ਹੈਦਰਾਬਾਦ : ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਬੇਹਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁੱਖੀਭਵਾ ਟੀਮ ਨੇ ਗੋਵਾ ਦੇ ਪਲਮਨੋਲੋਜਿਸਟ, ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਨਾਇਕ, ਮਾਰਟਰੋ ਦੇ ਐਸਟਰ, ਤ੍ਰਿਮੂਰਤੀ, ਬੋਰਕਰ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਅਤੇ ਸਵਾਈਕਰ ਹਸਪਤਾਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ, ਮਾਹਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ।
ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਅਵਸਥਾਵਾਂ
ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਦੱਸਦੇ ਹਨਕਿ ਗੰਭੀਰ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਲਾਗ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੀੜਤ ਦੇ ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬੇਹਦ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਮਹਿਜ਼ ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪਲਮਨਰੀ ਸੀਕਲੇਅ ਯਾਨੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੁਰਾਣੀ ਪਲਮਨਰੀ ਬਿਮਾਰੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਨਮੂਨੀਆ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ 'ਚ ਫਾਈਬਰੋਸਿਸ। ਅਜਿਹੇ ਹਲਾਤ 'ਚ ਪੀੜਤ ਦੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਲਈ ਫਿਜ਼ੀਓਥੈਰੇਪੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਡਾਇਫਰਾਗਮੈਟਿਕ ਬ੍ਰੀਦਿੰਗ ਜਾਂ ਬੇਲੀ ਬ੍ਰੀਦਿੰਗ : ਇਸ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਂ ਮਹਿਜ਼ ਸਾਡੇ ਢਿੱਡ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਸਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੋਲ੍ਹਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।
- ਪਰਸਯੂਡ ਬ੍ਰੀਦਿੰਗ : ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਤੰਗ ਜਾਂ ਪਾਊਟ ਦੇ ਅਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਆਕਸੀਜਨ ਲੈਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਬ੍ਰੌਨਕਅਲ ਹਾਈਜੀਨ: ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਢੰਗ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਵਾ ਮਾਰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੋਸਟ੍ਰਲ ਡਰੇਨੇਜ, ਕੰਬਣੀ, ਭਾਗਬੰਦੀ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੋਮੋਰਬਿਟੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ , ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬ੍ਰੋਂਚਾਈਟਸ, ਨਮੂਨੀਆ ਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵੱਧਦੇ ਸੇਕ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਤੇ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਵਣ ਹਾਲਤ :
ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ 'ਚ ਆਰਾਮ ਦੇਣ ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਰੋਗੀ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਵੱਲ ਨੂੰ ਲੰਮੇਂ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 30 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਦੋ ਘੰਟੇ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦਾ ਗੇੜ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਆਕਸੀਜਨ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਚੰਗਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫੇਫੜੇ ਫੈਲਾਉਣ ਦੀ ਤਕਨੀਕ
ਡਾ: ਸੰਦੀਪ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਭਿਆਸ ਜੋ ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਫੇਫੜਿਆਂ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਨੁਕਸਾਨੀਆਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ 'ਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ।
- ਇੰਸੈਂਸਟਿਵ ਸਪੀਰੋਮੈਟਰੀ ਯਾਨੀ ਦੇ ਸਪਾਯਰੋਮੇਂਟ੍ਰੀਐਨੂਅਲ
- ਮੋਬਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਰਿਬ ਕੇਜ਼ ਯਾਨੀ ਕਿ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਲਈ ਐਰੋਬਿਕ ਅਭਿਆਸ
- ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਭਾਵ ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਲਈ ਅਭਿਆਸ
- ਐਰੋਬਿਕ ਕਸਰਤ
ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਘੱਟ ਜਾਂ ਦਰਮਿਆਨੀ ਤੀਬਰਤਾ ਵਾਲੇ ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਆਮ ਰਫਤਾਰ 'ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਅਭਿਆਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੁੱਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਬਿਨਾਂ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਜਾਂ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਦੱਸੇ ਮੁਤਾਬਕ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਸਰਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇਹ ਹਾਲਾਤ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ।
- ਪੀੜਤ ਦੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹੋਣ।
- ਜੇਕਰ ਠੀਕ ਹੋਇਆ ਮਰੀਜ਼ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਜਾਂ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਚਪੇਟ 'ਚ ਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।
- ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਸਰਤਾਂ ਜਾਂ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਜੇ ਪੀੜਤ ਦੀ ਹਾਲਤ ਗੰਭੀਰ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇੰਝ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ 'ਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨੌਨ ਇੰਵੈਂਸਿਵ ਤੇ ਇੰਵੈਂਸਿਵ ਇਨਵੇਸਿਵ ਵੈਂਟੀਲੇਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
