ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਨਤੇਰਸ ਨੂੰ ਧਨਵੰਤਰੀ ਜੈਅੰਤੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਧਨਵੰਤਰੀ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਵੇਦਾਂ ਵਿਚ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਵੈਦ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦਾ ਪਿਤਾਮਾ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।(Ayurveda Day 2022)
ਧਨਵੰਤਰੀ ਜਯੰਤੀ ਜਾਂ ਧਨਤੇਰਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਆਯੂਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਹਰ ਸਾਲ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਦੇਸ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੈਡੀਕਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲਾਭਾਂ, ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ 23 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦਿਵਸ ''ਹਰ ਦਿਨ ਹਰ ਘਰ ਆਯੁਰਵੇਦ'' ਥੀਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਰੁਝਾਨ: ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਯੁਰਵੇਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਤਸੁਕਤਾ ਵਧੀ ਹੈ। ਕੋਰੋਨਾ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੈਦ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਫਲ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਈ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।
ਦਵਾਈ ਦੀ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ: ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਮੈਡੀਕਲ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਦਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਲੰਬਾ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਨਾ ਸਿਰਫ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ ਤੁਰੰਤ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਰੋਗ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਦਵਾਈ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਰਸਾਇਣਾਂ (ਦਵਾਈਆਂ) ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥੈਰੇਪੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁਰਾਕ, ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਇਲਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਆਯੁਰਵੈਦ ਦੀ ਦਵਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤਿੰਨ ਦੋਸ਼ਾਂ, ਵਾਤ, ਕਫ, ਪਿੱਤ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਸੰਤੁਲਿਤ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹੈ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਸੰਤੁਲਨ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਰੋਗ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਦੋਸ਼ ਪੰਜ ਤੱਤਾਂ - ਧਰਤੀ, ਪਾਣੀ, ਹਵਾ, ਅੱਗ ਅਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਆਯੁਰਵੈਦ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਬੀਮਾਰ ਨਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਵੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਕਲੀਫ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਉਹ ਜਲਦੀ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਦਵਾਈ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣ ਨੂੰ ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਇਲਾਜ ਵਿਚ ਪੰਚਕਰਮਾ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਥੈਰੇਪੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਤੇਲ, ਪੇਸਟ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।(Ayurveda Day 2022)
ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਸਾਰਥਕ ਯਤਨ: ਹਰ ਸਾਲ ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦਵਾਈ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਲ ਵੀ ਸਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਵੀਡੀਓ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਐਂਟਰੀਆਂ ਮੰਗੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਵਿਸ਼ਾ ਸੀ ਮੇਰੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੇਦ, ਮੇਰੀ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੇਦ, ਮੇਰੇ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੇਦ, ਮੇਰੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਭੋਜਨ/ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੇਦ।
ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2016 ਤੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਧਨਤੇਰਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ 'ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦਿਵਸ' ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਆਖੀਰ ਕਿਉਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਛੋਟੀ ਦੀਵਾਲੀ, ਜਾਣੋ ਕੁੱਝ ਦਿਲਚਸਪ ਕਹਾਣੀਆਂ
