਖੱਬੀ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਹ ਬਾਹਰ ਕੱਢੋ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਵੀ ਦੁਹਰਾਓ।
ਭਸਤ੍ਰਿਕਾ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ
ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਸਤਰਿਕ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰੋਂ ਨਿੱਘਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਐਲਰਜੀ, ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਗਲੇ ਦੀ ਖਰਾਸ਼, ਜ਼ੁਕਾਮ, ਜ਼ੁਕਾਮ, ਖੰਘ, ਸਾਈਨਸ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਆਮ ਜ਼ੁਕਾਮ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ:
- ਗਰਦਨ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਸਿੱਧਾਸਨ ਜਾਂ ਸੁਖਾਸਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠੋ। ਹੁਣ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲਓ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਸਾਹ ਛੱਡੋ।
- ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸਮੇਂ ਪੇਟ ਫੁੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸਮੇਂ ਪੇਟ ਅੰਦਰ ਵੱਲ ਪਿਚਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਆਸਣ ਹਠ ਯੋਗਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਸਿਹਤ ਲਾਭ ਹਨ। ਇਸ ਆਸਣ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਹਾਈਪੋਥੈਲੇਮਸ ਅਤੇ ਪਾਈਨਲ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਵਿਚ ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਧਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗਰਮੀ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ:
ਹੈੱਡਸਟੈਂਡ
- ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਧ ਦੇ ਕੋਲ ਯੋਗਾ ਮੈਟ ਰੱਖੋ। ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਨੂੰ ਮੈਟ 'ਤੇ ਲਾਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਹਥੇਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖੋ।
- ਹੈੱਡਸਟੈਂਡ ਕਰਨ ਲਈ ਹੁਣ ਲੱਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਮਰ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਕਰੋ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਆਕਾਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅੱਖਰ V ਵਰਗਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਕਮਰ, ਮੋਢੇ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਹੁਣ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਲੱਤ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਸਿੱਧਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਤੁਸੀਂ ਕੰਧ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਵੀ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਹੁਣ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰਕ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਦੂਜੀ ਲੱਤ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਕਰੋ।
- ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਗਰਦਨ, ਕਮਰ, ਕਮਰ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਣਗੀਆਂ।
- ਹੁਣ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁਝ ਸਕਿੰਟ ਤੋਂ 5 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਰਹੋ ਅਤੇ ਡੂੰਘੇ ਸਾਹ ਲਓ।
- ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਆਓ।
ਇਹ ਆਸਣ ਹਠ ਯੋਗ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਸਿਹਤ ਲਾਭ ਹਨ। ਇਸ ਆਸਣ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਹਾਈਪੋਥੈਲੇਮਸ ਅਤੇ ਪਾਈਨਲ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਵਿਚ ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਧਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗਰਮੀ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ:
- ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੱਧੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਵੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੱਜੀ ਲੱਤ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
- ਹੁਣ ਆਪਣੀ ਸੱਜੀ ਲੱਤ ਦੇ ਗੋਡੇ ਨੂੰ ਮੋੜੋ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਲਿਆਓ। ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਖੱਬੀ ਲੱਤ ਦਾ ਗੋਡਾ ਸਿੱਧਾ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਉਠਾਓ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਹਥੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਨਮਸਤੇ ਦਾ ਆਸਣ ਕਰੋ।
- ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ, ਆਪਣੀ ਗਰਦਨ ਨੂੰ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਚੁੱਕੋ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਰਹੋ।
- ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ 20 ਤੋਂ 25 ਸਕਿੰਟ ਤੱਕ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
- ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਸਿੱਧੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਜਾਓ। ਹੁਣ ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਲੱਤ ਨਾਲ ਦੁਹਰਾਓ।
