38 ਸਾਲਾ ਰਾਘਵ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਚਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਨੀਰਾ ਸਾਰੇ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸੰਤਾਨ ਸੁੱਖ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਸਨ। ਦਰਅਸਲ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਹੀ ਰਾਘਵ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਅਗਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਬੱਚੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ ਪਰ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਸੰਤਾਨ ਸੁੱਖ ਪਾਉਣ 'ਚ ਸਫ਼ਲ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਈ ਜਿਸ 'ਚ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਨੀਰਾ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਹੈ, ਪਰ ਰਾਘਵ ਨੂੰ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਿਰੰਤਰ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਸੰਤਾਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ 'ਚ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਹ ਕਿੱਸਾ ਸਿਰਫ ਰਾਘਵ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਜੋ ਅੱਜ ਦੀ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਮਗਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੋ ਪਹਿਲੇ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਸੰਤਾਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ 'ਚ ਦੇਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬਾਅਦ 'ਚ ਜਦੋਂ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਡੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਹੱਥ ਰਗੜਦੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਖ਼ਿਰ ਕਿ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਸੁੱਖੀਭਵਾ ਟੀਮ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਐਂਡਰੋਲੌਜਿਸਟ ਡਾ. ਰਾਹੁਲ ਰੈੱਡੀ ਨੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।
ਕੀ ਹੈ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦਾ ਕਾਰਨ
ਡਾ. ਰੈੱਡੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਮਰਦ ਪਿਤਾ ਬਣਨ 'ਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਣ ਭਾਵ ਮੇਲ ਇਨਫਰਟੀਲਿਟੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਲਈ ਮਰਦ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦਾ ਮਹਿਲਾ ਦੇ ਅੰਡਕੋਸ਼ਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਵਧਦੀ ਉਮਰ, ਮਾੜੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਜੈਨੇਟਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ, ਉਹ ਸਿਹਤਮੰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਸੰਤਾਨ ਸੁੱਖ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਕਾਰਨ ਮਨ੍ਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਪਹਿਲਾਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਕਮੀ, ਦੂਜਾ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੀ ਮਾੜੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਤੀਜਾ, ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਦਾ ਅਸਾਧਾਰਣ ਆਕਾਰ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ-
ਅਜ਼ੋਸਪਰਮਿਆ: ਡਾ. ਰੈੱਡੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਰਦ ਦੇ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਮਹਿਲਾ ਦਾ ਅੰਡਾ ਖਾਦ ਭਾਵ ਫਰਟੀਲਾਇਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਮਹਿਲਾ ਦੇ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀਅਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਮਰਦ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਚ ਮਹਿਲਾ ਦੇ ਅੰਡੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ੇਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਅਜ਼ੋਸਪਰਮਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਓਲੀਗੋਸਪਰਮਿਆ: ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਓਲੀਗੋਸਪਰਮਿਆ ਵੀ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਡਾ. ਰੈਡੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਾਲਗ ਮਰਦ ਦੇ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੀ ਸਧਾਰਣ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵੀਰਜ 15 ਮਿਲੀਅਨ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਇਸ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਨਰ ਸੰਤਾਨ ਵੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਓਲੀਗੋਸਪਰਮਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵੈਰਿਕੋਸੇਲ: ਵੈਰੀਕੋਸੈਲ ਭਾਵ ਆਮ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੀ ਨਾੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਸਧਾਰਨ ਵਾਧਾ ਹੋਣਾ। ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੀ ਨਾੜੀ ਸੁੱਜ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਹਿਲਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ 'ਚ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਜੈਨੇਟਿਕ ਕਾਰਨ: ਕਈ ਵਾਰ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸਧਾਰਨ ਆਕਾਰ ਦਾ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਚਲਦੇ ਮਰਦ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਟੇਸਟੋਸਟੇਰੋਨ ਹਾਰਮੋਨ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਵੀਰਜ 'ਚ ਕਮੀ: ਵੀਰਜ ਜਾਂ ਸੀਮੇਨ ਰਾਹੀ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਮਹਿਲਾ ਦੇ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਵੀਰਜ 'ਚ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਅਸਧਾਰਨਤਾ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਆਦਿ ਮਰਦ ਦੇ ਬਾਂਝਪਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਨਸ਼ਾ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸੈਕਸ ਹਾਰਮੋਨ ਟੈਸਟੋਸਟੇਰੋਨ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਇਰੈਕਟਾਈਲ ਡਿਸਐਪਨੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹਨ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦੇ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਕਾਰਨ
ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਨ ਨਾ ਹੋਣਾ, ਜਲਦੀ ਸਖਲਨ ਹੋਣਾ, ਸਰੀਰਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੌਰਾਨ ਅੰਡਕੋਸ਼ 'ਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਸੋਜ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਜਿਨਸੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀਰਜ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਨਿਕਲਣਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ, ਖਾਸ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਮ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਦੇ ਲੱਛਣ ਬਿਨਾਂ ਜਾਂਚ ਦੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਫੜ੍ਹੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
